Bé gái được bố đưa đến khám vì ho hơn 2 năm không dứt, bác sĩ yêu cầu bé nhúng tay vào nước và kết quả vỡ òa
Biểu hiện ho ở trẻ là vấn đề thường gặp, khi trẻ bị ho kéo dài mãi không khỏi sẽ khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Vậy, ho lâu ngày có ảnh hưởng gì đến sức khỏe của trẻ không, các bệnh nào khiến cho tình trạng ho kéo dài lâu ngày?
Báo Phụ Nữ Mới đưa tin về trường hợp này với tiêu đề Bé gái được bố đưa đến khám vì ho hơn 2 năm không dứt, bác sĩ yêu cầu bé nhúng tay vào nước và kết quả vỡ òa
Cơn ho kéo dài 2 năm và kết luận viêm phế quản thông thường
Hơn hai năm ròng rã, người bố ở quận 7 gần như quen với cảnh con gái nhỏ ho triền miên. Bé gái chưa đầy 5 tuổi, nhưng những cơn ho dai dẳng cứ lặp đi lặp lại, không dứt hẳn dù đã đi khám rất nhiều nơi. Từ chuyên khoa nhi đến hô hấp, kết luận quen thuộc vẫn chỉ là viêm phế quản thông thường. Uống thuốc rồi đỡ, ngưng thuốc lại ho. Gia đình kiên nhẫn đi tìm nguyên nhân, nhưng càng đi càng rơi vào ngõ cụt. Tình trạng ho vẫn dai dẳng.
Khi tiếp nhận hồ sơ bệnh án, Phan Trúc (Bv Đa Khoa Quốc tế Vinmec Central Park, TP HCM) cũng không tìm thấy điều gì thật sự bất thường. Không tổn thương rõ ràng trên phim chụp, không dấu hiệu rối loạn miễn dịch, cũng không có tiền sử dị ứng gia đình. Trong y khoa, những đứa trẻ hay ốm thường rơi vào hai nhóm, hoặc nền tảng miễn dịch bị rối loạn do bẩm sinh, hoặc cơ địa dị ứng nhạy cảm. Nhưng bé gái này dường như không thuộc nhóm nào cả.
Mọi đầu mối về tiền sử gia đình và xét nghiệm đều không cho thấy bất thường nào cả. Nhưng, việc ho dai dẳng của bé không thể nào chỉ dừng ở các đợt viêm phế quản thông thường, bởi nó ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống, và thúc đẩy gia đình đi tìm bệnh trong suốt thời gian dài.
"Manh mối" từ một lời nói của người bố
Câu chuyện tưởng như bế tắc, thì một lời kể của người bố khiến BS Trúc dừng lại. "Bé ho mà rất khó khạc ra đàm, lúc nào cũng nói là cảm giác có gì đó vướng ở mũi họng", bố bé cho biết.
"Có thể nào bất thường không đến từ các cấu trúc giải phẫu như đường thở, phổi, mũi, xoang,.. mà đến từ chính "dịch nhầy" bị cô đặc một cách bất thường làm tắc nghẽn các đường thở nhỏ gây ra viêm phế quản tái diễn?" - đó là những gì BS Trúc đã nghĩ tới. Một giả thuyết khác được đặt ra. Có thể vấn đề không nằm ở phổi hay đường thở, mà ở chính chất dịch nhầy trong cơ thể bé – thứ đang bị cô đặc bất thường, gây tắc nghẽn những đường thở nhỏ và dẫn đến viêm phế quản tái diễn.
Để kiểm chứng, bác sĩ gọi điều dưỡng hỗ trợ mang ra hai cốc nước lọc, và cho cháu ngâm hai tay trong nước trong ít phút. Kết quả xuất hiện gần như ngay lập tức. Các đầu ngón tay của bé nhăn nheo rất nhanh, gồ ghề rõ rệt, khác hẳn phản ứng thông thường của da khi tiếp xúc nước trong thời gian ngắn. Khoảnh khắc ấy, bác sĩ gần như "nhảy lên" vì nhận ra mình đã chạm đúng mấu chốt.
Dấu hiệu nhăn tay bất thường cho thấy nước thẩm thấu quá nhanh vào da - một hiện tượng gợi ý rằng bề mặt da có áp lực thẩm thấu rất cao, thường do muối kéo nước theo. Điều này đồng nghĩa với việc cơ thể bé có rối loạn trong việc tái hấp thu muối, khiến mồ hôi trở nên mặn hơn bình thường và các dịch tiết trong cơ thể bị "đặc quánh".
