Bụi mịn bao phủ không khí, Hà Nội leo top thành phố ô nhiễ:m nhất thế giới: Chỉ đeo khẩu trang liệu đã đủ để bảo vệ sức khỏe?
Ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, nhiều người tin rằng chỉ cần che kín mặt bằng khẩu trang là đủ, nhưng theo chuyên gia đây chỉ là giải pháp tạm thời.
Theo VTC News có đăng tải bài viết với tiêu đề "Bụi mịn bủa vây: Đeo khẩu trang đã đủ an toàn?". Nội dung như sau:
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam lưu ý, người dân đối mặt bụi mịn dày đặc cần phòng vệ nhiều lớp từ khẩu trang đạt chuẩn đến kiểm soát không khí trong nhà và chăm sóc đường hô hấp.
Thực tế, những biện pháp như che kín mặt hay đóng cửa nhà chỉ mang tính “chống tạm”, gần như không thể ngăn các hạt bụi siêu mịn PM2.5 len lỏi vào phổi. Để tự bảo vệ hiệu quả, mỗi người cần xây dựng chiến lược phòng vệ nhiều tầng, bắt đầu từ chiếc khẩu trang, môi trường sống trong nhà đến chăm sóc đường thở và dinh dưỡng hằng ngày.
Khẩu trang là lớp bảo vệ đầu tiên nhưng không phải loại nào cũng đủ sức chặn PM2.5. Khẩu trang vải hay y tế thông thường chỉ cản được bụi lớn và giọt bắn, hầu như vô dụng trước hạt bụi nhỏ hơn sợi tóc hàng chục lần.
Các chuẩn N95, KN95 hay FFP2 mới có khả năng lọc tới 95% hạt bụi siêu mịn, với điều kiện được đeo kín, ôm sát sống mũi và vùng má. Việc kiểm tra xem có luồng khí thoát lên mắt là bước quan trọng để biết khẩu trang đã khít hay chưa. Những chiếc N95 vẫn dùng lại được vài lần nếu khô ráo và nguyên vẹn, nhưng tuyệt đối không được giặt vì nước phá hủy lớp lọc tĩnh điện bên trong.
Nhiều gia đình sử dụng máy lọc không khí với hy vọng bảo vệ sức khỏe cho cả nhà trong những ngày không khí luôn ở mức xấu, nguy hại. (Ảnh: Như Loan)
Không khí trong nhà là tuyến phòng thủ thứ hai, song chỉ hiệu quả khi được kiểm soát đúng cách. Việc mở cửa trong lúc chỉ số không khí AQI ngoài trời chuyển đỏ hoặc tím khiến bụi nhanh chóng tràn vào, khiến nồng độ PM2.5 trong phòng gần như tương đương ngoài đường.
Máy lọc không khí có màng HEPA giúp giảm bụi đáng kể, nhưng phải sử dụng trong không gian đóng kín. Khi mới bật, nên để chế độ mạnh để lọc nhanh rồi chuyển về mức trung bình.
Phòng ở kín quá lâu có thể tích tụ CO₂ gây mệt mỏi, vì vậy nên tranh thủ những thời điểm ô nhiễm giảm thường vào trưa hoặc đầu giờ chiều để thông gió ngắn. Phòng ngủ đặc biệt cần được ưu tiên làm sạch vì đây là nơi cơ thể nghỉ ngơi dài nhất trong ngày.
Tuyến phòng thủ cuối cùng nằm ngay trong cơ thể. Vệ sinh mũi họng sau khi ra ngoài giúp loại bỏ bụi bám trên niêm mạc, giảm kích ứng và viêm nhiễm. Nước muối sinh lý hoặc nước biển sâu giúp giữ ẩm.
Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, A, E từ cam, quýt, ổi, cà rốt hay các loại hạt bổ sung thêm “đội quân” dọn dẹp gốc tự do do ô nhiễm gây ra.
