Dưới đây là những điều không nên làm

Báo Thanh niên Việt ngày 25/11/2025 đưa tin: "3 điều kiêng kỵ trước ngày Rằm tháng 10 Âm lịch năm nay", nội dung cụ thể bài viết như sau:

Trong văn hóa Việt Nam, Rằm tháng 10 âm lịch - còn gọi là Tết Hạ Nguyên hoặc Tết Cơm Mới được xem là dấu mốc quan trọng sau khi vụ mùa kết thúc. Đây là dịp người dân tạ ơn tổ tiên, cảm tạ đất trời cho một năm mưa thuận gió hòa và cầu bình an trước khi bước vào mùa đông. Bởi vậy, Tết Hạ Nguyên vẫn giữ vai trò nhất định trong đời sống tinh thần của cộng đồng, đặc biệt ở những vùng còn duy trì nông nghiệp truyền thống.

Theo tư liệu dân gian, giai đoạn từ đầu tháng 10 đến trước Rằm được xem là thời điểm giao mùa mạnh, thời tiết và nhịp sống có nhiều biến đổi. Từ đó hình thành những quy ước ứng xử giúp gia đình giữ hòa khí, bảo đảm an toàn và ổn định sinh hoạt. Dưới đây là ba điều được người Việt xưa khuyên nên tránh trước Rằm tháng 10 - những kinh nghiệm nhằm giữ nếp nhà trong thời điểm cuối năm bận rộn.

1/ Tránh cãi vã và hạn chế lời nói tiêu cực trong gia đình

Trong quan niệm truyền thống, tháng 10 âm lịch là giai đoạn kết sổ mùa màng, vì vậy không khí gia đình cần sự ấm áp, yên ổn để chuẩn bị cúng Tết Hạ Nguyên. Nhiều vùng miền kiêng cãi vã, to tiếng từ mùng 1 đến 14/10 âm, cho rằng lời nói nặng nề dễ tạo không khí nặng nề trong nhà, khiến lễ cúng thiếu trang nghiêm.

Ở góc độ thực tế, điều này có cơ sở rõ ràng: cuối năm luôn là thời điểm nhạy cảm khi nhiều gia đình đối mặt áp lực kinh tế, chi tiêu, công việc. Các báo cáo tâm lý học trong nước cũng ghi nhận tần suất xung đột gia đình tăng vào dịp này. Vì vậy, việc giữ hòa khí trước Rằm tháng 10 là cách giúp mọi người bình tĩnh hơn, giảm căng thẳng và tạo sự kết nối trong gia đình,  yếu tố quan trọng đối với một dịp lễ mang tính tri ân và đoàn tụ.

2/ Hạn chế vay mượn, ký kết hợp đồng lớn hoặc quyết định tài chính nóng vội

Tục lệ nhiều địa phương cho rằng trước Rằm tháng 10 không phải thời điểm thích hợp cho các giao dịch tài chính lớn. Tư duy này xuất phát từ lối sống nông nghiệp, sau khi thu hoạch, người dân thường ưu tiên ổn định tài sản, chốt sổ, trả nợ cũ và hạn chế phát sinh khoản mới.

Tâm lý “giữ vốn” trước mùa đông khắc nghiệt cũng tạo nên thói quen tránh vay mượn, tránh cho nợ hoặc đầu tư gấp gáp trong giai đoạn này.

Khi đặt trong đời sống hiện đại, lời khuyên này vẫn đáng lưu ý. Cuối năm là thời điểm ngân sách gia đình dễ biến động, chi tiêu nhiều, công việc nhiều thay đổi. Các quyết định tài chính vội vàng có thể tạo áp lực kéo dài sang năm sau. Vì vậy, việc cân nhắc thận trọng, đặc biệt với hợp đồng lớn, khoản vay mới hoặc đầu tư rủi ro là bước cần thiết để bảo đảm sự ổn định khi chuẩn bị bước vào mùa lễ Tết.

3/ Không đốt vàng mã tùy tiện, nhất là ngoài trời hoặc vào buổi tối

Phong tục cúng Rằm tháng 10 nhấn mạnh sự giản dị và lòng thành, không đặt nặng hình thức. Tuy nhiên, ở nhiều nơi vẫn tồn tại thói quen đốt vàng mã trước ngày rằm hoặc đốt bừa bãi trong sân, ngoài đường, ven sông suối. Điều này dễ gây mất an toàn cháy nổ, nhất là trong thời điểm hanh khô cuối năm, và ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường lẫn sức khỏe người dân.

