Chuyên gia giao thông đô thị cho rằng, xe điện có thể gửi dưới hầm chung cư nhưng tuyệt đối không được sạc pin tại đây. Các địa phương cần sớm phát triển hệ thống trạm sạc và trạm đổi pin đặt ngoài khu dân cư.

Theo báo Vietnamnet có bài Chung cư 'cấm cửa' xe điện: Hãng xe và chuyên gia lên tiếng. Nội dung như sau:

Những ngày qua, câu chuyện một số chung cư lớn tại Hà Nội như HH Linh Đàm hay chung cư CT1 Thạch Bàn thông báo ngừng tiếp nhận xe máy điện, xe đạp điện vào tầng hầm đã tạo ra làn sóng tranh cãi dữ dội. Trong khi ban quản lý đưa ra nguy cơ cháy nổ do hạ tầng chưa đảm bảo, nhiều cư dân lại lo ngại quyền lợi bị ảnh hưởng.

Điều đáng chú ý là các hãng xe điện, nhà sản xuất pin, chuyên gia kỹ thuật cũng như chính quyền sở tại đều khẳng định, việc cho rằng xe điện có nguy cơ cháy nổ cao và là phương tiện mất an toàn cháy nổ là thiếu căn cứ. Giải pháp cốt lõi không phải là "cấm cửa" xe điện, mà là công tác quản lý, chuẩn hóa về tiêu chuẩn kỹ thuật ở các chung cư.

Nỗi lo cháy nổ

Trao đổi với VietNamNet, đại diện truyền thông một hãng sản xuất xe máy điện lớn tại Việt Nam cho rằng, việc các chung cư ra thông báo cấm xe điện xuất phát từ lo ngại cháy nổ là điều dễ hiểu, nhưng đây không phải là biện pháp được nhìn nhận đúng về mặt kỹ thuật.

Theo hãng, xe điện đạt chuẩn có pin được thiết kế an toàn với nhiều tầng bảo vệ, kiểm soát nhiệt, tự ngắt khi gặp sự cố. Nếu được để và sạc đúng cách, việc xảy ra cháy nổ là gần như không thể xảy ra.

“Pin Lithium-ion ngày nay khác hoàn toàn so với 5-7 năm trước. Nếu xe được sản xuất chính hãng, có hệ thống BMS (Battery Management System - Hệ thống quản lý pin) đúng chuẩn và bảo dưỡng đúng quy trình, rủi ro cháy nổ cực thấp. Vấn đề nằm ở chỗ những hầm để xe đã đủ tiêu chuẩn PCCC cũng như tính đến an toàn hệ thống điện hay chưa”, vị này nói.

Đại diện một trong những nhà sản xuất xe máy điện và pin xe điện lớn tại Hà Nội cho biết, pin đạt chuẩn được bọc trong nhiều lớp vỏ chống cháy, chống sốc, tiêu chuẩn xuất xưởng nghiêm ngặt. Thậm chí một số mẫu pin còn có tính năng tự ngắt và xả điện khi nhiệt độ tăng bất thường nên rất an toàn.

"Thay vì 'cấm cửa', các chung cư nên đưa ra giải pháp, trong đó có tiêu chí kỹ thuật, ví dụ: chỉ nhận xe có pin tiêu chuẩn, pin còn tem kiểm định, không nhận xe độ, xe sử dụng pin trôi nổi. Đây cũng là cách các bãi gửi xe hiện đại tại nhiều quốc gia khác đang áp dụng", vị này chia sẻ.

Chuyên gia sản phẩm tại một đại lý của Yadea Việt Nam cũng chung quan điểm khi cho rằng, nỗi lo cháy nổ pin tại các chung cư thời gian gần đây phần lớn đến từ thông tin thiếu đầy đủ về công nghệ pin và cách sạc pin xe điện. Thực tế, hầu hết xe máy điện và xe đạp điện trên thị trường hiện nay đều sạc trực tiếp qua nguồn điện dân dụng 220V, giống như mọi thiết bị khác như điều hòa, máy giặt hay bình nóng lạnh.

"Bộ sạc của mỗi xe đã được nhà sản xuất tích hợp mạch bảo vệ quá dòng, quá nhiệt, tự cắt khi đầy, nghĩa là về mặt nguyên lý, việc cắm sạc đúng chuẩn trong điều kiện bình thường không tự sinh ra nguy cơ cháy nổ", vị này phân tích.

Liên quan đến lo ngại này, UBND phường Hoàng Liệt có văn bản gửi chủ đầu tư và đơn vị vận hành chung cư HH Linh Đàm, trong đó nhấn mạnh, Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ hiện nay không có quy định việc cấm/hạn chế để xe điện, sạc xe điện tại chung cư.

