Ngoài việc cắm sạc trực tiếp, hiện nay có nhiều giải pháp khác cho xe hai bánh chạy điện, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng, đặc biệt trong bối cảnh nhiều khu chung cư cấm sạc trong hầm để xe.

Theo báo Thanh niên đăng tải bài viết với tiêu đề: "Không thể sạc trực tiếp, người dùng xe máy điện có giải pháp nào thay thế?", nội dung cụ thể như sau:

Để tăng sức cạnh tranh và mở rộng tệp khách hàng, các hãng xe máy điện tại Việt Nam hiện nay cung cấp rất nhiều giải pháp sạc linh hoạt; để người dùng có thể duy trì năng lượng cho xe, đáp ứng nhu cầu di chuyển hằng ngày mà không phụ thuộc vào ổ cắm tại chỗ. Trong đó, có 3 giải pháp được đánh giá khả thi và có thể sẽ trở nên phổ biến trong thời gian tới.

Mua xe sử dụng pin rời, có thể sạc riêng tại nhà

Giải pháp đơn giản nhất hiện nay là sử dụng xe có trang bị pin rời. Theo đó, rất nhiều mẫu xe máy điện mới trên thị trường hiện nay (kể cả xe phổ thông) đã chuyển sang thiết kế pin dạng mô-đun có thể tháo lắp nhanh. Nhờ đó, người dùng chỉ cần mở cốp, rút pin ra và mang lên phòng cắm sạc như sạc laptop hay các thiết bị điện tử khác. Cách làm này giúp tránh hoàn toàn việc tiếp xúc điện tại tầng hầm hay các khu vực để xe kín.

ẢNH: NGUYỄN DUY

Ngoài ra, pin xe máy điện hiện nay cũng đã được tối ưu về dung lượng và độ bền, cho phép người dùng đi lại cả ngày chỉ với một lần sạc. Thậm chí, nhiều mẫu xe hỗ trợ hai pin, giúp tăng gấp đôi phạm vi hoạt động hoặc cho phép luân phiên sạc - dùng một cách linh hoạt.

Tuy nhiên, giải pháp này cũng có nhược điểm, khi trọng lượng pin khá nặng, có thể gây bất tiện cho một số người, đặc biệt khi phải mang lên xuống nhiều lần trong ngày. Tuy vậy, so với việc không thể sạc xe và phải mất thời gian đưa xe ra ngoài trạm sạc công cộng, đây vẫn là lựa chọn khả thi nhất.

Sử dụng dịch vụ đổi pin

Khi không thể mang pin lên nhà, hoặc không muốn phụ thuộc vào việc sạc thủ công, người dùng có thể chuyển sang mô hình đổi pin. Đây là giải pháp được đánh giá hiện đại và tiện lợi nhất hiện nay.

Theo đó, thay vì chờ đợi vài giờ để pin đầy, người dùng chỉ cần đưa xe đến trạm, rút pin cũ và thay pin đã nạp sẵn trong vài chục giây, tiện lợi không khác gì việc đổ xăng cho xe máy sử dụng động cơ đốt trong. Ngoài ra, cách sạc này người dùng không cần tiếp xúc trực tiếp với nguồn điện, không lo cháy nổ từ bộ sạc, mọi thao tác đều diễn ra trong hệ thống được kiểm soát bởi đơn vị vận hành.

ẢNH: ĐÌNH NAM

Tại Việt Nam, một số hãng xe điện đã phát triển mạng lưới đổi pin với tốc độ khá nhanh. Các trạm đặt tại cửa hàng tiện lợi, trạm xăng, bãi xe hoặc ngay trong khu dân cư, giúp người dùng dễ tiếp cận. Về an toàn, các bộ pin tại trạm thường được giám sát nhiệt độ, điện áp theo thời gian thực và được bảo trì định kỳ, giảm rủi ro so với việc tự sạc tại nhà.

