Vụ xây nhầm nhà trên đất người khác ở Hải Phòng: Người vi phạm bị xử lý ra sao?
Liên quan đến vụ xây nhầm nhà trên đất do người khác đứng tên sổ đỏ ở Hải Phòng gây xôn xao dư luận, nhiều người đặt câu hỏi, người vi phạm sẽ bị xử lý thế nào và chủ sử dụng đất hợp pháp được bảo vệ quyền lợi ra sao?
Ngày 18/9/2025, báo Vietnamnet đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "Vụ xây nhầm nhà trên đất người khác ở Hải Phòng: Người vi phạm bị xử lý ra sao?". Nội dung như sau:
Vụ việc xây nhầm nhà trên đất do người khác đứng tên sổ đỏ ở phường Thiên Hương (TP Hải Phòng) đang gây nhiều bức xúc trong dư luận.
Theo đó, tháng 9/2024, ông Nguyễn Đăng Ca và bà Trần Thị Kim Loan mua mảnh đất có sang tên sổ đỏ từ gia đình ông Nguyễn Trí Hậu, diện tích 60m2, thuộc thôn 7, xã Kiền Bái, huyện Thủy Nguyên (cũ), nay thuộc phường Thiên Hương, TP Hải Phòng.
Tuy nhiên, ngày 12/11/2024, gia đình bà Loan đến kiểm tra đất thì thấy gia đình ông Đỗ Văn Hữu và vợ là bà Vũ Thị Tuyến đang xây dựng ngôi nhà 2 tầng trên đất của mình.
Gia đình bà Loan yêu cầu họ dừng việc xây dựng, trả lại đất nhưng bất thành nên đã làm đơn trình báo lên xã Kiền Bái.
Sau đó, UBND xã Kiền Bái đã làm việc với các bên. Tại buổi làm việc, vợ chồng ông Hữu, bà Tuyến cho biết việc xây dựng nhà trên đất sổ đỏ của bà Loan là do nhầm lẫn. Vị trí đất nhà ông Hữu mua cách đó 4 thửa.
Dù chính quyền đã nhiều lần yêu cầu dừng thi công, gia đình ông Hữu vẫn không chấp hành.
Ngày 11/8/2025, TAND khu vực I - Hải Phòng tuyên buộc ông Hữu phải tháo dỡ công trình, trả lại đất cho bà Loan. Dù đã thừa nhận sai, gia đình ông Đỗ Văn Hữu vẫn tiếp tục hoàn thiện ngôi nhà, dọn về ở, thậm chí còn đề nghị chủ đất bán lại mảnh đất và gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm.
Điều này khiến không ít người băn khoăn: Trong trường hợp xây dựng trái phép như vậy, người vi phạm sẽ bị xử lý ra sao và chủ đất hợp pháp cần làm gì để bảo vệ quyền lợi?
Trước diễn biến này, luật sư Nguyễn Thanh Hải - Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) - nhìn nhận, việc gia đình ông Hữu – bà Tuyến xây dựng nhà trên phần đất đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng hợp pháp của bà Loan là hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền sử dụng đất của người khác.
Luật sư Hải cho biết, theo Điều 11 Luật Đất đai 2024, hành vi “lấn, chiếm đất, hủy hoại đất; sử dụng đất không đúng mục đích, không đúng thẩm quyền” bị nghiêm cấm. Trường hợp này, ngay cả khi ban đầu có thể nói là “nhầm lẫn”, thì sau khi chính quyền địa phương và tòa án đã yêu cầu dừng thi công, trả lại đất, nhưng đương sự vẫn cố tình hoàn thiện công trình và dọn vào ở thì không còn là nhầm lẫn. Đây là hành vi cố ý vi phạm pháp luật.
Theo luật sư, việc truy cứu trách nhiệm pháp lý trong trường hợp này là có thể bao gồm cả dân sự, hành chính và thậm chí là hình sự. Cụ thể, về dân sự: Căn cứ Điều 166 và Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, người tự ý sử dụng đất do bà Loan đứng tên buộc phải trả lại đất cho bà Loan, đồng thời có thể phải bồi thường thiệt hại phát sinh như việc chủ đất mất quyền sử dụng trong thời gian dài, chi phí tố tụng, chi phí ngăn chặn hành vi vi phạm.
Về hành chính: Hành vi chiếm đất và xây dựng trái phép có thể bị xử phạt theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP và Nghị định 16/2022/NĐ-CP, với mức phạt từ vài chục triệu đồng, đồng thời buộc tháo dỡ công trình, khôi phục hiện trạng ban đầu.
