Loài virus gây tỷ lệ mất mạng đến 80% lại bùng phát
Ethiopia phát hiện 9 ca nhiễm virus Marburg, làm dấy lên lo ngại khi loại virus hiếm gặp này từng gây nhiều đợt bùng phát nghiêm trọng ở châu Phi.
Theo báo Zing đưa tin "Loài virus gây tỷ lệ mất mạ:ng đến 80% lại bùng phát", nội dung chính như sau:
Ethiopia vừa ghi nhận ổ dịch virus Marburg tại khu vực phía nam, theo thông báo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Phi (Africa CDC). Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết hôm 14/11 rằng ít nhất 9 ca đã được phát hiện, chỉ hai ngày sau khi Africa CDC nhận cảnh báo về một trường hợp nghi sốt xuất huyết do virus tại khu vực này.
Diễn biến mới này làm dấy lên lo ngại về một loại virus hiếm gặp nhưng có khả năng gây bệnh rất nghiêm trọng, với cơ chế lây truyền phức tạp và biểu hiện dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh nguy:hiem khác.
Hàng trăm ca từng được ghi nhận tại Châu Phi
Trong thông báo ngày thứ Bảy, Africa CDC xác nhận bệnh do virus Marburg đã được khẳng định bởi Phòng xét nghiệm tham chiếu quốc gia. Tờ The Guardian đưa tin hoạt động điều tra dịch tễ và phân tích mẫu bệnh phẩm đang được triển khai, với kết quả ban đầu cho thấy chủng virus lần này có nhiều điểm tương đồng với các chủng từng xuất hiện tại Đông Phi.
Ngay sau khi ca bệnh được ghi nhận, giới chức y tế Ethiopia đã khoanh vùng khu vực Jinka, nơi phát hiện những trường hợp đầu tiên, đồng thời đẩy mạnh xét nghiệm. Africa CDC cho biết sẽ phối hợp chặt chẽ với Ethiopia để ứng phó và hạn chế nguy cơ virus lan sang các vùng khác của Đông Phi.
Từ khi được phát hiện lần đầu vào năm 1967, bệnh do virus Marburg đã nhiều lần âm thầm trỗi dậy tại các quốc gia châu Phi cận Sahara, nơi những quần thể dơi ăn quả Rousettus sinh sống trong các hang động và mỏ khai thác.
Nặng nề nhất là đợt dịch tại tỉnh Uíge (Angola) năm 2004-2005, khi virus lan rộng và cướp đi sinh mạ:ng của 227 trong tổng số 252 người mắc. Những ca bệnh đầu tiên là trẻ nhỏ nhập viện với sốt cao, mê sảng và xuất huyết nhưng không được nhận diện kịp thời Trong bệnh viện Uíge, các y bác sĩ chăm sóc các bé bằng tay trần, không biết rằng chính họ đang đứng trước một trong những mầm bệnh nguy:hiem nhất thế giới.
Chỉ trong vài tuần, nhiều nhân viên y tế lần lượt ngã bệnh, virus lan từ phòng bệnh ra cộng đồng, rồi theo các nghi lễ tang lễ truyền thống tiếp tục khuếch tán đến từng ngôi làng. Đến khi dịch được kiểm soát, 227 người trong tổng số 252 ca mắc đã không qua khỏi, biến Uíge thành ổ dịch Marburg có tỷ lệ không qua khỏi cao nhất từng được ghi nhận.
Ở Cộng hòa Dân chủ Congo, giai đoạn 1998-2000, khu vực khai thác vàng Durba cũng trải qua 154 ca bệnh, trong đó 128 người thiệt mạ:ng. Những năm gần đây, Tây và Đông Phi tiếp tục đối mặt với các đợt dịch mới. Từ 2023 đến 2025, Tanzania và Rwanda liên tục triển khai ứng phó các ổ dịch mới. Tanzania ghi nhận 10 ca bệnh (gồm ca xác nhận và nghi ngờ), đều không qua khỏi; trong khi Rwanda trải qua đợt bùng phát đầu tiên năm 2024 với 66 ca và 15 người ra đi trước khi tuyên bố dập dịch vào cuối năm.
Marburg được xem là một trong những tác nhân gây bệnh nguy:hiem nhất từng được biết đến. Tương tự Ebola, virus gây xuất huyết nặng, sốt, nôn ói, tiêu chảy và có thời gian ủ bệnh lên tới 21 ngày. Bệnh lây qua tiếp xúc trực tiếp với dịch cơ thể và có tỷ lệ ảnh hưởng tính mạ:ng dao động từ 25% đến 80%.
