28 khách hàng gửi tiết kiệm tổng cộng gần 9.000 tỷ đồng để hưởng lãi suất 'khủng', 4 năm sau tiền bốc hơi, tòa tuyên: Ngân hàng không phải bồi thường
Đến hiện tại, những khách hàng này vẫn chưa lấy lại được số tiền đã mất.
Ngày 25/6/2025, Tạp chí Người đưa tin đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "28 khách hàng gửi tiết kiệm tổng cộng gần 9.000 tỷ đồng để hưởng lãi suất 'khủng', 4 năm sau tiền bốc hơi, tòa tuyên: Ngân hàng không phải bồi thường". Nội dung như sau:
Năm 2022, dư luận Trung Quốc rúng động trước vụ việc tiền gửi tiết kiệm của 28 khách hàng "bốc hơi". Đến nay, vụ việc vẫn để lại nhiều tranh cãi pháp lý khi tòa sơ thẩm tuyên ngân hàng không phải chịu trách nhiệm bồi thường, dù nhân viên ngân hàng trực tiếp chiếm đoạt tiền của khách.
Vụ việc xảy ra tại thành phố Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc). Theo điều tra, bà Lương, Trưởng phòng Kinh doanh cá nhân của ngân hàng ICBC chi nhánh Nam Ninh, đã đứng ra huy động tiền gửi bằng lời hứa lãi suất cao bất thường, sau đó giả mạo sổ tiết kiệm, tráo đổi với sổ thật và chiếm đoạt tiền của khách hàng.
Cụ thể, từ tháng 9/2018 đến tháng 5/2019, bà Lương lấy danh nghĩa "hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn" để dụ khách hàng mang tiền gửi vào ICBC. Bà hứa chi thêm 4,5% lãi mỗi tháng ngoài lãi suất ngân hàng.
Để thực hiện hành vi chiếm đoạt số tiền tiết kiệm, bà Lương yêu cầu cấp dưới là ông Thời làm giả sổ tiết kiệm, sau đó tráo với sổ thật khi khách hàng sơ hở. Đồng thời, bà cũng giữ lại CMND gốc và mật khẩu của 28 khách hàng gửi tiết kiệm với tổng số tiền lên tới hơn 2,53 tỷ NDT (tương đương khoảng hơn 9.000 tỷ đồng). Với những thông tin này, bà đã rút toàn bộ tiền qua hình thức "ủy quyền hộ".
Nếu không có việc ông Thời ra đầu thú, 28 khách hàng có lẽ sẽ không bao giờ biết rằng sổ tiết kiệm họ nắm giữ chỉ là bản giả. Bản thân bà Lương cũng khai rằng nguyên nhân dẫn đến hành vi này là do các khoản đầu tư bên ngoài thua lỗ, không còn khả năng chi trả lãi cho khách.
Theo cơ quan điều tra, tổng số tiền chiếm đoạt lên tới 2,53 tỷ NDT (tương đương gần 9.000 tỷ đồng). Trong đó, chỉ khoảng 1,3 tỷ NDT được hoàn trả.
Khi vụ việc bị phát giác, ngân hàng mà 28 khách gửi tiết kiệm cho biết đây là hành vi phạm tội cá nhân của bà Lương, không phải tham ô nội bộ. Ngân hàng cũng cho rằng, khách hàng đã không thẩm định kỹ, bị hấp dẫn bởi mức lãi suất quá cao.
Bà Lương sau đó bị tòa án tuyên án tù chung thân với các tội danh: trộm cắp, lừa đảo và làm giả chứng từ tài chính. Tuy nhiên, tòa sơ thẩm tuyên: Ngân hàng không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho khách.
Điểm gây tranh cãi lớn là tội danh ban đầu của bà Lương là "tham ô tài sản nội bộ", nhưng khi đưa ra xét xử lại bị chuyển thành "trộm cắp". Theo luật sư Bạch Tiểu Cường, điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng quy trách nhiệm cho ngân hàng, vì tội tham ô nội bộ có thể dẫn tới nghĩa vụ bồi thường của tổ chức.