Thực tế cho đến nay chưa có kết luận chính thức hoặc công trình nghiên cứu khoa học nào khẳng định xe điện có nguy cơ cháy nổ cao và là phương tiện mất an toàn cháy nổ. Xe điện là xu hướng chung trên toàn thế giới, có rất nhiều ưu điểm so với xe xăng.

Theo đại diện UBND phường Hoàng Liệt, để đảm bảo an toàn, các BQL chung cư phải đưa ra phương án: Bố trí khu vực sạc riêng, bảo đảm an toàn, phương tiện chữa cháy, kiểm tra giám sát chứ không thể đơn phương “cấm toàn diện, vô điều kiện”.

Bố trí trạm sạc pin bên ngoài khu dân cư

Trao đổi với VietNamNet, TS Nguyễn Xuân Thuỷ, chuyên gia giao thông đô thị cho rằng, việc ngừng tiếp nhận hoặc thậm chí cấm để xe điện trong tầng hầm là phản ứng cực đoan và không đúng tinh thần pháp luật lẫn chủ trương phát triển giao thông xanh của quốc gia.

Theo ông Thủy, chung cư đã xây hầm thì phải đảm bảo quyền gửi xe của cư dân, bao gồm cả xe điện. Không thể cấm xe điện chỉ vì lo ngại rủi ro, bởi vấn đề cốt lõi nằm ở hạ tầng kỹ thuật, không phải bản thân phương tiện.

"Xe xăng cũng có nguy cơ cháy nổ, nhưng được kiểm soát bằng tiêu chuẩn và giải pháp kỹ thuật. Xe điện cũng phải được nhìn nhận tương tự. Theo tôi, điều quan trọng là tách bạch rõ hai hoạt động: gửi xe và sạc pin. Các địa phương phải nghiên cứu mô hình trạm sạc, trạm đổi pin phù hợp ở bên ngoài khu dân cư", vị chuyên gia này đưa ra giải pháp.

Xe điện có thể được gửi dưới hầm nếu khu vực này đáp ứng các yêu cầu tối thiểu về an toàn: hệ thống thông gió tốt, vách ngăn chịu lửa, báo cháy, báo khói, báo nhiệt, lối thoát hiểm, giám sát 24/7 và khu vực để xe điện được bố trí riêng biệt, tránh để lẫn với xe xăng.

Ngược lại, hoạt động sạc pin tuyệt đối không được diễn ra trong hầm. Đây là điểm rủi ro lớn nhất, bởi quá trình sạc nếu không đảm bảo an toàn điện có thể gây quá nhiệt, chập cháy.

Do đó, TS Thủy đề xuất các khu chung cư cần bố trí trạm sạc và khu thay pin ở khu vực thông thoáng, tách biệt hẳn với không gian để xe, có giám sát và trang bị PCCC chuyên dụng. Các tiêu chí kỹ thuật này phải được đưa vào quy chuẩn và áp dụng đồng bộ, tránh để mỗi tòa nhà tự áp dụng một kiểu.

Theo TS Nguyễn Xuân Thủy, việc phát triển giao thông xanh là chủ trương đúng đắn, nhưng sẽ bị cản trở nếu các chung cư tùy tiện cấm đoán xe điện. Giải pháp bền vững phải nằm ở việc nâng cấp hạ tầng, ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng và đảm bảo quản lý an toàn, thay vì đẩy người dân vào cảnh khó khăn khi đã chuyển sang phương tiện thân thiện môi trường.

Trang Dân Trí đưa tin Cấm sạc xe máy điện trong chung cư: Có nhiều giải pháp thay thế, nội dung chính như sau: 

Tại Việt Nam hiện nay, ban quản lý nhiều tòa nhà, đặc biệt là các chung cư cũ, chung cư mini, cấm sạc pin xe máy điện tại bãi gửi xe trong nhà, do lo ngại hệ thống điện quá tải, không đảm bảo an toàn phòng cháy, chữa cháy. Việc này tạo sự bất tiện lớn cho không ít người dùng xe máy điện, xe đạp điện, nhất là khi Hà Nội và TPHCM đang có kế hoạch từng bước hạn chế sử dụng xe chạy xăng trong khu vực nội đô, khuyến khích người dân chuyển sang dùng xe chạy điện.

Với sức tiêu thụ hơn 45 triệu chiếc xe hai bánh chạy điện mỗi năm và có nhiều đặc điểm chung về địa lý, khí hậu..., Trung Quốc có thể là hình mẫu để Việt Nam tham khảo kinh nghiệm trong nỗ lực chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe điện, đặc biệt là vấn đề sạc pin.