Dấu hiệu nhăn tay bất thường cho thấy nước thẩm thấu quá nhanh vào da - một hiện tượng gợi ý rằng bề mặt da có áp lực thẩm thấu rất cao, thường do muối kéo nước theo. Điều này đồng nghĩa với việc cơ thể bé có rối loạn trong việc tái hấp thu muối, khiến mồ hôi trở nên mặn hơn bình thường và các dịch tiết trong cơ thể bị "đặc quánh".
Mô hình này rất điển hình trong bệnh xơ nang - một bệnh di truyền hiếm liên quan đến rối loạn kênh vận chuyển muối trong tế bào. Khi muối và nước không được cân bằng đúng cách, các chất dịch trong phổi, mũi, ruột… trở nên đặc, khó thoát ra ngoài, gây viêm nhiễm tái diễn và nhiều triệu chứng kéo dài.
Giả thuyết này không chỉ lý giải được tình trạng ho suốt hơn 2 năm của bé, mà còn giải thích cả việc bé thường xuyên táo bón - một chi tiết tưởng chừng không liên quan nhưng lại ghép khớp hoàn hảo trong bức tranh bệnh lý.
Rất có thể, bé không mắc thể bệnh nặng điển hình, mà mang một biến thể gene nhẹ hơn, đủ để gây triệu chứng nhưng dễ bị bỏ sót. Bé sẽ được sắp xếp làm xét nghiệm gene và test mồ hôi khi điều kiện cho phép để xác nhận chẩn đoán.
"Nếu giả định của mình là đúng thì thật may mắn, vì nếu không biết sớm, cháu sẽ không chỉ bị xơ phổi về sau mà còn suy nhiều cơ quan khác do sự tắc các ống tuyến ở các cơ quan khác như phổi, gan, tụy...", BS Trúc chia sẻ.
Lời giải ngoạn mục…
Hướng xử trí ban đầu lại khá đơn giản, dựa trên nguyên tắc vật lý: Sử dụng dung dịch muối ưu trương nhỏ mũi để tạo nồng độ muối cao trên bề mặt đường hô hấp, từ đó kéo nước ra ngoài, làm loãng dịch nhầy và giúp đường thở thông thoáng hơn.
Hiệu quả đến nhanh hơn cả mong đợi. Chỉ sau thời gian ngắn, bé cải thiện rõ rệt, cơn ho giảm dần, sinh hoạt nhẹ nhõm hơn.
Với bác sĩ, đó là một khoảnh khắc vỡ òa - khi một chi tiết nhỏ, một thử nghiệm nhỏ lại mở ra lời giải cho hành trình hơn hai năm đi tìm bệnh của một gia đình. Và cũng là lời nhắc rằng, đôi khi, y học không chỉ nằm ở máy móc hiện đại, mà bắt đầu từ việc lắng nghe thật kỹ một câu kể tưởng như rất bình thường.
Liên quan đến bệnh ho ở trẻ, báo Sức Khỏe và Đời Sống cũng có bài viết cảnh báo với tiêu đề Trẻ ho lâu ngày có ảnh hưởng gì không?
Ho là một phản xạ có lợi cho cơ thể để tống xuất đờm nhớt, vi trùng ra bên ngoài, giúp đường thở được thông thoáng, bảo vệ đường hô hấp khi khí quản bị kích thích hay viêm. Tuy nhiên, nếu ho kéo dài ở trẻ xảy ra trong nhiều ngày thì đây có thể là triệu chứng cảnh báo của nhiều bệnh lý ở đường hô hấp.
Ho kéo dài là khi trẻ ho liên tục trên 4 tuần. Đa số các trường hợp ho kéo dài gặp ở trẻ nhỏ (2 - 3 tuổi). Khoảng 5 - 10% học sinh cấp 1 (6 - 11 tuổi) có tình trạng ho kéo dài.
Nguyên nhân làm trẻ ho kéo dài mãi không khỏi
Ho kéo dài có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, không chỉ do phổi mà còn có thể do những bệnh ngoài phổi như viêm mũi xong, viêm tai, trào ngược dạ dày - thực quản, bệnh tim mạch, ho do thuốc, thậm chí do tâm lý... Trong đó cần đặc biệt lưu ý đến lao và hen suyễn.
Nguyên nhân gây ho kéo dài cũng thay đổi theo tuổi. Các nghiên cứu cho thấy ở trẻ nhũ nhi nếu ho kéo dài thường là do nhiễm trùng (virus hô hấp, ho gà, nhiễm vi khuẩn không điển hình, lao...), hen phế quản, dị tật đường hô hấp, bệnh tim bẩm sinh, trào ngược dạ dày - thực quản.
Đối với trẻ lớn hơn thì tình trạng ho kéo dài mãi không khỏi cũng do nguyên nhân khác nhau như: Hen phế quản, trào ngược dạ dày - thực quản, tăng mẫn cảm phế quản sau nhiễm virus đường hô hấp, dị vật đường thở bỏ quên...
