Những vật dụng hàng ngày có thể ẩn chứa những rủi ro rất lớn cho sức khoẻ.

Ngày 21/3/2025, Tạp chí Thanh niên Việt đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "Cảnh báo KHẨN tới người tiêu dùng: Nếu bạn còn sử dụng chiếc cốc này để uống nước đồng nghĩa với việc 'mỗi ngày đều uống thuốc độc'". Nội dung như sau:

Cảnh báo về "chiếc cốc tử thần" đặc biệt nguy hiểm với sức khoẻ

Mới đây, Hiệu hội Người tiêu dùng Bắc Kinh (Trung Quốc) đã công bố một vụ việc gây chấn động, được biết tới với tên gọi "chiếc cốc tử thần". Đóng vai người tiêu dùng, những nhân viên của Hiệp hội này đã mua ngẫu nhiên 50 mẫu cốc giữ nhiệt của các thương hiệu khác nhau tại các trung tâm mua sắm, địa điểm tiêu dùng và nền tảng mua sắm trực tuyến, rồi gửi đến các cơ quan kiểm định chuyên nghiệp để thử nghiệm nghiêm ngặt.

Kết quả thật đáng kinh ngạc: 19 trong số 50 loại bình giữ nhiệt không đạt tiêu chuẩn an toàn, tỷ lệ hỏng hóc lên tới 38%, làm nổi bật những vấn đề nghiêm trọng về chất lượng trên thị trường bình giữ nhiệt. Theo đó, hàm lượng kim loại nặng trong những chiếc bình này đã vượt quá tiêu chuẩn, giống như quả bom hẹn giờ trong bóng tối đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.

Nếu bình thủy không đạt tiêu chuẩn, các ion kim loại nặng trong nước sẽ xâm nhập vào cơ thể con người, gây hại cho sức khỏe. Quá nhiều niken có thể gây dị ứng, tổn thương da và hệ hô hấp, làm tăng nguy cơ ung thư; quá nhiều mangan có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dẫn đến mất trí nhớ và trầm cảm.

Một số người tiêu dùng sử dụng bình giữ nhiệt kém chất lượng trong thời gian dài và xuất hiện các triệu chứng như chán ăn, sụt cân, suy nhược tinh thần. Kiểm tra y tế cho thấy hàm lượng kim loại nặng trong cơ thể họ vượt quá mức nghiêm trọng, gan, thận và các cơ quan khác bị tổn thương, điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của tác hại.

Nguyên nhân là do những thương gia vô đạo đức sử dụng vật liệu sản xuất kém chất lượng để tối đa hóa lợi nhuận và giảm chi phí. Thép không gỉ trên thị trường được chia thành loại công nghiệp và loại thực phẩm. Thép không gỉ loại công nghiệp, chẳng hạn như các mẫu 201 và 202, có hàm lượng mangan cao và khả năng chống ăn mòn kém. Nó không phù hợp để làm lớp lót bình giữ nhiệt khi tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm. Tuy nhiên, nó được sử dụng trong sản xuất bởi các doanh nghiệp vô đạo đức, dẫn đến hàm lượng kim loại nặng quá mức.

Thép không gỉ dùng trong sản xuất các dụng cụ đựng thực phẩm, chẳng hạn như mẫu 304 và 316, có khả năng chống ăn mòn và độ ổn định tốt, đồng thời có thể ngăn ngừa sự kết tủa của kim loại nặng. Thép không gỉ 304 chứa 18% crom và 8% niken, có khả năng chống axit và kiềm; thép không gỉ 316 bổ sung molypden vào 304 để cải thiện khả năng chống ăn mòn.

Tuy nhiên, do chi phí cao của thép không gỉ dùng trong thực phẩm nên những gian thương đã thay thế nó bằng thép không gỉ dùng trong công nghiệp, gây ra mối đe dọa tiềm ẩn đối với sức khỏe người tiêu dùng.

Làm thế nào để tránh "cốc tử thần"

Trước vô số loại cốc giữ nhiệt trên thị trường, chỉ khi nắm vững phương pháp lựa chọn thực tế, bạn mới có thể tránh được những "chiếc cốc chết người" và bảo vệ sức khỏe của mình.