Việc sạc pin xe điện bên trong các tòa nhà cũng đã bị cấm ở Trung Quốc từ năm 2018 do lo ngại nguy cơ cháy nổ. Tuỳ điều kiện kinh tế và thói quen sinh hoạt, mỗi thành phố của Trung Quốc đã triển khai các mô hình sạc pin khác nhau cho xe hai bánh mà Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo.

Trụ sạc ở quán cà phê, siêu thị

Trên những con phố ở Thành Đô, thủ phủ của tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, có thể thấy có rất nhiều hộp sạc pin xe điện màu vàng gắn trên tường, thường tập trung quanh các cửa hàng tiện lợi và tiệm sửa xe. Hộp sạc kiểu này có thể do các tiệm sửa xe, siêu thị mini tự lắp đặt để tạo thêm tiện ích lôi kéo khách hàng, hoặc do phía sản xuất lắp miễn phí theo mô hình chia sẻ lợi nhuận.

Tại Việt Nam, mô hình này cũng đã bắt đầu nở rộ từ khoảng giữa năm 2024 ở TPHCM. Nếu như ban đầu, các quán chỉ bố trí không gian và lắp đặt thêm ổ điện thường thì giờ đây nhiều quán cà phê đã đầu tư kéo điện ba pha và trang bị các thiết bị phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Chi phí mà khách hàng phải trả cho mỗi lần vào sạc xe máy điện tại các quán như vậy là khoảng 10.000-60.000 đồng, tuỳ thuộc vào việc chỉ sạc hay kèm theo các dịch vụ khác, như ăn uống, võng nghỉ, tắm rửa, phòng điều hòa...

Ngoài việc đáp ứng nhu cầu của những người dùng xe máy điện sống trong chung cư cấm sạc pin ở các bãi để xe trong nhà, mô hình này còn phù hợp với các tài xế xe ôm công nghệ.

Nhiều trạm sạc tại quán cà phê được đầu tư rất bài bản, có kỹ thuật viên túc trực để hỗ trợ, lắp đặt hệ thống điện, phòng cháy chữa cháy và xử lý các tình huống khẩn cấp, đảm bảo an toàn cho người dùng. Nhiều quán thậm chí cung cấp luôn dịch vụ bảo dưỡng và kiểm tra xe cho tài xế; có quán mở 24/7, kết hợp cả dịch vụ cho thuê phòng trọ.

Trạm sạc tập trung

Mô hình này rất phát triển ở các thành phố lớn của Trung Quốc, như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Đông, Giang Tô..., tập trung trong khuôn viên các công ty hoặc tòa nhà (ngoài trời hoặc trong nhà), không chỉ phục vụ nhân viên, mà sẵn sàng cho người ngoài vào sạc nhờ. Mô hình này phù hợp với những nơi có nhiều toà nhà văn phòng, chung cư cao tầng, nhà ga, bến xe buýt... Tuỳ không gian, mỗi trạm sạc có thể được trang bị tới 20 ổ cắm.

Người dùng xe điện có thể cài ứng dụng trạm sạc trên điện thoại để chủ động tìm kiếm xem nơi nào có ổ sạc còn đang trống.

Ưu điểm lớn nhất của trạm sạc tập trung là dễ kiểm soát vấn đề an toàn hơn, vì thường nằm tách biệt khỏi khu nhà ở hoặc văn phòng, nhiều nơi thậm chí được trang bị hệ thống chữa cháy trên trần để phòng khi có sự cố. Cũng vì vậy, mô hình trạm sạc tập trung rất phù hợp với các toà nhà cũ, không được quy hoạch thiết kế hạ tầng sạc ngay từ đầu.

Trong chiến lược phát triển cơ sở hạ tầng sạc, các thành phố lớn của Trung Quốc đã ban hành các quy định bắt buộc tích hợp trạm sạc trong các dự án xây dựng nhà ở thương mại và công trình công cộng. Ví dụ, tại Bắc Kinh, các tòa nhà ở thương mại mới xây phải được thiết kế với 40% số chỗ đỗ xe có trụ sạc. Đối với nhà ở xã hội, tỷ lệ này là 18-30%.

Các quy định về an toàn PCCC cũng được quy định rất cụ thể, như vị trí trụ sạc và khả năng tiếp cận của lực lượng cứu hỏa trong trường hợp xảy ra sự cố.

Tại Việt Nam, ngoài VinFast đi tiên phong, một số đơn vị khác cũng tham gia phát triển mô hình trạm sạc tập trung, như Fasha và Dat Bike, thường đặt tại các khu vực đông dân cư, siêu thị, trường học...

