Các chuyên gia đồng tình với việc TP.HCM kiểm soát khí thải phương tiện giao thông khu vực trung tâm từ năm 2027 và đặt ra một số vấn đề cần tính toán từ nay đến thời điểm thực hiện.

Mới đây báo Pháp Luật Thành Phố Hồ Chí Minh (PLO) vừa có bài viết với tiêu đề "Hạn chế xe xăng vào trung tâm TP.HCM: Sẽ có chính sách công bằng cho từng đối tượng"

Sở Xây dựng TP.HCM đã có báo cáo kết quả nghiên cứu mới nhất của Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TP.HCM.

Đơn vị xây dựng đề án đề xuất lùi thời điểm thiết lập vành đai hạn chế xe xăng dầu vào trung tâm TP.HCM đến năm 2027 thay vì triển khai từ năm 2026 như phương án đề xuất trước đó.

Chi tiết lộ trình chuyển đổi xe xanh

Theo báo cáo đề án, ngoài việc triển khai lộ trình tại đặc khu Côn Đảo, các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An, các khu vực còn lại trên địa bàn TP.HCM dự kiến thực hiện như sau:

Phương tiện xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy của cán bộ, công chức, viên chức, cơ quan đơn vị của nhà nước

• Từ sau năm 2025, 100% xe ô tô con, xe mô tô, xe gắn máy của các cơ quan, đơn vị của nhà nước đầu tư mới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường (xe cơ giới không phát thải trực tiếp các-bon khi vận hành).
• Từ 1-1-2027, 100% xe mô tô, xe gắn máy của cán bộ, công chức, viên chức mua mới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.

Phương tiện xe mô tô, xe gắn máy tham gia hoạt động xe công nghệ

• Đến 31-12 -2026: 30% phương tiện xe mô tô, xe gắn máy tham gia hoạt động xe công nghệ chở khách và hàng hóa chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.
• Đến 31-12-2027: 80% phương tiện xe mô tô, xe gắn máy tham gia hoạt động xe công nghệ chở khách và hàng hóa chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.
• Đến 31-12-2028: 100% phương tiện xe mô tô, xe gắn máy tham gia hoạt động xe công nghệ chở khách và hàng hóa chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.

Phương tiện kinh doanh vận tải

• Đến 31-12-2029: 100% xe buýt trên địa bàn thành phố (bao gồm cả xe hiện hữu) chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.
• Đến năm 2030: Tối thiểu 70% phương tiện taxi, xe kinh doanh vận tải bằng hợp đồng dưới 9 chỗ sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường³.

Phương tiện xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy của cá nhân, hộ gia đình, tổ chức đơn vị, doanh nghiệp không kinh doanh vận tải: Đến năm 2030, tối thiểu 22% số lượng phương tiện xe mô tô, xe gắn máy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường; tối thiểu 30% số lượng phương tiện ô tô sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.

Lộ trình cụ thể:

- Từ 1 -1 -2027: Thiết lập và triển khai vùng phát thải thấp (LEZ 1) tại một số khu vực trong trung tâm thành phố.

- Từ 1 -1 -2027, phương tiện ô tô sản xuất từ 2017 đến 2022 khi tham gia giao thông trên địa bàn TP.HCM phải đáp ứng quy định về tiêu chuẩn khí thải Mức 4.

- Từ 1 -7 -2027, bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành tại TP.HCM.

- Từ 1 -1 -2028, phương tiện ô tô sản xuất từ năm 2022 khi tham gia giao thông trên địa bàn TP.HCM phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Mức 5.

- Từ 1 -1 -2030: Thiết lập và triển khai vùng phát thải thấp (LEZ 2) tại vành đai 1 TP.HCM.

Giám sát và chế tài

TP sẽ bố trí hệ thống biển báo “vùng phát thải thấp” tại các vị trí lối vào và lối ra khu vực vùng phát thải thấp để thông báo cho lái xe về sự hiện diện của khu vực vùng phát thải thấp.

Cho phép các xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường, xe ưu tiên và phương tiện giao thông có giấy phép lưu thông của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, các phương tiện không bị hạn chế lưu thông được lưu thông trong vùng phát thải thấp.