Những thực phẩm quen thuộc như gừng, nghệ, tỏi, mật ong cũng giúp làm ấm và giảm viêm nhẹ đường hô hấp. Uống đủ nước là điều không thể bỏ qua, vì lớp nhầy của đường thở khi thiếu ẩm sẽ đặc lại, cản trở khả năng tống bụi ra ngoài.
“Trong bối cảnh “làn sóng bụi mịn” chưa biết khi nào dừng, chiến lược phòng vệ nhiều lớp, bền bỉ và đúng cách là chìa khóa giúp mỗi người giảm thiểu rủi ro và bảo vệ lá phổi của mình”, bác sĩ Hoàng nhấn mạnh.
Theo Tạp chí điện tử Công dân & Khuyến học cũng đưa tin với tiêu đề: "Nhiều người chọn giải pháp không ra ngoài khi bụi mịn ngập phố phường", với nội dung chi tiết:
Trên nhiều tuyến phố Hà Nội trong những ngày gần đây, lượng bụi mịn khiến khung cảnh như phủ một màu khói trắng.
Lượng bụi mịn vượt ngưỡng khiến khung cảnh nhiều tuyến phố Hà Nội như phủ một màu khói trắng. Ảnh minh hoạ: IT
Hà Nội chịu "phủ bụi mịn" ô nhiễm không khí nghiêm trọng
Ô nhiễm không khí, đặc biệt là bụi mịn (PM2.5), đã và đang là vấn đề lớn ở Hà Nội và các tỉnh phía Bắc. Câu chuyện bụi mịn ở Hà Nội trong những ngày qua đã trở thành đề tài được bàn tán rất "nóng" trên các diễn đàn. Bụi mịn không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người lớn mà còn đặc biệt nguy hiểm với trẻ em và người già. Cùng với đó, thời tiết khô hanh cũng làm gia tăng các vấn đề về hô hấp. Tuy nhiên, dù mức độ rủi ro đã được cảnh báo nhiều năm, câu hỏi “giải pháp căn cơ cho ô nhiễm không khí” đến nay vẫn bỏ ngỏ, chưa xuất hiện lời đáp đủ thuyết phục cả về tính khả thi lẫn nguồn lực thực thi.
Về tác hại của ô nhiễm không khí và bụi mịn thì ai ai cũng đã rõ. Khái niệm bụi mịn cũng đã dần quen thuộc đối với người dân Hà Nội trong những ngày "đến hẹn lại lên" (tháng 11, tháng 12 hàng năm). Sau nhiều đợt ô nhiễm cao kéo dài, người dân đã hình thành phản xạ phòng vệ: nhìn ứng dụng đo AQI trước khi di chuyển. Không khí vượt ngưỡng 150, thậm chí 200 AQI khiến nhiều phụ huynh lập tức cho trẻ nghỉ học ngoại khóa, người già tạm dừng thể dục ngoài trời.
Một màn sương bụi mịn phủ trắng cầu Long Biên chiều 12/7/2025. Ảnh: PV.
Anh Toàn (phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám) cho biết: "Nhà tôi có 2 con nhỏ và 2 bố mẹ già. Mỗi mùa khô này, Hà Nội chìm trong khói bụi. Tôi vô cùng lo lắng. Nỗi lo bệnh lý hô hấp, viêm phổi, hen suyễn của bố mẹ tôi tái phát, còn bản thân thì cũng viêm xoang mãn tính, chưa kể hai con nhỏ đều cần chăm sóc, bảo vệ vì dễ viêm đường hô hấp, vì vậy, tốt nhất là cho nghỉ ở nhà cho an toàn."
Không chỉ anh Toàn, chị Trang (Khâm Thiên, Hà Nội) và nhiều phụ huynh cũng tự chọn cách bảo vệ các bạn nhỏ trong gia đình và cho chính mình, rất nhiều người chọn cách ở nhà để tránh bụi.