Điểm hạn chế là mô hình này chỉ phù hợp với các mẫu xe tương thích và yêu cầu người dùng theo gói dịch vụ của hãng. Dù vậy, đối với cư dân sống trong các chung cư hay khu vực hạn chế không gian, hạ tầng sạc, đây là giải pháp mang lại sự tiện lợi đáng kể.

Gửi xe tại bãi hoặc điểm sạc công cộng bên ngoài

Một lựa chọn khác cũng đang ngày càng phổ biến là gửi xe tại các điểm sạc công cộng. Một số bãi gửi xe tư nhân, cửa hàng xe điện, trạm dịch vụ hoặc trung tâm thương mại hiện nay đã bố trí khu vực sạc dành riêng cho xe máy điện. Người dùng có thể gửi xe qua đêm hoặc sạc theo giờ tùy nhu cầu. Mô hình này đặc biệt hữu ích với những dòng xe không sử dụng pin rời và không tương thích hệ thống đổi pin.

ẢNH: PHAN DIỆP

Điểm thuận lợi của giải pháp này là người dùng không phải thay đổi thói quen sử dụng xe, chỉ cần gửi xe tại địa điểm có cung cấp nguồn sạc an toàn. Các khu vực sạc công cộng thường trang bị ổ cắm có kiểm soát nhiệt, ngắt điện tự động khi pin đầy hoặc khi xảy ra sự cố.

Nhìn chung, trong bối cảnh xe máy điện ngày càng trở nên phổ biến, những giải pháp này được xem là bước chuyển cần thiết để hỗ trợ người dân đô thị tiếp cận phương tiện xanh một cách thuận tiện hơn.

Theo báo Dân trí cũng đăng tải bài viết với tiêu đề: "Cấm sạc xe máy điện trong chung cư: Có nhiều giải pháp thay thế", nội dung cụ thể như sau:

Tại Việt Nam hiện nay, ban quản lý nhiều tòa nhà, đặc biệt là các chung cư cũ, chung cư mini, cấm sạc pin xe máy điện tại bãi gửi xe trong nhà, do lo ngại hệ thống điện quá tải, không đảm bảo an toàn phòng cháy, chữa cháy. Việc này tạo sự bất tiện lớn cho không ít người dùng xe máy điện, xe đạp điện, nhất là khi Hà Nội và TPHCM đang có kế hoạch từng bước hạn chế sử dụng xe chạy xăng trong khu vực nội đô, khuyến khích người dân chuyển sang dùng xe chạy điện.

Với sức tiêu thụ hơn 45 triệu chiếc xe hai bánh chạy điện mỗi năm và có nhiều đặc điểm chung về địa lý, khí hậu..., Trung Quốc có thể là hình mẫu để Việt Nam tham khảo kinh nghiệm trong nỗ lực chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe điện, đặc biệt là vấn đề sạc pin.

Việc sạc pin xe điện bên trong các tòa nhà cũng đã bị cấm ở Trung Quốc từ năm 2018 do lo ngại nguy cơ cháy nổ. Tuỳ điều kiện kinh tế và thói quen sinh hoạt, mỗi thành phố của Trung Quốc đã triển khai các mô hình sạc pin khác nhau cho xe hai bánh mà Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo.

Trụ sạc ở quán cà phê, siêu thị

Trên những con phố ở Thành Đô, thủ phủ của tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, có thể thấy có rất nhiều hộp sạc pin xe điện màu vàng gắn trên tường, thường tập trung quanh các cửa hàng tiện lợi và tiệm sửa xe. Hộp sạc kiểu này có thể do các tiệm sửa xe, siêu thị mini tự lắp đặt để tạo thêm tiện ích lôi kéo khách hàng, hoặc do phía sản xuất lắp miễn phí theo mô hình chia sẻ lợi nhuận.

