Chị Hoàng Phương Thảo (Cầu Giấy, Hà Nội) quan niệm, đã sinh con phải lo cho con điều kiện tốt nhất. Do đó, chị chưa dám sinh con thứ hai, dù thu nhập của hai vợ chồng đạt 100 triệu đồng/tháng.

Báo Dân trí năm 2024 đã có bài viết nhan đề: "Thu nhập 100 triệu đồng/tháng, nhịn sinh con thứ 2 vì sợ không đủ tiền nuôi'. Nội dung cụ thể như sau:

Thu nhập 100 triệu, cuối tháng không mua nổi chỉ vàng

Chị Thảo làm việc tại một công ty chứng khoán, thu nhập dao động quanh mức 45 triệu đồng/tháng. Chồng chị làm nhân viên IT, lương thực tế 55 triệu đồng/tháng. Anh chị đã có căn chung cư tại Hà Nội, được thừa kế từ bố mẹ chồng.

Dù tổng thu nhập mỗi năm hơn 1 tỷ đồng, chị Thảo cho biết chưa có khoản tiết kiệm nào đáng kể.

Con trai chị Thảo 7 tuổi, đang học lớp 2 một trường quốc tế. Học phí, tiền ăn bán trú, xe đưa đón và các chi phí học tập khác ở trường khoảng 25 triệu đồng/tháng. Chị Thảo cho con học thêm piano 2 buổi/tuần hết 1,6 triệu đồng/tháng, học bóng rổ 2 buổi/tuần hết 1,2 triệu đồng/tháng. 

Ngoài ra chị mua vé bơi cho con 1,2 triệu đồng/tháng, mua sách truyện 500.000 đồng/tháng. Tổng chi phí dành riêng cho con là 29,5 triệu đồng/tháng.

Số tiền này chưa bao gồm tiền phát sinh như chi phí đi thi đấu thể thao, chi phí tham gia các cuộc thi toán, tiếng Anh qua mạng, tiền quỹ lớp, chi phí đi dã ngoại với lớp con, chi phí cho con đi chơi cuối tuần…

Chị Thảo ước tính, tiền đầu tư học hành, vui chơi, ăn uống, bồi bổ cho con hàng tháng vào khoảng 40 triệu đồng, gần hết phần lương của chị.

Với số tiền 60 triệu còn lại, chị Thảo chi tiêu như sau: Ăn uống sinh hoạt của gia đình 10 triệu đồng, chi phí tiện ích (điện, nước, internet, phí chung cư, phí gửi xe ô tô…) 5 triệu đồng, xăng xe ô tô của hai vợ chồng 6 triệu đồng, đồ gia dụng 2 triệu đồng, biếu bố mẹ hai bên 4 triệu đồng, quần áo tư trang 2 triệu đồng, mỹ phẩm 1 triệu đồng, tập pilates 1 triệu đồng, spa 1 triệu đồng, thuốc bổ của cả gia đình 500.000 đồng, chi phí ngoại giao (hiếu hỉ, sinh nhật, tiếp khách…) 3 triệu đồng.

Còn dư hơn chục triệu đồng mỗi tháng, chị Thảo bỏ vào tài khoản tiết kiệm. Tuy nhiên, mỗi năm gia đình chị đưa bố mẹ hai bên đi du lịch 2 lần, mỗi lần hết 25-30 triệu đồng. Do đó, tài khoản tiết kiệm chẳng còn là bao.

"Ai cũng nghĩ con số 100 triệu đồng lớn lắm. Nhưng gia đình 2 vợ chồng 1 đứa con sống ở Hà Nội thì cuối tháng vẫn không mua nổi chỉ vàng tiết kiệm.

Hiện tại vợ chồng tôi tự thấy đã chi tiêu hợp lý. Nếu phải cắt giảm thì không biết cắt giảm chỗ nào. Tôi không dùng đồ hiệu, chồng tôi không ăn nhậu. Con tôi không học những bộ môn của nhà giàu như chơi gofl, không học thêm các môn văn hóa. Đưa ông bà đi du lịch cũng không resort, khách sạn hạng sang. 

Chồng và con đều rất muốn tôi sinh thêm em bé. Nhưng bản thân tôi phân vân. Nếu sinh con, chúng tôi sẽ không lo được cho con những điều kiện tốt như con trai đầu. Thậm chí có thể phải chuyển trường cho con về trường tư thục giá rẻ. Đó là điều mà tôi không nỡ", chị Thảo nói.

"Bố mẹ nào cũng muốn dành cho con cái điều kiện phát triển tốt nhất. Càng thu nhập cao, các gia đình càng hướng đến những lựa chọn hàng đầu, chi tiêu mạnh tay vào giáo dục với mong muốn tương lai của con sẽ đạt tới những nấc thang cao hơn nữa trong xã hội.

Do đó, việc một gia đình lương 100 triệu đồng nhưng tiêu gần 1 nửa nuôi 1 đứa con và không còn ngân sách dự trữ là điều bình thường tại thành phố lớn như Hà Nội", chị P.T.T., một chuyên viên tài chính xin được giấu danh tính, chia sẻ.