Nhìn vào các dấu hiệu trên mẫu mã là bước quan trọng đầu tiên. Kiểm tra cẩn thận nhãn trên lớp lót hoặc vật liệu đóng gói của bình giữ nhiệt. Kiểm tra cẩn thận nhãn trên lớp lót hoặc vật liệu đóng gói của bình giữ nhiệt. Các nhãn khác nhau có ý nghĩa khác nhau. SUS304 là loại thép phổ biến, có khả năng chống ăn mòn và độ ổn định tốt, đảm bảo an toàn cho nước uống.

SUS316 bổ sung molypden vào SUS304 và phù hợp hơn với đồ uống có tính axit hoặc sử dụng lâu dài. Hãy cẩn thận với những bình giữ nhiệt không có nhãn hoặc nhãn không rõ ràng vì vật liệu của chúng không rõ nguồn gốc, chất lượng khó đảm bảo và có nguy cơ cao chứa hàm lượng kim loại nặng quá mức.

Đánh giá chất lượng bằng cảm nhận và mùi cũng đơn giản và hiệu quả. Một chiếc cốc giữ nhiệt chất lượng tốt hơn sẽ tạo cảm giác thoải mái hơn và nặng hơn. Sau khi mở, chỉ có mùi kim loại thoang thoảng, không có mùi lạ. Tuy nhiên, bình giữ nhiệt kém chất lượng có chi phí vật liệu thấp, gia công thô, sờ vào có cảm giác thô, nhẹ, bề mặt có khuyết điểm, có mùi hăng khi mở và chứa các chất độc hại như formaldehyde và benzen, gây hại cho sức khỏe.

Tất nhiên, khả năng giữ nhiệt và giữ ấm cũng rất quan trọng . Để kiểm tra độ kín, hãy đổ đầy nước nóng vào cốc, vặn chặt nắp và lật ngược cốc xuống để quan sát xem có giọt nước nào rỉ ra từ xung quanh nắp không. Nếu không có giọt nước rỉ ra thì độ kín tốt. Bạn cũng có thể lắc nhẹ cốc và lắng nghe tiếng nước chảy. Nếu tiếng nước chảy lớn thì độ kín có thể kém.

Để kiểm tra khả năng giữ nhiệt, hãy đổ đầy nước nóng vào cốc, vặn chặt nắp và để một lúc. Chạm vào cốc. Nếu nhiệt độ thấp, điều đó có nghĩa là khả năng giữ nhiệt tốt. Nếu nóng, điều đó có nghĩa là khả năng giữ nhiệt kém. Một chiếc bình giữ nhiệt chất lượng cao chứa đầy nước nóng có thể duy trì hiệu quả cách nhiệt tốt trong hơn 6-12 giờ.

Ngoài việc lựa chọn bình giữ nhiệt an toàn, việc sử dụng đúng cách cũng rất quan trọng , để bình vừa phát huy được tác dụng vừa tránh được các nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Trước khi sử dụng cốc mới, hãy đảm bảo vệ sinh và khử trùng cốc thật sạch. Do quá trình sản xuất, vận chuyển và lưu trữ, bình thủy điện dễ bị nhiễm bụi, vi khuẩn và tạp chất. Nếu không được vệ sinh trước khi sử dụng, các chất ô nhiễm có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua nước uống.

Đầu tiên, hãy vệ sinh cẩn thận lớp lót, nắp cốc, vòng đệm, v.v. bằng nước ấm và chất tẩy rửa trung tính để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất; sau đó rửa sạch bằng nước sạch để đảm bảo không còn cặn chất tẩy rửa. Cuối cùng, đổ đầy nước sôi, đậy nắp và ngâm trong 15-20 phút để khử trùng ở nhiệt độ cao, sau đó bạn có thể yên tâm sử dụng.

Ngoài ra, cũng có một số quy tắc khi sử dụng bình giữ nhiệt để đựng nước. Không nên đổ quá đầy nước vào cốc. Nên đổ khoảng 80%-90% dung tích cốc để tránh nước nóng tràn ra ngoài và gây bỏng khi vặn nắp. Sau khi đổ nước nóng vào, hãy đợi một lúc cho đến khi nhiệt độ nước giảm xuống một chút trước khi vặn chặt nắp cốc để tránh nhiệt độ nước cao gây ra áp suất cao bên trong cốc, gây khó mở. Sau khi sử dụng, đậy nắp cốc kịp thời để tránh bụi bẩn và vi khuẩn xâm nhập.

Mặc dù cốc thủy tinh có khả năng giữ nhiệt tốt nhưng không phải loại đồ uống nào cũng thích hợp để bảo quản lâu dài. Sữa và sữa đậu nành giàu chất dinh dưỡng, dễ sinh sôi vi khuẩn, bảo quản lâu ngày sẽ bị hỏng. Uống vào có thể gây ra các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như đau bụng, tiêu chảy. Nên nấu chín và uống ngay.