Tại Việt Nam, mô hình này cũng đã bắt đầu nở rộ từ khoảng giữa năm 2024 ở TPHCM. Nếu như ban đầu, các quán chỉ bố trí không gian và lắp đặt thêm ổ điện thường thì giờ đây nhiều quán cà phê đã đầu tư kéo điện ba pha và trang bị các thiết bị phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Chi phí mà khách hàng phải trả cho mỗi lần vào sạc xe máy điện tại các quán như vậy là khoảng 10.000-60.000 đồng, tuỳ thuộc vào việc chỉ sạc hay kèm theo các dịch vụ khác, như ăn uống, võng nghỉ, tắm rửa, phòng điều hòa...

Ngoài việc đáp ứng nhu cầu của những người dùng xe máy điện sống trong chung cư cấm sạc pin ở các bãi để xe trong nhà, mô hình này còn phù hợp với các tài xế xe ôm công nghệ.

Nhiều trạm sạc tại quán cà phê được đầu tư rất bài bản, có kỹ thuật viên túc trực để hỗ trợ, lắp đặt hệ thống điện, phòng cháy chữa cháy và xử lý các tình huống khẩn cấp, đảm bảo an toàn cho người dùng. Nhiều quán thậm chí cung cấp luôn dịch vụ bảo dưỡng và kiểm tra xe cho tài xế; có quán mở 24/7, kết hợp cả dịch vụ cho thuê phòng trọ.

Trạm sạc tập trung

Mô hình này rất phát triển ở các thành phố lớn của Trung Quốc, như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Đông, Giang Tô..., tập trung trong khuôn viên các công ty hoặc tòa nhà (ngoài trời hoặc trong nhà), không chỉ phục vụ nhân viên, mà sẵn sàng cho người ngoài vào sạc nhờ. Mô hình này phù hợp với những nơi có nhiều toà nhà văn phòng, chung cư cao tầng, nhà ga, bến xe buýt... Tuỳ không gian, mỗi trạm sạc có thể được trang bị tới 20 ổ cắm.

Người dùng xe điện có thể cài ứng dụng trạm sạc trên điện thoại để chủ động tìm kiếm xem nơi nào có ổ sạc còn đang trống.

Ưu điểm lớn nhất của trạm sạc tập trung là dễ kiểm soát vấn đề an toàn hơn, vì thường nằm tách biệt khỏi khu nhà ở hoặc văn phòng, nhiều nơi thậm chí được trang bị hệ thống chữa cháy trên trần để phòng khi có sự cố. Cũng vì vậy, mô hình trạm sạc tập trung rất phù hợp với các toà nhà cũ, không được quy hoạch thiết kế hạ tầng sạc ngay từ đầu.

Trong chiến lược phát triển cơ sở hạ tầng sạc, các thành phố lớn của Trung Quốc đã ban hành các quy định bắt buộc tích hợp trạm sạc trong các dự án xây dựng nhà ở thương mại và công trình công cộng. Ví dụ, tại Bắc Kinh, các tòa nhà ở thương mại mới xây phải được thiết kế với 40% số chỗ đỗ xe có trụ sạc. Đối với nhà ở xã hội, tỷ lệ này là 18-30%.

Các quy định về an toàn PCCC cũng được quy định rất cụ thể, như vị trí trụ sạc và khả năng tiếp cận của lực lượng cứu hỏa trong trường hợp xảy ra sự cố.

Tại Việt Nam, ngoài VinFast đi tiên phong, một số đơn vị khác cũng tham gia phát triển mô hình trạm sạc tập trung, như Fasha và Dat Bike, thường đặt tại các khu vực đông dân cư, siêu thị, trường học...

Hiện tại, Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ 2024 có quy định về việc phòng cháy khi sạc xe điện, áp dụng từ ngày 1/7/2025. Theo đó, chỉ được sử dụng thiết bị sạc điện cho xe động cơ điện bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia; nơi sạc điện cho xe động cơ điện trong nhà phải có giải pháp bảo đảm an toàn về phòng cháy; khu vực sạc điện cho xe động cơ điện tập trung trong nhà còn phải có giải pháp ngăn cháy và trang bị phương tiện chữa cháy phù hợp, bảo đảm tiêu chuẩn.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã có Nghị quyết yêu cầu ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các trạm sạc xe điện lắp đặt tại nơi công cộng, nơi trông giữ xe tập trung, trạm dừng nghỉ...