Trong đó, đơn vị cũng đề xuất biện pháp giám sát và xử phạt như:

• Lắp đặt hệ thống camera nhận dạng biển số tự động tại các lối vào và trong khu vực vùng phát thải thấp để giám sát phương tiện lưu thông trong khu vực.
• Tích hợp cơ sở dữ liệu kiểm định khí thải và đăng ký phương tiện từ Cục đăng kiểm để đối chiếu tự động qua hệ thống camera giám sát biển số.
• Lắp đặt hệ thống giám sát chất lượng không khí trong khu vực vùng phát thải thấp để làm cơ sở giám sát và đánh giá hiệu quả.
• Tăng cường lực lượng tuần tra, xử lý xe cơ giới không đủ điều kiện lưu thông trong khu vực vùng phát thải thấp.
• Xây dựng hệ thống cấp phép điện tử cho các trường hợp ngoại lệ. Mỗi giấy phép có hiệu lực trong ngày và chỉ áp dụng cho một khu vực vùng phát thải thấp nhất định.

Sẽ có chính sách công bằng với mọi người

Ông Bùi Hòa An - Phó Giám đốc Sở Xây dựng cho biết phải có chủ trương thì mới xây dựng các chính sách cho người dân, doanh nghiệp và nhiều vấn đề liên quan khác.

Các chính sách hỗ trợ mà nhà nước đề ra đều công bằng cho tất cả mọi người, không ảnh hưởng, thiệt thòi đến cuộc sống và kinh tế quá nhiều người dân đặc biệt những người mưu sinh bằng các phương tiện di chuyển. Ví dụ hướng tới cho vay lãi suất thấp, một số chương trình miễn giảm phù hợp.

Đơn vị tư vấn sẽ nghiên cứu các giải pháp này nhưng phải chờ báo cáo được UBND TP phê duyệt, sau đó trình HĐND TP và thực hiện các thủ tục khác. Trong báo cáo về đề án mới nhất, đơn vị đã đề xuất các giải pháp, chính sách áp dụng cho từng đối tượng.

Đối với cá nhân, hộ gia đình: Thực hiện hỗ trợ tài chính để người dân chuyển đổi sang sử dụng phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh (xe mô tô, xe gắn máy, ô tô con). Cụ thể, ngân sách hỗ trợ một phần chi phí mua xe mới và miễn, giảm các loại phí liên quan (lệ phí trước bạ, phí đăng ký biển số, phí kiểm định lần đầu, phí bảo trì đường bộ chu kỳ đăng kiểm lần đầu).

Chính sách hỗ trợ tài chính có xem xét đến các đối tượng yếu thế như hộ chính sách, hộ nghèo ở Khu vực Côn Đảo và các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An.

Cụ thể đề xuất mức hỗ trợ lên đến 100% chi phí mua xe trong hạn mức quy định, đối với hộ cần nghèo mức hỗ trợ là 70% chi phí mua xe trong hạn mức quy định. Các chính sách phí, thuế ở khu vực này cũng được đề xuất hỗ trợ 100% trong thời gian đầu nhằm thúc đẩy việc chuyển đổi theo mục tiêu Côn Đảo hoàn thành trong năm 2026 và các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ, Thạnh An hoàn thành trong năm 2028.

Đối với đơn vị không kinh doanh vận tải: Khuyến khích các cơ quan, doanh nghiệp tự trang bị phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh. Chính sách hỗ trợ gồm trợ giá khi mua xe mới và miễn, giảm các loại phí ban đầu (lệ phí trước bạ, phí đăng ký biển số, phí kiểm định lần đầu, phí bảo trì đường bộ chu kỳ đăng kiểm lần đầu) trong thời hạn quy định, tạo điều kiện cho các đơn vị chuyển đổi phương tiện phục vụ hoạt động của đơn vị.

Đối với phương tiện chạy dịch vụ công nghệ: Hỗ trợ người hành nghề vận tải công nghệ chuyển sang xe hai bánh điện thông qua trợ cấp một phần tiền mua xe (10% chi phí mua xe trong hạn mức quy định, tối đa không quá 5 triệu đồng) và miễn toàn bộ các loại phí, thuế ban đầu (như lệ phí trước bạ, phí cấp biển số, thuế GTGT) đến hết năm 2028 nhằm mục tiêu hoàn thành việc chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh đối với nhóm đối tượng này.

Đối với đơn vị kinh doanh vận tải: Áp dụng chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp vận tải hành khách và hàng hóa khi chuyển đổi đội xe sang điện, năng lượng xanh.

Các loại hình được khuyến khích bao gồm taxi, xe hợp đồng dưới 9 chỗ, xe khách, xe tải, xe buýt. Nội dung bao gồm hỗ trợ một phần chi phí đầu tư phương tiện mới (một tỉ lệ phần trăm trên giá xe, với mức hỗ trợ cụ thể cho từng loại phương tiện) và miễn, giảm các loại phí ban đầu trong giai đoạn chuyển đổi. Lộ trình hỗ trợ có thời hạn, kết thúc vào các mốc thời gian được quy định cho từng loại phương tiện (ví dụ: hỗ trợ taxi điện đến năm 2028, xe buýt điện đến 2030).