Thuốc Đông y có thành phần phức tạp, dễ xảy ra phản ứng hóa học ở nhiệt độ cao và môi trường ẩm ướt, có thể làm giảm hiệu quả hoặc sản sinh ra các chất có hại. Thuốc cũng dễ sinh sôi vi khuẩn và nấm mốc, do đó không thích hợp để bảo quản lâu dài trong bình thủy.

Khi pha trà bằng bình giữ nhiệt, một lượng lớn chất dinh dưỡng và chất thơm sẽ bốc hơi, hương vị và giá trị dinh dưỡng sẽ giảm, dễ sinh sôi vi khuẩn và tạo mùi. Tốt nhất nên dùng ấm trà hoặc ly thủy tinh để pha trà.

Khi mua bình giữ nhiệt, bạn nên kiểm tra kỹ nhãn mác sản phẩm và lựa chọn các kênh thông thường để mua sản phẩm của các thương hiệu uy tín ; khi sử dụng bình giữ nhiệt, bạn nên tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng, tránh bảo quản một số loại đồ uống trong thời gian dài và thường xuyên vệ sinh, khử trùng bình giữ nhiệt. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể tránh xa tác hại của "chiếc cốc tử thần" và biến chiếc cốc thủy tinh trở thành trợ thủ đắc lực cho cuộc sống khỏe mạnh của chúng ta.

Trước đó, báo Tiền Phong đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "Những lưu ý cần nhớ khi sử dụng bình giữ nhiệt để tránh ngộ độc, thậm chí 'rước ung thư'". Cụ thể như sau:

Bình giữ nhiệt là sản phẩm rất phổ biến, được nhiều người tin dùng để đựng nước chè, canh, nước hoa quả, nước đá lạnh... với khả năng giữ đá khoảng 12 tiếng, giữ nóng 6-12 tiếng. Bình giữ nhiệt được quảng cáo làm hoàn toàn bằng inox (hợp kim của các kim loại nặng như crom, sắt, niken...).

Khi sử dụng bình giữ nhiệt inox, giữa hai lớp inox, người ta thường nhồi sợi amiăng với mục đích cách nhiệt và giữ nhiệt tốt. Sợi amiăng rất độc hại, nếu chui vào phế quản có thể gây ra ung thư phổi và các bệnh nguy hiểm khác cho sức khỏe con người. Tuy nhiên nếu chất amiăng không bị phát tán ra ngoài môi trường thì không ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Vì thế cần đặc biệt lưu ý sử dụng bình giữ nhiệt, sử dụng bình còn nguyên vẹn, tránh va đập, thay bình mới khi thấy vị lạ trong nước.

Nắp, gioăng cao su bị hỏng

Nếu gioăng cao su trên nắp bị hỏng, nắp bình bị lỏng bình sẽ không giữ kín hơi, dẫn tới giữ nhiệt kém. Nguy hiểm hơn, bình có thể bị chảy nước nóng ra ngoài và gây bỏng cho người dùng. Do đó, nên thay mới bình để đảm bảo an toàn.

Bình bị méo móp do va đập, rơi rớt

Bình bị va đập, dẫn tới móp méo có thể sẽ làm ảnh hưởng đến các lớp chất liệu bên trong bình mà bạn không biết như nứt, vỡ… khiến bình bị rò nhiệt ra ngoài khả năng giữ nhiệt sẽ kém hơn ban đầu. Khi đó, bạn cần thay bình mới.

Bình bị gỉ sét, không đảm bảo an toàn cho sức khỏe

Tuỳ theo từng loại bình mà phần ruột bên trong được làm các loại chất liệu khác nhau, sẽ có tình trạng khi tiếp xúc với nhiều loại thực phẩm, cùng với việc bảo quản bình không kỹ sẽ xuất hiện các vết gỉ sét. Nếu có vết gỉ bạn đã chùi rửa mà vẫn không hết, thì lúc này bạn nên thay bình mới để đảm bảo cho an toàn sức khỏe của mình.

Lớp kính trong ruột bình bị vỡ

Với các loại bình thủy giữ nhiệt nóng lạnh có ruột bằng kính, nếu cho đá lạnh vào hay va đập mạnh có thể làm vỡ lớp kính này. Người dùng có thể đến trung tâm bảo hành để sửa chữa, lắp lại lớp kính mới hoặc tốt hơn là thay mới bình thủy để đảm bảo an toàn.

