Bữa ăn của đế Trung Hoa như thế nào? Có bao nhiêu người phục vụ? Những đồ ăn thừa được xử lý ra sao?... là những câu hỏi khiến nhiều người tò mò.

Tạp chí Người đưa tin ngày 2022-05-26 có bài viết đưa thông tin với tiêu đề: "Mỗi lần ngự thiện lên tới hơn 100 món, đồ ăn thừa của Hoàng đế triều đại nhà Thanh được xử lý thế nào?". Với nội dung như sau: 

Trong xã hội phong kiến Trung Quốc, hoàng đế là biểu tượng của quyền lực cao nhất. Ở mỗi triều đại, các vị vua đều có khẩu vị ăn uống khác nhau và sự phong phú của những món ăn cũng nhiều khác biệt. Nhà Thanh là triều đại phong kiến gần nhất với thời hiện đại nên có rất nhiều tư liệu cổ được lưu lại.

Trong cuốn hồi ký nổi tiếng "Nửa đời trước của ta" của Vua Phổ Nghi - vị hoàng đế cuối cùng của triều nhà Thanh có tiết lộ những sự thực "giật mình". Số ngân lượng chỉ chi cho việc ăn uống của Phổ Nghi trong quãng thời gian ông còn tại vị lên tới gần 15.000 lượng bạc mỗi năm.

Sở dĩ tốn kém như vậy bởi thời nhà Thanh đặt ra nhiều quy tắc cho các bữa ăn. Cụ thể, bàn ăn dành cho hoàng đế phải đủ 120 món, hoàng hậu gồm 96 món và hoàng phi là 64 món.

Được biết, hoàng thất nhà Thanh là dân tộc Mãn thuộc vùng Đông Bắc. Khi lập triều đại này, họ vẫn giữ tập quán thói quen dùng bữa truyền từ thời tổ tiên. Theo đó, hoàng đế nhà Thanh chỉ ăn ngày hai bữa chính gồm bữa sáng và bữa chiều, ngoài ra sẽ có các bữa phụ, bữa điểm tâm.

Sử sách ghi lại, bếp hoàng tộc bao gồm ba phần: Bếp chính, bếp trà và bếp làm đồ tráng miệng ngọt. Mỗi bếp có một đầu bếp chính và 5 đầu bếp phụ, một người giám sát và một người phụ trách việc mua sắm cũng như theo dõi các nguồn cung cấp.

Trong bữa ăn, hoàng đế phải tuân theo một loạt các thủ tục rườm rà. Như thời Nam Tống, các vệ binh phải canh gác chặt chẽ để đảm bảo không ai được phép đi lại ở nơi hoàng đế dùng bữa. Sau khi thái giám truyền chỉ sẽ có 10 cung nữ mặc y phục màu tím lần lượt dâng đồ ăn lên, tuy nhiên hoàng thượng không ăn ngay mà phải chờ 2 thái giám chuyên "thử độc" và "nếm thử thức ăn" nhằm đảm bảo rằng không xảy ra vấn đề gì.

Tuy nhiên, hoàng đế không được tự do ăn uống theo sở thích mà chỉ được phép ăn nhiều nhất 3 miếng cho mỗi món, như vậy sở thích của nhà vua sẽ không bị lộ, cũng như tránh bị hạ độc.

Đồ ăn thừa của Hoàng đế được xử lý ra sao?

Theo Qulishi, sau khi hoàng đế dùng bữa, lượng thức ăn còn dư trong mỗi bữa ngự thiện sẽ được xử lý theo 2 cách phổ biến. Đầu tiên, thái giám theo lệnh vua ban thưởng cho các phi tần hoặc quan viên. Đối tượng được ban thưởng các món sơn hào hải vị trong bữa cơm của nhà vua chủ yếu là phi tử hoặc đại thần. Việc được nhà vua ban cho những món ăn được xem là ân huệ lớn lao.

Trong trường hợp nhà vua không chỉ đích danh ban thưởng thức ăn cho phi tần, quan lại thì các món ăn thừa sẽ được ban cho cung nữ, thái giám. Thực tế, những đối tượng này không tranh đoạt các món sơn hào hải vị ấy để ăn. Thay vào đó, họ sẽ lén lút cất giấu các món ăn thừa của nhà vua rồi mang ra bên ngoài cung để bán cho các tửu điếm lớn.

Đặc biệt vào thời nhà Minh và nhà Thanh, có một chuỗi kỹ nghệ chuyên bán lại đồ ăn thừa của hoàng đế trong cung, lợi nhuận thu được rất cao. Ở bên ngoài Tử Cấm Thành, một vài quán rượu cố ý thu thập những thứ bị xem là "cơm thừa canh cặn" của hoàng đế, sau đó nghiên cứu cách thức chế biến để làm ra một phần khác, rồi tuyên bố với thiên hạ đây là món mà Thiên tử từng dùng qua. Vì vậy, dù món ăn có giá cao bao nhiêu, không ít người vẫn sẽ giành mua cho bằng được.

Bên cạnh đó, sau mỗi bữa ăn của hoàng thượng, để tránh lãng phí đồ ăn thái giám liền gửi cho các cung nữ chuyên nuôi động vật trong cung, và làm thành đồ khô.