"Cảm giác ở nhà chắc chắn là “vùng an toàn” hơn trong bối cảnh không khí ngày càng ô nhiễm. Việc chuyển toàn bộ sinh hoạt sang trong nhà gần như không còn là quyết định cực đoan mà trở thành lựa chọn hợp lý" - Chị Trang cho biết.
Với sự phát triển của công nghệ, hiện nay, ngay cả người đi làm cũng có thể họp trực tuyến, mua sắm có dịch vụ giao hàng, hội họp có thể dời lịch. Chỉ cần một cuộc ho, một đợt dị ứng, họ đủ hiểu “cái giá” của việc hít thở không khí ngoài trời trong những ngày bụi mịn đậm đặc.
Có lẽ, nếu có thể chọn ở nhà, biết đâu, nhiều người dân lại có thể đóng góp được chút nhỏ bé làm sạch môi trường khi không phải di chuyển?
Nỗi lo dài hạn: Ô nhiễm/bụi mịn tại Hà Nội có thể được giải quyết?
Như đã nói, tình trạng ô nhiễm không khí đã tái diễn nhiều năm gần đây, đặc biệt vào những tháng mùa đông khi nghịch nhiệt xuất hiện, khiến Hà Nội luôn ở trong "top" thành phố có mức độ ô nhiễm cao nhất khu vực. Câu hỏi đặt ra: liệu bài toán này có thể giải quyết, hay chỉ tiếp tục xoay vòng cảnh “cảnh báo – đeo khẩu trang – đóng cửa ở trong nhà”?
Các chuyên gia đã phân tích rất nhiều: Từ nguyên nhân chủ quan đến khách quan, từ giao thông, thói quen sinh hoạt, việc xây dựng đô thị liên tục, hoạt động đốt rơm rạ và khí thải từ công nghiệp vùng ven... đều là những tác nhân gây ra tình trạng ô nhiễm và bụi mịn trầm trọng. Nhiều chuyên gia nhận định, nếu không can thiệp bằng giải pháp tổng thể và bắt buộc, các biện pháp mang tính khuyến cáo sẽ khó tạo chuyển biến.
Hà Nội hoàn toàn có thể cải thiện chất lượng không khí? Có người cho rằng, phải có nhiều biện pháp và công cụ quản lý mạnh tay: chuẩn khí thải nghiêm ngặt cho xe cũ, hạn chế xe máy theo lộ trình, kiểm soát vật liệu xây dựng, tăng phạt đốt rác – đốt rơm rạ, đồng thời mở rộng không gian xanh và giao thông công cộng. Vấn đề không còn nằm ở nhận thức, mà ở mức độ quyết liệt của chính quyền và sự đồng thuận của người dân.
Nhưng sẽ rất khó khăn.
Ngày 19/11/2025, Thủ tướng Chính phủ đã Phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Kế hoạch đặt mục tiêu đến năm 2030, nồng độ bụi PM2,5 trung bình năm vào năm 2030 trung bình năm của Hà Nội đạt dưới 40µg/m³ (giảm 20% so với mức trung bình năm 2024) tại các điểm đo của các trạm quan trắc chất lượng môi trường không khí quốc gia.
Tỷ lệ số ngày trong năm có chỉ số chất lượng môi trường không khí (VN_AQI) ở mức tốt và trung bình đạt tối thiểu 80%.
Đối với các tỉnh xung quanh thành phố Hà Nội (gồm Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình), nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm vào năm 2030 giảm tối thiểu 10% so với mức trung bình năm 2024.
Kế hoạch cũng đặt ra 9 nhóm giải pháp tổng thể để cải thiện chất lượng không khí đô thị, trong đó nhấn mạnh đến việc kiểm soát các nguồn phát thải lớn từ giao thông, xây dựng, hoạt động sản xuất công nghiệp – làng nghề tái chế và các nguồn phát thải từ đốt rơm rạ, đốt rác.