Luật sư Tôn Vinh Đạt lý giải: Tham ô nội bộ áp dụng với người có quyền xử lý tài sản trong tổ chức. Trong khi đó, trộm cắp chỉ cần có hành vi chiếm đoạt, không xét đến chức vụ. Bà Lương không kiểm soát trực tiếp tài khoản khách hàng, nên được cho là lợi dụng điều kiện công tác, không đủ yếu tố cấu thành tham ô nội bộ.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, bản thân khách hàng giao giấy tờ, mật khẩu, ký vào các văn bản không rõ ràng là một phần nguyên nhân khiến họ thiệt hại. Nhưng điều đó không xóa được trách nhiệm của ngân hàng, vốn thiếu quy trình kiểm soát nội bộ, lỏng lẻo trong xác thực giao dịch.
Luật sư Bạch Tiểu Cường chỉ ra điểm mấu chốt: Cần phân biệt giữa "lợi dụng chức vụ" và "lợi dụng công việc". Trường hợp bà Lương được xác định là lợi dụng công việc – tức hiểu biết quy trình, thao tác, nhưng không có quyền quyết định tài sản.
Tuy nhiên, vị luật sư này vẫn cho rằng: Khách hàng đã ký hợp đồng gửi tiền với ngân hàng, và bà Lương là nhân viên ngân hàng đã thực hiện sai phạm khi đang đại diện cho tổ chức. Theo quy định, ngân hàng vẫn có thể bị truy trách nhiệm. Ngoài ra, việc chỉ cần CMND, sổ tiết kiệm và mật khẩu là có thể rút hàng trăm triệu NDT mà không qua xác minh bổ sung đã cho thấy lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống vận hành của ngân hàng.
Vụ án không chỉ gây phẫn nộ vì số tiền quá lớn, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về những rủi ro trong hoạt động gửi tiết kiệm, vốn được xem là kênh đầu tư an toàn nhất.
Dư luận đặt ra câu hỏi: Khi nhân viên ngân hàng lợi dụng vị trí để lừa đảo, ngân hàng có nên chịu trách nhiệm liên đới? Và cơ chế bảo vệ người gửi tiền đang thiếu an toàn đến mức nào, nếu một cá nhân có thể dễ dàng chiếm đoạt hàng tỷ nhân dân tệ từ hệ thống ngân hàng chính thống?
Trước đó, báo Đời sống pháp luật đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "Người phụ nữ sáng đứng tên gửi tiết kiệm hơn 109 tỷ đồng giúp anh họ, đến trưa số dư chỉ còn 0, ngân hàng khẳng định: 'Chính chị đã ký lệnh chuyển tiền'". Nội dung như sau:
Năm 2014, anh họ của chị Lý tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, đã sử dụng tên và giấy tờ tùy thân của chị để gửi tiết kiệm 30 triệu NDT (hơn 109 tỷ đồng) tại Chi nhánh Giang Sơn của Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc. Việc này được thực hiện theo sự giới thiệu của nhân viên ngân hàng họ Lưu thuộc Chi nhánh Giang Tây.
Theo lời giới thiệu, chi nhánh ngân hàng đang cần vốn để cho vay. Nếu gửi tiền, ngoài lãi suất thông thường, khách hàng còn được nhận thêm khoản lãi 2% mỗi tháng. Đổi lại, người gửi phải cam kết không rút tiền trước hạn và không sử dụng khoản tiền này làm tài sản bảo lãnh.
Nhận thấy cơ hội đầu tư tiềm năng, anh họ của chị Lý đã huy động 30 triệu NDT từ công ty và nhờ chị gửi và đứng tên 3 tài khoản tiết kiệm tại ngân hàng. Mỗi tài khoản có 10 triệu NDT (hơn 36 tỷ đồng) và gửi theo kỳ hạn 1 năm.
Việc gửi tiền trên được anh Từ - anh họ của nhân viên Lưu hỗ trợ. Người này cam kết rằng toàn bộ giao dịch gửi tiền của 2 anh em chị Lý đều nằm trong khuôn khổ hoạt động chính thống của ngân hàng. Chỉ ít ngày sau đó, chị Lý quả thực đã nhận được khoản tiền lãi hơn 7,2 triệu NDT (hơn 26 tỷ đồng) bằng tiền mặt.
Ngày 20/3/2015, đúng một năm sau, chị Lý cùng anh họ quay trở lại ngân hàng để rút tiền. Tuy nhiên, thay vì được nhân viên hỗ trợ thực hiện giao dịch như thông thường, họ lại được nhân viên dẫn lên văn phòng gặp giám đốc phòng giao dịch ngân hàng. Tại đây, bà Sài - giám đốc phòng giao dịch - khẳng định rằng sổ tiết kiệm dưới tên chị Lý không còn tiền vì khoản tiền 30 triệu NDT đã được chính chị Lý yêu cầu chuyển đi từ lâu.