Thức ăn cho vật nuôi sau đó được phân phát cho nô tài trong cung điện và dùng để nuôi những con vật nhỏ này. Tuy nhiên cũng giống như các thái giám, nô tài trong cung cũng học cách khai gian và nói đây đều là thức ăn mua từ ngoài cung để kiếm lời.

Tiếp đến, báo Vietnamnet cũng có bài đăng liên quan với thông tin: 'Thâm cung bí sử' ít ai biết về bữa ăn thường ngày của các Hoàng đế Trung Hoa. Nội dung được đưa như sau:

Những vị vua đời nhà Thanh đều dùng bữa một mình, rất cô đơn chứ không như nhiều người nghĩ.

Lịch sử phong kiến Trung Hoa có tổng cộng 495 hoàng đế (từ Tần Thủy Hoàng đến Phổ Nghi), chuyện ăn của hoàng đế xưa kia là chuyện cơ mật trong cung đình, không tiết lộ ra ngoài.

Trên thực tế, bữa ăn của hoàng thượng như thế nào? Có bao nhiêu người phục vụ? Những đồ ăn thừa được xử lý như thế nào?... là những câu hỏi khiến nhiều người tò mò. 

Những bữa ăn cô đơn

Trong các bộ phim truyền hình Trung Quốc về triều đại nhà Thanh, nhiều người thường thấy hoàng đế thưởng thức bữa ăn rất hạnh phúc với người thương. Tuy nhiên trên thực tế, tại thời điểm hoàng đế ăn, cả bàn ăn rộng lớn chỉ có một mình.

Hoàng đế ăn gì?

Mỗi triều đại Trung Hoa, các hoàng đế lại có bữa ăn khác nhau. Ví dụ như triều đại nhà Minh, hoàng đế Chu Nguyên Chương yêu cầu mỗi bữa ăn phải có những miếng thịt thật lớn. Tuy nhiên, không có nhiều hơn một chục món ăn cho bữa trưa. 

Vào thời nhà Thanh, tiêu chuẩn của hoàng đế cho mỗi bữa ăn đã tăng thành hơn 20 đến 40 món ăn, 4 loại thức ăn chính, 2 loại cháo (hoặc canh). Ngoài các món ăn chế biến từ gà, vịt, ngan, lợn, cá và rau củ theo mùa làm chính còn các món sơn hào hải vị, kỳ hoa dị quả làm phụ.

Gạo nấu cơm cho hoàng đế được giã từ loại lúa đặc biệt, có 3 màu vàng, trắng, tía, hoặc dùng loại gạo tiến vua. Ngoài ra các địa phương mỗi năm còn theo quy định mà dâng các loại nai, đuôi hươu, gân hươu, tay gấu, heo rừng, xương hổ, yến sào, vi cá, hải sâm…

Làm gì với đồ ăn thừa?

Trong lúc hoàng thượng dùng bữa, ngoài những cận thần thân tín đứng bên cạnh tất cả mọi người đều đứng cách đó rất xa.

Ví dụ như những đại thần được “sủng ái”, khi hoàng thượng ăn không hết mà tâm trạng vui vẻ thì những thức ăn thừa đó sẽ được phân phát cho các đại thần, phi tần, người hầu phục vụ trong bữa ăn đó.

Qui tắc tránh việc bị hạ độc

Nơi đảm nhận công việc chế biến và nấu ăn cho hoàng thượng là Ngự Thiện Phòng, thuộc sự quản lý trực tiếp và điều hành của Phủ Nội vụ.

Tại đây có một vài đại thần phụ trách công việc chuyên môn và đều là những người vô cùng thân tín với hoàng thượng. Mục đích của việc làm này đó là tránh việc có người bỏ độc vào những món ăn của hoàng thượng.

Trong khi dùng bữa, ngự tiền thị vệ truyền gọi Ngự Thiện Phòng bắt đầu mang thức ăn lên. Những món ăn này được sắp xếp theo thứ tự đã được quy định.

Mặc dù người của Ngự Thiện Phòng đều là những người thân cận nhưng để tránh trường hợp có người hạ độc, sau khi thức ăn được dâng lên, hoàng thượng không ăn ngay mà sẽ phải tiến hành thử độc bằng đũa bạc.

Dùng bữa cùng phi tần

Những vị vua đời nhà Thanh đều dùng bữa một mình, bữa cơm đoàn viên thân mật khi đón năm mới thường được tổ chức ở Cung Càn Thanh. Bên cạnh ngai vàng của hoàng thượng được bố trí các bàn tiệc hai bên dành cho các ái phi.

Những vị trí này được phân theo hướng “Đông” và “Tây”, vị trí của hoàng hậu được bố trí ở vị trí đầu tiên của bàn tiệc bên tay trái, Hoàng Quý phi, Quý phi, Phi, Quý nhân, Thường Tại… cùng những phi tần khác chia đều về hai phía và ngồi theo cấp bậc từ cao đến thấp.

Sau khi ổn định chỗ ngồi, màn biểu diễn kịch truyền thống bắt đầu, hoàng thượng và các phi tần vừa nghe nhạc vừa dùng bữa.

Tổng hợp