Từ góc nhìn văn hoá, các nhà nghiên cứu cũng khẳng định Tết Hạ Nguyên vốn không phải lễ đốt vàng mã trọng điểm. Việc cúng gọn gàng, sạch sẽ với hoa trái, mâm cơm mới và nén hương là đủ để thể hiện lòng biết ơn tổ tiên.

Chính vì thế, nhiều chuyên gia khuyến nghị hạn chế vàng mã, đặc biệt trước Rằm tháng 10, để giữ không gian sống an toàn, bớt khói bụi và tránh nguy cơ cháy nổ đáng tiếc.

Ngoài ba điều trên, một số lưu ý khác như tránh đi đêm ở nơi vắng, tránh mặc đồ quá u ám hay hạn chế cắt tóc trước lễ… đều mang tính văn hoá - sinh hoạt nhiều hơn là tín ngưỡng. Dù không còn phổ biến ở tất cả khu vực, nhưng các khuyến cáo này phần nào phản ánh mong muốn của người xưa trong việc tạo ra sự hài hòa, sạch sẽ, tươm tất để chuẩn bị đón Tết Hạ Nguyên.

Trong bối cảnh hiện đại, Tết Hạ Nguyên là dịp để mỗi gia đình nhìn lại một năm lao động, bày tỏ biết ơn với thiên nhiên, tổ tiên và giữ nếp nhà bình an. Những điều kiêng kỵ truyền thống, nếu được hiểu theo hướng văn hóa và ứng xử, vẫn góp phần giúp đời sống thêm trật tự, ấm cúng và gắn kết hơn.

Trước đó, chuyên trang Đời sống của báo Tri thức & Cuộc sống đăng tin: "Văn khấn cúng mùng 1 tháng 10 năm Ất Tỵ, 3 khung giờ đại kỵ không thắp hương ngày đầu tháng", nội dung chính như sau: 

Ngày mùng 1 tháng 10 năm Ất Tỵ được xem là thời điểm quan trọng để khởi tạo vận khí cho cả tháng. Bên cạnh việc chuẩn bị văn khấn chu đáo, gia chủ còn cần lưu ý những việc nên làm, điều kiêng kỵ và đặc biệt tránh 3 khung giờ đại kỵ thắp hương để giữ trọn may mắn.

Việc nên làm và điều đại kỵ trong ngày đầu tháng

Nên chọn hướng đẹp và giờ đẹp để xuất hành

Trong ngày mùng 1 tháng 10 âm lịch, nếu thực hiện các công việc quan trọng, bạn nên lưu ý di chuyển tới hướng xuất hành Tài Thần, đó là hướng Tây Bắc, hoặc hướng Hỷ Thần là Đông Nam.

Có 3 khung giờ xuất hành để đắc được tốt lành, thượng lộ bình an, mọi người có thể tham khảo.

Giờ Tốc Hỷ: Giờ Tốc Hỷ trong ngày mùng 1 tháng 10 âm lịch là giờ Tỵ (9-11 giờ), giờ Hợi (21-23 giờ) . Vào khung giờ này bạn xuất hành sẽ gặp được thuận lợi trong công việc, đặc biệt là những công việc cấp bách.

Giờ Đại An: giờ Mão (5-7 giờ), giờ Dậu (17-19 giờ). Giờ Đại An có tính chất cầu an, mang lại cát lành. Bởi vậy, xuất hành giờ này có thể mang lại bình an, thuận lợi, đặc biệt với những ai có việc phải đi xa.

Giờ Tiểu Cát vào giờ Mùi (13-15 giờ), giờ Sửu (1-3 giờ). Xuất hành giờ Tiểu Cát sẽ mang về lợi lộc, những điều cát lành, nhất là với những người làm ăn buôn bán.