Chị P.T.T. dẫn chứng chính trường hợp của mình: "Gia đình tôi thu nhập khoảng 120 triệu đồng mỗi tháng, nuôi con 2 đứa con học chương trình song ngữ vẫn thấy chật vật".

Nuôi con kiểu người giàu hay người nghèo?

Ở góc nhìn khác, chị Phạm Thị Thu Hường (Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho rằng điều kiện tốt nhất dành cho một đứa trẻ không phải là trường quốc tế và các dịch vụ cao cấp trong sinh hoạt.

"Sự chăm sóc, yêu thương, dành thời gian ở bên con mới là yếu tố then chốt tạo ra cuộc sống chất lượng cho đứa trẻ", chị Hường nêu ý kiến cá nhân.

Không phủ nhận vai trò của tài chính trong việc nuôi dạy con cái, song chị Hường khẳng định, có nhiều cách thức để những bậc cha mẹ thu nhập chỉ bằng 1/5 gia đình chị Hoàng Phương Thảo vẫn đủ khả năng "nuôi con khỏe, dạy con giỏi, dưỡng con lương thiện".

"Nhìn những đứa trẻ học trường quốc tế nói tiếng Anh như Tây, cao lớn, khỏe mạnh, tự tin, hoạt bát trong cuộc sống, đi du học sớm…, bố mẹ nào cũng mơ ước con của mình sẽ được như vậy. Tuy nhiên, đó không phải là những hình mẫu duy nhất để hướng đến.

Rất nhiều đứa trẻ chỉ học trường làng vẫn giỏi ngoại ngữ, tự tin, giỏi làm việc nhà, khả năng thích nghi cao, biết yêu thương gia đình, có những mối quan hệ bạn bè lành mạnh, tự lập trong học tập, có mục tiêu cá nhân.

Không thể so sánh đứa trẻ nào tốt hơn, càng không thể biết đứa trẻ nào sẽ có cuộc sống hạnh phúc hơn trong tương lai.

Các cụ có câu, khéo ăn thì no, khéo co thì ấm. Sinh thêm một đứa trẻ là phát sinh thêm áp lực nuôi dưỡng. Nhưng ai cũng sẽ có cách. Nuôi con kiểu người giàu hay nuôi con kiểu người nghèo đều có những đứa trẻ tuyệt vời nếu được yêu thương", chị Hường nói.

Báo cáo của tổ chức tư vấn và nghiên cứu toàn cầu về giáo dục quốc tế ISC Research (Anh) tháng 2/2024 cho biết chi tiêu cho giáo dục tại Việt Nam tăng mạnh với 47% chi tiêu hộ gia đình ở các thành phố lớn là dành cho giáo dục. 

Theo khảo sát của Tổng cục Thống kê, Hà Nội tiếp tục là địa phương có chỉ số giá sinh hoạt theo không gian (SCOLI) đắt đỏ nhất cả nước năm 2023. 

Nhiều nhóm hàng, dịch vụ của Hà Nội cao nhất trong 63 tỉnh thành như nhóm hàng thời trang gồm may mặc, giày dép, mũ nón, nhóm dịch vụ văn hóa, giải trí, du lịch, ăn uống, nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình. Riêng nhóm dịch vụ giáo dục, mức giá ở Hà Nội thấp hơn TPHCM.

Báo Tuổi trẻ năm 2024 cũng đã có bài viết nhan đề: "Thu nhập hơn 100 triệu đồng/tháng vẫn không sinh thêm con". Nội dung cụ thể như sau:

Có rất nhiều lý do để phụ nữ ở TP.HCM "lười" sinh con. Hiện nay nhiều cặp vợ chồng trẻ chỉ sinh một đứa con, chưa kể không ít thanh niên còn không muốn lập gia đình. Tình trạng mức sinh thấp cũng được ghi nhận ở nhiều tỉnh thành khác.

Thu nhập cao vẫn không sinh thêm con

Chị N.T.T.L. (39 tuổi, ngụ ở quận Phú Nhuận, TP.HCM) kể con gái chị năm nay 11 tuổi, đang học lớp 5 và đến nay vợ chồng chị cùng giữ quan điểm chỉ sinh một đứa con. 

"Hai bên nội ngoại động viên nhà tôi sinh thêm, nhưng tôi thấy với công việc đang đảm đương thì lo cho một đứa con đã là quá vất vả", chị L. chia sẻ. Cả hai vợ chồng chị L. đều làm cho các công ty nước ngoài. Buổi tối, sớm nhất phải 19h chị mới được về nhà, có hôm nhiều việc phải làm đến tận 21h. Chồng chị cũng về nhà sau 19h. Thế là ngày nào vợ chồng chị đều phải nhờ bà nội đón bé về nhà, cho bé ăn uống.