Nghe vậy, chị Lý lập tức phản bác. Người phụ nữ này khẳng định chưa từng thực hiện giao dịch nào như thế và yêu cầu ngân hàng cung cấp chứng từ nhưng đơn vị này đã từ chối với lý do “thực hiện theo quy định nội bộ”.
Sau nhiều lần truy hỏi không thành, ngày 24/4/2015, chị Lý đến trực tiếp Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện chi nhánh Giang Sơn để in sao kê tài khoản. Lúc này, chị phát hiện toàn bộ số tiền 30 triệu NDT đã bị chuyển đi từ lâu, 20 triệu NDT được chuyển vào tài khoản của 1 người họ Dương và 10 triệu NDT được chuyển vào tài khoản của 1 người họ Lâm. Chị Lý cho biết chị chỉ gặp 2 người này một lần khi mở tài khoản và không có bất kỳ giao dịch nào sau đó.
Chị Lý cho biết sáng ngày 19/3/2014, chị và anh Từ đến chi nhánh ngân hàng trên để gửi 10 triệu NDT. Sáng ngày hôm sau, họ tiếp tục đến ngân hàng để gửi nốt 20 triệu NDT còn lại. Theo thông tin chị Lý tìm hiểu được, toàn bộ số tiền trên sau khi được gửi vào ngân hàng đều bị chuyển đến tài khoản cá nhân của anh Dương và anh Lâm vào buổi trưa cùng ngày. Thế nhưng mãi 1 năm sau đó, chị Lý và anh họ mới phát hiện ra sự việc sau khi đối chiếu thông tin tại ngân hàng.
Trước yêu cầu làm rõ của anh em chị Lý, phía ngân hàng khẳng định giao dịch chuyển tiền do chính chị Lý thực hiện và ký nhận. Tuy nhiên, chị Lý vẫn khẳng định bản thân chưa từng ký bất kỳ chứng từ nào. Người phụ nữ này cho rằng nếu thực sự có chuyện đó thì chị có thể đã bị nhân viên ngân hàng đánh lừa để nhập mật khẩu hoặc ký nhầm vào văn bản không rõ ràng.
“Không thể có chuyện tôi chuyển 30 triệu NDT cho hai người chỉ mới gặp một lần. Mọi chuyện hoàn toàn vô lý”, chị Lý bức xúc nói.
Sau khi khiếu nại không thành, 2 anh em chị Lý đã trình báo cơ quan công an địa phương. Vụ án được xác lập là một trong những trường hợp mất tiền gửi ngân hàng có giá trị lớn nhất từng được ghi nhận tại thành phố Giang Sơn tại thời điểm đó. Công an thành phố đang tiến hành điều tra.
Trong cuộc trao đổi được ghi âm lại, các nhân vật liên quan như nhân viên họ Lưu, anh Từ, người nhận tiền họ Dương và họ Lâm đã hé lộ một mạng lưới “giao dịch lãi suất cao” phi pháp.
Theo đó, khoản tiền lãi 7,2 triệu NDT mà chị Lý nhận được thực chất là do anh Dương chi trả. Sau đó, người đàn ông này đã sử dụng 10 triệu NDT để cho anh Lâm vay, phần còn lại được đem đi đầu tư. Tuy nhiên, dự án thua lỗ khiến anh Dương rơi vào cảnh thiếu hụt tài chính. Anh Lâm cũng đang nợ nần chồng chất và nhiều lần vay tiền từ anh Dương.
Sau khi vụ việc bị phanh phui, nhân viên họ Lưu một mực phủ nhận vai trò liên quan, khẳng định bản thân không tham gia vào việc huy động tiền gửi lãi suất cao, và chỉ nhờ anh Từ đi cùng hỗ trợ. Trong khi đó, nhân viên họ Từ cho biết đã cảnh báo trước về rủi ro của hình thức huy động này, đồng thời khuyên chị Lý nên cẩn trọng, không tùy tiện ký vào bất kỳ giấy tờ nào.
Vụ việc này sau đó đã được cơ quan chức năng Trung Quốc điều tra và xử lý theo quy định của pháp luật Trung Quốc. Qua vụ việc trên, công an Trung Quốc cũng khuyên người gửi tiền nên cẩn trọng trước những lời mời gọi, cam kết lãi suất cao mà rơi vào bẫy của kẻ xấu.