Nên mang theo vật phẩm phong thủy hợp mệnh

Mùng 1 âm lịch được xem là thời điểm thuận lợi để khởi động nguồn năng lượng may mắn. Việc mang theo một vật phẩm phong thủy phù hợp ngũ hành bản mệnh (Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ) như vòng đá, charm, đồng xu hoặc linh vật nhỏ sẽ giúp hút tài lộc, xua bớt vận rủi. Những món đồ mang năng lượng tốt không chỉ hỗ trợ về công danh, tiền bạc mà còn đem lại sự an yên, tinh thần vững chãi cho bạn trong suốt tháng mới.

Kiêng vay mượn, xuất tiền hay trả nợ

Theo quan niệm dân gian, ngày mùng 1 đầu tháng không nên thực hiện các việc liên quan đến tiền bạc như vay mượn, chi tiền hay trả nợ. Người xưa tin rằng mở đầu tháng mà phải xuất tiền sẽ dễ gặp “dông”, công việc không thuận, tiền của thất thoát. Vì vậy, hầu hết đều tránh giao dịch tiền nong vào ngày này để giữ vận may tài lộc cho cả tháng.

Kiêng cho lửa và nước

Trong tín ngưỡng dân gian phương Đông, lửa là biểu tượng của may mắn và nguồn sinh khí mạnh mẽ, còn nước tượng trưng cho tài lộc, phúc khí và sự đủ đầy. Vì vậy, vào sáng mùng 1 – nhất là ngày mùng 1 tháng 10 âm lịch – nhiều người tránh mang lửa hay nước cho người khác. Quan niệm xưa cho rằng việc “cho lửa” hoặc “cho nước” đồng nghĩa với việc tự trao đi vận may và tài khí, khiến tháng đó dễ gặp điều trắc trở, công việc kém thuận lợi và tài lộc cũng dễ bị tiêu hao.

3 khung giờ đại kỵ không thắp hương ngày đầu tháng

Giờ Tý (23h – 1h sáng)

Đây được coi là thời điểm âm khí đạt mức mạnh nhất, dễ khiến những năng lượng không tốt len vào không gian sống. Nếu thắp hương vào giờ Tý, trường khí trong nhà có thể bị xáo trộn, không những khó đón may mắn mà còn dễ kéo theo cảm giác bất an, xui rủi cho gia chủ.

Giờ Dậu (17h – 19h tối)

Khoảnh khắc mặt trời vừa lặn, ngày và đêm bắt đầu giao hòa. Dân gian cho rằng từ giờ Dậu, âm khí tăng lên rõ rệt và dễ thu hút những nguồn năng lượng tiêu cực. Vì thế, việc thắp hương vào thời điểm này thường bị xem là không thuận lợi cho không gian thờ tự cũng như vận khí của cả nhà.

Giờ Ngọ (11h – 13h trưa)

Dù đây là lúc dương khí vượng nhất, nhưng lại không phù hợp để dâng hương. Theo quan niệm xưa, vào giờ Ngọ các bậc tổ tiên khó tiếp nhận được lời khấn vái của con cháu. Vì vậy, nếu thắp hương trong khung giờ này, những điều cầu mong dễ không được “chứng giám”, khiến nghi lễ giảm phần linh nghiệm.

Văn khấn gia tiên ngày mung 1 tháng 10 âm lịch

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.

Con kính lạy Cao tằng tổ khảo, Cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.

Tín chủ (chúng) con là... ngụ tại…

Hôm nay là ngày mùng 1 tháng 10, tín chủ chúng con thành tâm sắm lễ, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại…, cúi xin thương xót con cháu linh thiêng hiện về, chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng. Xin các ngài độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an, bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng vinh quang thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Phục duy cẩn cáo!

Văn khấn Thổ công, thần linh ngày mùng 1 tháng 10

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương

Con kính lạy ngài Đông thần quân

Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa Long mạch

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần

Con kính lạy ngài tiền hậu địa chủ Tài thần

Con kính lạy các Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Tín chủ (chúng) con là: ..........................................

Ngụ tại: ........................

Hôm nay là ngày 1 tháng 10 năm Ất Tỵ 2025, tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả đốt nén hương thơm dâng lên trước án.

Chúng con thành tâm kính mời: Ngài kim niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ địa, Long mạch Tôn thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Cúi xin các Ngài nghe thấu lời mời xót thương tín chủ giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông, người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!