Ở trẻ lớn thì tình trạng ho kéo dài mãi không khỏi có thể do các nguyên nhân thường thấy như: Giãn phế quản, ho do tâm lý, do bệnh lao…
Ảnh hưởng của ho kéo dài mãi không khỏi
Trẻ ho lâu ngày không khỏi có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khoẻ, trong đó thường gặp nhất là ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ: Làm trẻ ngủ không yên, thức giấc về đêm, stress, cảm thấy lo lắng, học tập giảm sút. Mặt khác, ho cũng có thể do nguyên nhân của một số bệnh lý nguy hiểm hay gặp ở trẻ như: Ho gà, viêm phế quản, viêm phổi… đây là nguyên nhân khiến trẻ ho mãi không khỏi.
Trên thực tế, ho xuất hiện trong nhiều bệnh viêm đường hô hấp, trong đó có các bệnh viêm đường hô hấp trên như: viêm họng, viêm mũi, viêm xoang, viêm thanh quản, viêm khí quản...
Các bệnh viêm đường hô hấp dưới cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các cơn ho có đờm và kéo dài. Đặc biệt là trong viêm phế quản mạn, bệnh gây ra các cơn ho kéo dài, tái phát nhiều lần.
Điều đáng nói các bệnh lý viêm đường hô hấp ở trẻ thường có diễn biến nhanh, tác động xấu đến hệ hô hấp của trẻ, nếu không được điều trị sớm, rất dễ dẫn đến viêm đường hô hấp dưới.
Việc nhận biết các biểu hiện viêm đường hô hấp của trẻ khi "mới chớm" là điều cực kì quan trọng: Vì điều này sẽ giúp trẻ sớm "cắt giảm" cơn ho, điều trị dứt điểm nguyên nhân gây ho, khò khè, hạn chế sử dụng thuốc kháng sinh.
Do đó, cần lưu ý khi trẻ có tình trạng ho kéo dài thì nên được đưa đi khám và xét nghiệm đầy đủ để xác định nguyên nhân. Tuy nhiên, trong một số trường hợp trẻ có các dấu hiệu cảnh báo - cần phải đưa trẻ đi khám ngay:
- Khó thở
- Ho ra máu.
- Ho khởi phát đột ngột sau khi trẻ ăn hay chơi (gợi ý dị vật đường thở).
- Ho kèm sốt cao.
- Ho khạc đờm đặc, màu xanh – vàng, có mùi hôi.
Những trẻ có một số triệu chứng gợi ý các nguyên nhân đặc biệt khác cũng cần đi khám càng sớm càng tốt:
- Ho có đờm kéo dài.
- Thở khò khè (gợi ý hen suyễn).
- Ho kèm sụt cân, đổ mồ hôi về chiều (gợi ý lao).
- Khó ăn/bú – khó nuốt…
Cách chăm sóc khi trẻ bị ho
Điều quan trọng đối với ho kéo dài là phải tìm được nguyên nhân và điều trị thích hợp, chứ không nên lạm dụng các thuốc ức chế ho.
Chỉ cho trẻ dùng thuốc ho khi trẻ ho quá nhiều, làm trẻ khó chịu hay gây ra hậu quả xấu như: Trẻ đau ngực, đau họng, mất ngủ, nôn ói...
Có thể cho trẻ sử dụng một số bài thuốc trị ho bằng thảo dược an toàn: Quất, hoa hồng bạch, mật ong, gừng, nước trà ấm – loãng...
Cha mẹ không nên tự ý mua thuốc ho điều trị cho trẻ. Chỉ nên dùng thuốc ho phù hợp với lứa tuổi và phù hợp với tính chất ho của trẻ và phải theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không nên dùng các loại thuốc ho dành cho người lớn để chia nhỏ cho trẻ uống, vì có thể có tác dụng phụ và độc tính. Vì một số loại thuốc ho mạnh, hiệu quả dùng cho người lớn có thể làm trẻ nhỏ bị ngộ độc, thậm chí tử vong.
Trong quá trình điều trị bệnh cho trẻ, các bậc phụ huynh luôn phải cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, tránh kiêng cữ quá khiến trẻ bị thiếu chất. Giúp trẻ vệ sinh mũi, họng thường xuyên bằng các dung dịch y tế hay nước muối sinh lý, điều này cũng sẽ giảm bớt sự khó chịu của bệnh gây ra.
Theo dõi tình hình bệnh của trẻ và báo cho bác sĩ, không được bỏ lỡ bất kỳ buổi hẹn tái khám nào với bác sĩ.