Về hình sự: Nếu sau khi bản án có hiệu lực mà người vi phạm vẫn cố tình không thi hành, hành vi này có thể bị xử lý theo Điều 380 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về “Tội không chấp hành án”, với khung hình phạt lên đến 3 năm tù giam.
Luật sư Hải cho biết, về hướng giải quyết: Sau khi có bản án sơ thẩm, các bên phải nghiêm túc chấp hành. Việc ông Hữu đề nghị mua lại đất chỉ có thể coi là thỏa thuận dân sự ngoài bản án và hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự nguyện của bà Loan. Nếu bà Loan không đồng ý, việc đã xây dựng nhà không phải là căn cứ pháp lý để buộc bà phải bán đất.
"Tóm lại, người xây dựng nhà trên đất do người khác đứng tên sổ đỏ không chỉ phải tháo dỡ, trả lại đất, mà còn có thể bị xử phạt hành chính, bồi thường dân sự và thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu cố tình không chấp hành bản án. Đây là một bài học pháp lý rõ ràng: khi sử dụng đất phải kiểm tra kỹ hồ sơ, mốc giới, và đặc biệt là phải tuyệt đối tôn trọng các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật", luật sư Hải nói thêm.
Đồng quan điểm với luật sư Hải, luật sư Lê Văn Kiên - Trưởng Văn phòng luật sư Ánh sáng Công lý - cho biết: “Người có quyền sử dụng đất hợp pháp có quyền yêu cầu người xây dựng trái phép tháo dỡ công trình và hoàn trả hiện trạng ban đầu (theo Điều 166 Bộ luật Dân sự 2015).
Nếu người vi phạm không tự nguyện tháo dỡ, chủ đất có thể khởi kiện để yêu cầu cưỡng chế. Trong trường hợp này, nếu gia đình ông Hữu vẫn cố tình hoàn thiện và sinh sống, khi bản án có hiệu lực, bà Loan hoàn toàn có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án cưỡng chế, buộc trả lại đất".
Theo luật sư Kiên, việc ông Hữu gửi đơn kháng cáo bản án sơ thẩm của tòa án, đó là quyền của đương sự, quyết định cuối cùng sẽ do TAND TP Hải Phòng xem xét và phán quyết, bản án khi có hiệu lực sẽ buộc các bên phải chấp hành.
Cùng ngày, Tạp chí Doanh nghiệp & Tiếp thị đã đăng tải bài viết: "Người xây nhầm nhà trên đất của người khác nhưng không trả lại ở Hải Phòng nói gì?". Cụ thể như sau:
Bàng hoàng phát hiện một trong 2 thửa đất bị người lạ đổ móng xây nhà
Theo bản án, tháng 9/2024, vợ chồng bà Trần Thị Kim Loan (nguyên đơn, ở phường Hải An) nhận chuyển nhượng hai thửa đất tại thôn 7, xã Kiền Bái cũ (nay là phường Thiên Hương), có sổ đỏ.
Tháng 11/2024, qua kiểm tra khu đất, bà Loan bàng hoàng phát hiện một trong 2 thửa đất của gia đình bị người lạ chiếm giữ, đang đổ móng xây nhà.
"Tôi lập tức tìm hiểu và được biết người chiếm đất của mình là ông Đỗ Văn Hữu, ở phường Thiên Hương. Tôi đã yêu cầu ông Hữu dừng thi công, tuy nhiên, thay vì khắc phục trả lại mặt bằng thì ông Hữu lại ép chúng tôi phải chấp nhận đổi đất hoặc phải bán lại lô đất với giá mà ông ấy đưa ra", bà Loan chia sẻ với báo Hải Phòng.
Tháng 11/2024, bà Loan có đơn trình báo gửi UBND xã Kiền Bái. Làm việc với chính quyền, ông Hữu cho biết, tháng 8/2024, vợ chồng ông có nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất một lô đất tại tổ dân phố 7, khu Kiến Bái từ một người môi giới bất động sản, giá 550 triệu đồng.
Lô đất này cùng với lô của bà Loan đều có diện tích 60 m2, vốn cùng một thửa lớn được tách ra. Theo ông Hữu, khi mua, vợ chồng ông thỏa thuận với môi giới là lấy lô thứ 2 từ ngõ đi vào.
Ngày 19/10/2024, ông Hữu được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng phát hiện lô đất ở vị trí thứ 6 từ ngõ đi vào. Lô đã xây nhà lại thuộc về vợ chồng bà Loan.