Bình giữ nhiệt không giữ được nhiệt lâu

Bình giữ nhiệt thông thường có thể giữ nước nóng lạnh từ 6 tới 8 tiếng hoặc thậm chí 1 – 2 ngày với các bình cao cấp. Sau một thời gian sử dụng, thời gian giữ nhiệt của bình không còn được như ban đầu thì có thể bình đã sử dụng quá lâu (từ 2 – 3 năm). Nếu điều đó làm ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng hàng ngày của bạn thì bạn nên thay thế một chiếc bình mới.

Sử dụng bình giữ nhiệt đúng cách

Với bình giữ nhiệt sử dụng lần đầu, trước khi dùng nên dùng nước rửa chén hoặc bột baking soda hoặc giấm để rửa sạch cũng như khử mùi sản phẩm mới trong bình. Như thế, khi dùng bình trữ nước sẽ không ảnh hưởng đến mùi vị và chất lượng nước sử dụng.

Không đựng nước có tính axit trong bình giữ nhiệt, một số loại nước có tính chua như nước cam, nước táo mèo, nước sấu ngâm hay dưa muối, cà muối không nên tích vào bình giữ nhiệt. Bởi những loại nước, thực phẩm có chua có tính axit sẽ thúc đẩy quá trình giải phóng kim loại, từ có có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

Cần chú ý mức độ chịu nhiệt của loại bình bạn đang sở hữu để tránh trữ nước quá nóng có thể gây hư hỏng bình hoặc gây phản ứng với chất liệu bề mặt bình sản sinh chất gây hại.

Không nên đổ nước hay thức uống đầy sát miệng bình, dễ gây trào khi đóng nắp và không đạt hiệu quả giữ nhiệt tốt nhất. Nên để 1 khoảng trống không khí trên mặt bình sẽ cho hiệu quả giữ nhiệt lâu hơn.

Người dùng không nên đặt bình giữ nhiệt trong tủ lạnh, vì chất lỏng trong bình sẽ giãn nở khi gặp lạnh và làm biến dạng bình, giảm hay mất hiệu quả giữ nhiệt của sản phẩm.

Không dùng bình giữ nhiệt trong lò vi sóng, vì bình giữ nhiệt làm bằng kim loại dễ gây cháy nổ. Nếu muốn làm nóng đồ uống thì hãy đổ nước ra một vật dụng khác để làm nóng sau đó cho lại vào bình.

Sau khi bỏ thức uống vào bình, cần kiểm tra nắp đậy phải đóng chặt, khớp ron để bình kín và giữ nhiệt tốt nhất, tránh rò rỉ nước khi di chuyển.

Trong quá trình sử dụng và cất giữ, tránh va đập hay lực tác động quá mạnh lên bình sẽ làm móp méo bình, khiến 2 lớp kim loại va chạm vào nhau, làm giảm khoảng không giữa 2 lớp kim loại dẫn đến khả năng giữ nhiệt giảm sút.

Nên cho bình có 1 “khoảng thở” giữa 2 lần trữ nước nóng – lạnh liên tiếp. Nếu đang đựng nước nóng và muốn chuyển sang đựng nước lạnh (hoặc ngược lại), bạn cần để bình có thời gian giãn cách khoảng 10 – 15 phút. Việc thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ khiến chất liệu trong bình co – giãn đột ngột, ảnh hưởng đến tuổi thọ và chất lượng sử dụng.

Ngay sau khi dùng, bình giữ nhiệt cần được vệ sinh sớm nhất rồi bảo quản nơi khô thoáng để tránh phát sinh nấm mốc, vi khuẩn tích tụ cũng như bám mùi thức uống.

Cách vệ sinh bình giữ nhiệt

Trước hết, cần lưu ý, tuyệt đối không dùng các chất tẩy rửa mạnh, dung dịch gây ăn mòn (thuốc tẩy, axeton…) để vệ sinh bình giữ nhiệt.

Khi đựng nước lọc thông thường, bình chỉ cần dùng nước rửa chén rửa sạch và lau khô hoặc để khô tự nhiên là có thể sử dụng.

Sau khi trữ các thức uống giữ mùi, giữ cặn khác, bình cần được làm sạch kỹ lưỡng hơn để không ẩm mốc, sinh khuẩn và ảnh hưởng đến lần sử dụng sau.