"Ăn tối xong, vợ chồng tôi chỉ nói chuyện với con một chút và đi ngủ. Mặc dù thu nhập của hai vợ chồng tôi hơn 100 triệu đồng/tháng nhưng tôi vẫn không dám sinh thêm vì thấy thời gian của mình phải dành cho công việc khá nhiều. Chưa kể một năm tôi phải đi công tác nước ngoài vài chuyến, mỗi chuyến đi mất 5-7 ngày nên việc lo cho con ở nhà là chồng tôi và bà nội đảm nhận", chị L. chia sẻ.

Còn vợ chồng anh N.V.K. (32 tuổi, ngụ quận 7, TP.HCM) mới sinh được một bé trai 2 tuổi nhưng đã quyết định không sinh thêm con nữa. Vợ chồng anh đều đi du học bên Úc về, hai bên gia đình nội ngoại rất có điều kiện về kinh tế, sẵn sàng hỗ trợ thay phiên nhận trông cháu nhưng vẫn không làm thay đổi kế hoạch của hai vợ chồng.

"Trách nhiệm làm cha mẹ rất lớn, dạy con như thế nào để con trở thành một công dân tốt, phát triển được hết khả năng" là điều vợ chồng anh K. chia sẻ. Bên cạnh đó, vợ anh không muốn sinh thêm vì nhớ đến cảnh sinh nở đau đớn, đêm hôm phải chăm con nhỏ, thời gian có con nhỏ hai vợ chồng không được đi đây đi kia, ảnh hưởng đến dáng vóc người phụ nữ...

Còn nhiều cặp vợ chồng khác lại chia sẻ những lý do khiến họ không muốn sinh thêm con nữa là chi phí cho một đứa con quá lớn với thu nhập của họ. Chưa kể áp lực công việc với phụ nữ ngày càng lớn, thời gian làm việc quá dài nên không thể có thời gian chăm sóc con, mất nhiều thời gian để đưa đón con đi học, học thêm, phát triển các kỹ năng...

Nỗ lực giữ mức sinh hiện tại

Nhìn nhận về mức sinh ít, ông Phạm Chánh Trung, chi cục trưởng Chi cục Dân số và Kế hoạch hóa gia đình TP.HCM, cho rằng thật ra lịch sử mô hình chuyển tiếp nhân khẩu học của các nước trên thế giới đều cho thấy khi áp lực của cuộc sống ngày càng tăng và sự nhìn nhận giá trị sống của con người thay đổi thì mức sinh sẽ càng giảm. Điều này đã thấy rất rõ từ những nước phát triển phương Tây cho đến các nước châu Á và những quốc gia Đông Nam Á, trong đó có VN.

Bên cạnh đó, theo ông Trung, tình hình kinh tế khó khăn trong năm qua cũng là một trong những nguyên nhân. Những cặp vợ chồng trong độ tuổi kết hôn sẽ cân nhắc về điều kiện gia đình trong việc sinh con, nuôi dạy, chăm sóc con với chi phí ngày càng tăng. Rồi nữa là có thể nhìn thấy sự cạnh tranh về việc làm và thách thức phải đầu tư phát triển chuyên môn của người lao động. 

Vì thế, khuynh hướng sinh con một ngày càng trở nên phổ biến. Bên cạnh đó, cũng phải xem xét những nguyên nhân khác bao gồm sự thay đổi về quan điểm kết hôn và sinh con của thế hệ hiện nay, xu hướng kết hôn muộn và sinh con muộn cũng như tình trạng vô sinh nguyên phát và thứ phát tại VN.

Trả lời câu hỏi thực tế TP.HCM đã bàn nhiều về các biện pháp để nâng mức sinh trong nhiều năm nay nhưng đến nay vẫn chưa thấy có một sự hỗ trợ cụ thể với những người sinh con thứ hai? Ông Trung cho rằng việc đề xuất các chính sách liên quan đến nhu cầu và lợi ích của người dân được ngành dân số tôn trọng, tiếp thu thường xuyên từ phía các sở, ban, ngành và từ chính người dân.

"Hiện chúng tôi đang tích cực cung cấp thông tin về vấn đề mức sinh thấp đến người dân. Việc tham mưu Sở Y tế trình HĐND TP dự thảo về chính sách dân số tại TP.HCM đến năm 2030, trong đó tập trung các giải pháp vào việc hỗ trợ việc sinh đủ hai con; khuyến khích, khen thưởng các tập thể, cá nhân thực hiện tốt chính sách này cũng xuất phát từ các góp ý của chuyên gia và phản hồi của người dân thông qua các kênh truyền thông và các diễn đàn", ông Trung nói.

Một trong những tác động lớn nhất của mức sinh thấp, theo ông Trung, chính là tốc độ già hóa dân số nhanh chóng. Và trong tương lai khi các tỉnh thành khác trong cơn khát nguồn lao động trẻ thì TP.HCM cũng đứng trước thách thức về sự thiếu hụt nguồn lao động. Trong xu hướng hiện nay, có lẽ thách thức rất lớn của TP.HCM là làm sao giữ không xuống dưới mức sinh hiện tại và nâng dần mức sinh lên với các điều kiện ổn định về chất lượng dân số của TP.