Hiện tại, Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ 2024 có quy định về việc phòng cháy khi sạc xe điện, áp dụng từ ngày 1/7/2025. Theo đó, chỉ được sử dụng thiết bị sạc điện cho xe động cơ điện bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia; nơi sạc điện cho xe động cơ điện trong nhà phải có giải pháp bảo đảm an toàn về phòng cháy; khu vực sạc điện cho xe động cơ điện tập trung trong nhà còn phải có giải pháp ngăn cháy và trang bị phương tiện chữa cháy phù hợp, bảo đảm tiêu chuẩn.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã có Nghị quyết yêu cầu ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các trạm sạc xe điện lắp đặt tại nơi công cộng, nơi trông giữ xe tập trung, trạm dừng nghỉ...

Trạm đổi pin

Đây là giải pháp nạp năng lượng cho xe điện nhanh và tiện hơn nhiều so với việc cắm sạc, rất phổ biến và đã chứng minh được hiệu quả ở Đài Loan (Trung Quốc). Thay vì chờ đợi ít nhất 3 tiếng để sạc đầy bộ pin, người dùng xe máy điện có thể chỉ mất 1-2 phút ghé vào trạm đổi pin, nhanh hơn cả đổ xăng cho xe máy truyền thống. 

Ưu việt hơn so với việc cắm sạc, nhưng mô hình trạm đổi pin đòi hỏi chi phí đầu tư lớn và để trạm đổi pin phục vụ được nhiều loại xe khác nhau, cần có sự chung tay của các hãng xe, các công ty công nghệ, vì cần tiêu chuẩn hoá bộ pin.

Tại Việt Nam, VinFast đã bắt đầu triển khai mô hình trạm đổi pin cho xe máy điện tại một số khu vực ở Hà Nội. 

Để sử dụng trạm đổi pin xe máy điện của VinFast, người dùng cần sở hữu các dòng xe đổi pin của hãng. Phí thuê pin là 200.000 đồng/tháng, mỗi xe lắp được tối đa 2 pin. Xe vẫn có thể sạc tại nhà, còn khi đổi tại trạm thì phí là 9.000 đồng/pin (đã kèm sạc điện).

Dự kiến VinFast sẽ triển khai 50.000 trạm đổi pin xe máy điện trong năm nay, và hoàn tất toàn bộ hệ thống với 150.000 trạm trong khoảng 3 năm tới.

Ngoài VinFast, Honda cũng áp dụng hình thức đổi pin với mẫu xe máy điện cho thuê CUV e:, thực hiện tại một số đại lý ủy quyền chính hãng (HEAD). Tuy nhiên, không phải HEAD nào cũng có pin để đổi cho khách và cũng chủ yếu chỉ tập trung ở các thành phố lớn.

Trong khi đó, Selex Motors đang triển khai mô hình trạm đổi pin tự động cho xe máy điện, với hơn 90 trạm hoạt động tại TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng, vận hành tự động qua màn hình cảm ứng.

Theo kế hoạch, TMT Motors cũng sẽ đầu tư mạnh vào lĩnh vực xe máy điện, xây dựng hệ thống trạm sạc và đổi pin công cộng, nhưng đến nay vẫn chưa có thông tin gì mới.

Sạc pin tháo rời khỏi xe

Trong bối cảnh hệ thống trạm đổi pin có độ phủ chưa đủ rộng để đáp ứng nhu cầu, nếu các toà nhà cấm sạc pin trong bãi đỗ, hầm để xe thì việc sạc pin tháo rời hiện nay được coi là giải pháp lý tưởng cho các dòng xe máy điện sử dụng pin lithium hoặc pin LFP.

Với giải pháp này, người dùng xe máy điện có thể chủ động việc sạc pin ở bất cứ đâu có nguồn điện, không phải phụ thuộc vào vị trí đỗ xe. Nếu có nhiều hơn một viên pin thì nó cũng giúp giảm thời gian chờ đợi và sử dụng chủ động hơn; chẳng hạn, một viên lắp vào xe để vận hành, còn viên kia cắm sạc tại nhà.

Tại Việt Nam hiện có một số mẫu xe máy điện, như Honda ICON e:, Honda CUV e:, Yadea Velax, Yamaha Neo's, VinFast EVO Grand..., có thiết kế pin có thể tháo lắp, giúp người dùng dễ dàng mang đi sạc tại các vị trí thuận tiện, thay vì chỉ có hình thức sạc duy nhất là cắm trực tiếp trên xe.