Khi làm việc với chính quyền xã, ông Hữu đề nghị được đổi đất hoặc mua lại lô đất. Bà Loan không đồng ý. UBND xã Kiền Bái đã ra thông báo đình chỉ việc thi công của ông Hữu.
Trước việc ông Hữu vẫn hoàn thiện căn nhà hai tầng, bà Loan khởi kiện ra tòa đòi đất.
Tại phiên xử mở ngày 11/8, ông Hữu thừa nhận sai sót nhưng không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của vợ chồng bà Loan. Ông đề nghị hoán đổi hoặc bồi thường bằng tiền với giá trị thửa đất khoảng 550 triệu đồng để giữ lại căn nhà mới xây.
Vợ chồng bà Loan giữ nguyên quan điểm yêu cầu vợ chồng ông Hữu dỡ bỏ công trình xây dựng trái pháp luật, trả lại quyền sử dụng đất.
Đại diện VKS đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, buộc vợ chồng ông Hữu phải di chuyển đồ đạc, tự tháo dỡ toàn bộ công trình xây dựng trên lô đất của vợ chồng bà Loan, thông tin này được thuật lại trên tờ VnExpress.
Người xây nhầm nói bản thân cũng là "nạn nhân"
Theo thuật lại trên báo Hải Phòng, trong buổi hoà giải ngày 17/9, ông Hữu cho rằng, bản thân ông cũng là "nạn nhân" của vụ việc khi bị môi giới chỉ nhầm vị trí. Thực tế, gia đình ông cũng có một lô đất tại khu vực này, cách vị trí đất của bà Loan 4 lô.
Ông Đỗ Văn Hữu đưa ra phương án đề nghị được đổi đất cho gia đình bà Loan hoặc bà Loan bán lại thửa đất cho ông với giá 550 triệu đồng. Tuy nhiên, gia đình bà Trần Thị Kim Loan không đồng ý với bất kỳ phương án nào ông Hữu đưa ra.
Bà Loan cho biết bà chỉ mong công trình trái phép được tháo dỡ đúng theo quyết định của tòa án để trả lại mặt bằng cho gia đình.
Cũng tại buổi làm việc, phía chính quyền cho biết: "Chúng tôi sẽ kiên quyết xử lý vụ việc trên tinh thần thượng tôn pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân; đề nghị người vi phạm chấp hành nghiêm phán quyết của tòa án ngay khi bản án giải quyết vụ việc có hiệu lực pháp luật", Chủ tịch UBND phường Thiên Hương Nguyễn Công Diễn khẳng định.
Người vi phạm có thể bị xử lý ra sao?
Trước diễn biến vụ việc, trao đổi với tờ Vietnamnet, luật sư Nguyễn Thanh Hải - Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận, việc gia đình ông Hữu xây dựng nhà trên phần đất đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng hợp pháp của bà Loan là hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền sử dụng đất của người khác.
Luật sư Hải cho biết, theo Điều 11 Luật Đất đai 2024, hành vi “lấn, chiếm đất, hủy hoại đất; sử dụng đất không đúng mục đích, không đúng thẩm quyền” bị nghiêm cấm.
Trường hợp này, ngay cả khi ban đầu có thể nói là “nhầm lẫn”, thì sau khi chính quyền địa phương và tòa án đã yêu cầu dừng thi công, trả lại đất, nhưng đương sự vẫn cố tình hoàn thiện công trình và dọn vào ở thì không còn là nhầm lẫn. Đây là hành vi cố ý vi phạm pháp luật.
Theo luật sư, việc truy cứu trách nhiệm pháp lý trong trường hợp này là có thể bao gồm cả dân sự, hành chính và thậm chí là hình sự, cụ thể:
Về dân sự: Người tự ý sử dụng đất do bà Loan đứng tên buộc phải trả lại đất cho bà Loan, đồng thời có thể phải bồi thường thiệt hại phát sinh như việc chủ đất mất quyền sử dụng trong thời gian dài, chi phí tố tụng, chi phí ngăn chặn hành vi vi phạm.
Về hành chính: Hành vi chiếm đất và xây dựng trái phép có thể bị xử phạt từ vài chục triệu đồng, đồng thời buộc tháo dỡ công trình, khôi phục hiện trạng ban đầu.
Về hình sự: Nếu sau khi bản án có hiệu lực mà người vi phạm vẫn cố tình không thi hành, hành vi này có thể bị xử lý về “Tội không chấp hành án”, với khung hình phạt lên đến 3 năm tù giam.