Thời gian ủ bệnh kéo dài từ 2 đến 21 ngày. Bệnh khởi phát đột ngột với sốt cao, đau đầu dữ dội, mệt mỏi, đau cơ; đến ngày thứ ba có thể xuất hiện tiêu chảy dữ dội, đau bụng, buồn nôn, nôn ói. Từ ngày 2-7, một số bệnh nhân xuất hiện ban không ngứa. Các biểu hiện xuất huyết như nôn ra máu, đi ngoài phân máu, chảy máu mũi, nướu hoặc âm đạo… thường xuất hiện từ ngày thứ năm.
Tổn thương hệ thần kinh trung ương do virus gây ra có thể gây lú lẫn, kích thích, thậm chí hung hăng; viêm tinh hoàn đôi khi xuất hiện ở giai đoạn muộn. Trong nhiều ca bệnh, khả năng đe dọa tính mạ:ng xảy ra vào ngày 8-9 sau khởi phát do mất máu nặng và sốc.
WHO cho biết việc chẩn đoán lâm sàng gặp nhiều khó khăn vì bệnh dễ nhầm lẫn với sốt rét, thương hàn, lỵ trực khuẩn, viêm màng não hay các dạng sốt xuất huyết do virus khác. Xét nghiệm khẳng định cần sử dụng ELISA, xét nghiệm phát hiện kháng nguyên, RT-PCR hoặc nuôi cấy virus trong phòng xét nghiệm an toàn sinh học tối đa.
Hiện chưa có vaccine hay thuốc kháng virus được phê duyệt cho MVD, nhưng nhiều ứng viên vaccine, kháng thể đơn dòng và thuốc kháng virus đang được nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng. Điều trị chủ yếu vẫn là hồi sức tích cực, bù dịch và xử lý triệu chứng.
Người sống sót sau MVD có thể đối mặt với nhiều di chứng thể chất và tâm lý. WHO khuyến nghị các quốc gia xây dựng chương trình hỗ trợ dài hạn giúp bệnh nhân tái hòa nhập cộng đồng, được tư vấn, theo dõi sức khỏe và xét nghiệm định kỳ.
Đặc biệt, virus có thể tồn lưu tại tinh hoàn, nhãn cầu và các vị trí “nơi trú ẩn miễn dịch” khác. Với nam giới đã khỏi bệnh, việc quan hệ tình dục an toàn và xét nghiệm tinh dịch hàng tháng cho đến khi có hai kết quả âm tính liên tiếp được xem là biện pháp quan trọng nhằm giảm nguy cơ lây truyền virus.
Ngày 8 tháng 10 năm 2025, báo Đời sống Pháp luật đăng tải bài viết với tiêu đề "Ghi nhận gần 80.000 ca nhiễm dịch bệnh tại TP. Hồ Chí Minh". Nội dung như sau:
Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC) trong tuần 44, tính từ ngày 27/10/2025 đến ngày 02/11/2025, trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh ghi nhận 2.091 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết, giảm 10% so với trung bình 4 tuần trước. Tổng số ca sốt xuất huyết tích lũy từ đầu năm 2025 đến tuần 44 là 50.144 ca. Các phường xã có số ca mắc cao bao gồm Bắc Tân Uyên, Bàu Bàng và Cần Giờ.
Trong tuần 44, TP. Hồ Chí Minh cũng ghi nhận 1.136 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng, tăng 17,4% so với trung bình 4 tuần trước. Tổng số ca tay chân miệng tích lũy từ đầu năm 2025 đến tuần 44 là 27.622 ca. Các phường xã có số ca mắc cao bao gồm Côn Đảo, Nhà Bè, Bình Tân.
Trong báo cáo công tác y tế tháng 10, Bộ Y tế nhận định tình hình dịch bệnh trong cả nước đang diễn biến phức tạp. Thời tiết chuyển mùa cùng với tác động của biến đổi khí hậu tạo điều kiện thuận lợi cho các mầm bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa, phát triển và lây lan nhanh.
Thời tiết thay đổi thất thường khiến tình hình dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp
Bộ Y tế cảnh báo nếu các địa phương không triển khai sớm và quyết liệt các biện pháp phòng chống, nguy cơ bùng phát dịch vào cuối năm 2025 là rất lớn.