Trạm đổi pin

Đây là giải pháp nạp năng lượng cho xe điện nhanh và tiện hơn nhiều so với việc cắm sạc, rất phổ biến và đã chứng minh được hiệu quả ở Đài Loan (Trung Quốc). Thay vì chờ đợi ít nhất 3 tiếng để sạc đầy bộ pin, người dùng xe máy điện có thể chỉ mất 1-2 phút ghé vào trạm đổi pin, nhanh hơn cả đổ xăng cho xe máy truyền thống. 

Ưu việt hơn so với việc cắm sạc, nhưng mô hình trạm đổi pin đòi hỏi chi phí đầu tư lớn và để trạm đổi pin phục vụ được nhiều loại xe khác nhau, cần có sự chung tay của các hãng xe, các công ty công nghệ, vì cần tiêu chuẩn hoá bộ pin.

Tại Việt Nam, VinFast đã bắt đầu triển khai mô hình trạm đổi pin cho xe máy điện tại một số khu vực ở Hà Nội. 

Để sử dụng trạm đổi pin xe máy điện của VinFast, người dùng cần sở hữu các dòng xe đổi pin của hãng. Phí thuê pin là 200.000 đồng/tháng, mỗi xe lắp được tối đa 2 pin. Xe vẫn có thể sạc tại nhà, còn khi đổi tại trạm thì phí là 9.000 đồng/pin (đã kèm sạc điện).

Dự kiến VinFast sẽ triển khai 50.000 trạm đổi pin xe máy điện trong năm nay, và hoàn tất toàn bộ hệ thống với 150.000 trạm trong khoảng 3 năm tới.

Ngoài VinFast, Honda cũng áp dụng hình thức đổi pin với mẫu xe máy điện cho thuê CUV e:, thực hiện tại một số đại lý ủy quyền chính hãng (HEAD). Tuy nhiên, không phải HEAD nào cũng có pin để đổi cho khách và cũng chủ yếu chỉ tập trung ở các thành phố lớn.

Trong khi đó, Selex Motors đang triển khai mô hình trạm đổi pin tự động cho xe máy điện, với hơn 90 trạm hoạt động tại TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng, vận hành tự động qua màn hình cảm ứng.

Theo kế hoạch, TMT Motors cũng sẽ đầu tư mạnh vào lĩnh vực xe máy điện, xây dựng hệ thống trạm sạc và đổi pin công cộng, nhưng đến nay vẫn chưa có thông tin gì mới.

Sạc pin tháo rời khỏi xe

Trong bối cảnh hệ thống trạm đổi pin có độ phủ chưa đủ rộng để đáp ứng nhu cầu, nếu các toà nhà cấm sạc pin trong bãi đỗ, hầm để xe thì việc sạc pin tháo rời hiện nay được coi là giải pháp lý tưởng cho các dòng xe máy điện sử dụng pin lithium hoặc pin LFP.

Với giải pháp này, người dùng xe máy điện có thể chủ động việc sạc pin ở bất cứ đâu có nguồn điện, không phải phụ thuộc vào vị trí đỗ xe. Nếu có nhiều hơn một viên pin thì nó cũng giúp giảm thời gian chờ đợi và sử dụng chủ động hơn; chẳng hạn, một viên lắp vào xe để vận hành, còn viên kia cắm sạc tại nhà.

Tại Việt Nam hiện có một số mẫu xe máy điện, như Honda ICON e:, Honda CUV e:, Yadea Velax, Yamaha Neo's, VinFast EVO Grand..., có thiết kế pin có thể tháo lắp, giúp người dùng dễ dàng mang đi sạc tại các vị trí thuận tiện, thay vì chỉ có hình thức sạc duy nhất là cắm trực tiếp trên xe.