Trước thực tế này, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương tăng cường kiểm soát dịch bệnh, giám sát chặt chẽ tại cửa khẩu, cơ sở y tế và trong cộng đồng; đồng thời khoanh vùng, xử lý triệt để ngay khi phát hiện ca bệnh đầu tiên. Bộ cũng khuyến cáo người dân chủ động phòng bệnh, nhất là đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch.
Hướng dẫn phòng bệnh sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm xảy ra quanh năm với số ca mắc bệnh cao và mỗi năm đều có trường hợp tu:vong do bệnh sốt xuất huyết.
Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi-rút Dengue gây ra. Bệnh lây truyền qua trung gian muỗi vằn. Bệnh có thể gây ra các biến chứng nặng, thậm chí tu:vong. Hiện nay, bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.
Để phòng chống bệnh sốt xuất huyết, người dân cần tuân thủ làm 5 bước theo hướng dẫn của CDC:
Dấu hiệu nhận biết bệnh sốt xuất huyết - Ảnh: CDC
- Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Nơi sinh sản của muỗi thường là các dụng cụ chứa nước trong và xung quanh nhà. Do đó, cần đổ nước bình hoa, úp các chum lọ không dùng đến, dọn sạch các dụng cụ có khả năng chứa nước đọng trong vườn và quanh nhà.
Ngoài ra, người dân còn có thể thả cá vào bình chứa nước, bể cảnh. Thường xuyên vệ sinh và đậy kín khay nước thải điều hòa, chum, vại, giếng, bể nước nhà vệ sinh, xô, chậu, dọn hũ chai, lọ phế thải... dọn sạch sân thượng, khu vực lan can và quanh nhà.
- Phòng chống muỗi đốt: Sau khi loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, người dân cần áp dụng thêm các phương pháp phòng muỗi đốt như mặc quần áo dài tay, ngủ màn/ mùng kể cả ban ngày, dùng thuốc xịt muỗi, đốt nhang muỗi, thoa kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi. Các cửa sổ cần dùng rèm che. Cho người bệnh sốt xuất huyết nằm trong màn, tránh muỗi đốt để hạn chế nguy cơ lây truyền bệnh cho người khác.
- Phun hóa chất, vệ sinh môi trường: Phun thuốc diệt muỗi là phun một lượng hóa chất hợp lý theo hướng dẫn của cơ quan y tế và nhà sản xuất, nên thường người dân không lo ngại về việc thuốc ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, trong quá trình phun thuốc nếu không chú ý đến liều lượng hoặc phun không đúng quy trình có thể không diệt được muỗi hay thậm chí gây dị ứng cho người tiếp xúc.
- Tăng cường đề kháng: Hệ miễn dịch và sức đề kháng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Một khi hệ miễn dịch suy giảm, cơ thể dễ mắc bệnh khiến người dân có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn và khó phục hồi. Để tăng cường đề kháng cho cơ thể, người dân có thể tập thể dục; ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng; nghỉ ngơi hợp lý,...
- Tiêm phòng vắc xin: Tiêm phòng vắc xin là phương pháp phòng bệnh chủ động, hiệu quả cho cả trẻ em và người lớn bên cạnh những phương pháp tiêu diệt vector truyền bệnh là muỗi vằn kể trên.
Hướng dẫn phòng bệnh chân tay miệng
Bệnh tay chân miệng là một bệnh thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh xảy ra quanh năm, và thường gia tăng trong giai đoạn từ tháng 3-5 và từ tháng 9-12.
Bệnh tay chân miệng lây qua đường tiêu hóa, qua tiếp xúc trực tiếp với người bệnh (bắt tay, ôm, hôn), tiếp xúc với đồ chơi, quần áo, đồ dùng sinh hoạt, bề mặt có chứa virus. Bệnh có khả năng lây lan nhanh, đặc biệt ở môi trường tập thể như mẫu giáo, trường học.
Hiện chưa có vắc xin phòng ngừa bệnh tay chân miệng ở trẻ em
Hiện nay bệnh tay chân miệng chưa có vắc xin phòng ngừa. Theo các chuyên gia, thực hiện biện pháp 3 sạch chính là biện pháp hữu hiệu để phòng bệnh:
- Ăn uống sạch: Thực hiện ăn chín, uống chín, sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày, đảm bảo vật dụng ăn uống sạch sẽ và không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa.
- Ở sạch: Vi rút có thể tồn tại ở bề mặt đồ vật trong không gian sống. Vì vậy, cần thường xuyên lau sạch các bề mặt, dụng cụ tiếp xúc hàng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.
- Bàn tay sạch: Trẻ và người chăm sóc trẻ cần thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ.