Nhiều chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng giao thông xanh

TP.HCM đề ra các giải pháp khuyến khích đầu tư vào hạ tầng phục vụ phương tiện điện và năng lượng sạch, bao gồm:

• Miễn tiền thuê đất công trong 5 năm đầu cho các dự án xây dựng trạm sạc điện và cơ sở hạ tầng giao thông xanh.
• Hỗ trợ lãi suất vay vốn: Ngân sách thành phố hỗ trợ 50% lãi suất vay đầu tư hạ tầng trạm sạc/tủ đổi pin, với mức vay tối đa 70% vốn xây dựng công trình và 85% vốn đầu tư thiết bị, tổng mức vốn vay không quá 200 tỷ đồng/dự án, thời gian vay 7 năm.
• Hỗ trợ chi phí sạc điện: Ngân sách bù 100% tiền điện sạc cho phương tiện giao thông điện trong giai đoạn khuyến khích ban đầu (dự kiến từ năm 2026 đến giữa năm 2027).
• Miễn phí tạm thời việc sử dụng lòng đường, vỉa hè để lắp đặt trạm sạc, bãi đỗ cho phương tiện điện (xe đạp điện, xe máy điện, ô tô điện), áp dụng đến năm 2030.

Thành phố sẽ ưu tiên mở rộng mạng lưới vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường. Kế hoạch bao gồm việc mở mới các tuyến xe buýt, xây dựng hệ thống trạm sạc cho xe buýt điện, đầu tư hạ tầng điểm dừng, nhà chờ đạt tiêu chuẩn.

Đặc biệt, thành phố sẽ đầu tư thay thế dần các xe buýt chạy nhiên liệu hóa thạch bằng xe buýt điện/xe buýt năng lượng xanh. Phấn đấu đến năm 2030 sẽ chuyển đổi toàn bộ xe buýt hiện hữu sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường.

Song song với các giải pháp trên, thành phố chú trọng phát triển các phương thức giao thông phi cơ giới như xe đạp, xe điện nhẹ nhằm giảm ô nhiễm và kẹt xe.

Cụ thể, sẽ xây dựng các điểm đỗ và hệ thống cho thuê xe đạp, xe đạp điện, xe máy điện tại các khu vực trung tâm và huyện đảo (dự kiến bố trí hàng chục điểm đỗ với quy mô hàng trăm xe tại địa bàn thành phố và Côn Đảo giai đoạn 2026-2030).

Đồng thời, miễn phí sử dụng lòng đường, vỉa hè trong 5 năm để làm bãi đỗ cho xe đạp, xe điện nhằm khuyến khích người dân chuyển sang hình thức di chuyển thân thiện với môi trường.

Báo Tiền Phong cũng có bài viết việc cấm xe tại TP.HCM với tiêu đề "Đề xuất lùi thời điểm hạn chế xe xăng dầu vào trung tâm TPHCM"

Theo Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TPHCM (đang được nghiên cứu), từ ngày 1/1/2027, thành phố sẽ chính thức thiết lập và triển khai vùng phát thải thấp (LEZ) tại một số khu vực trung tâm. LEZ được xác định là khu vực có mật độ dân cư và phương tiện cao nhất thành phố, nhằm kiểm soát các phương tiện có mức phát thải lớn, góp phần cải thiện chất lượng không khí.

Phạm vi LEZ dự kiến bao gồm các quận cũ: 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận. Ranh giới kiểm soát được xác định bởi khoảng 15 cây cầu và 17-20 trục đường chính. Khu vực này hiện có hơn 3,2 triệu dân sinh sống, phát sinh khoảng 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày.

Theo lộ trình đề xuất, từ ngày 1/1/2027, ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 4 khi lưu thông vào vùng LEZ sẽ phải nộp phí. Một số phương tiện được miễn trừ, gồm xe cứu thương, xe chữa cháy, xe phục vụ quốc phòng - an ninh, xe chuyên dùng phục vụ tang lễ, xe hộ đê và các loại xe máy chuyên dùng trong nông - lâm nghiệp.

Đối với xe máy, TPHCM dự kiến bắt đầu kiểm định khí thải từ ngày 1/7/2027 để làm căn cứ phân loại mức phát thải. Từ tháng 9/2027, xe máy không đạt tiêu chuẩn Euro 2 sẽ bị cấm vào vùng LEZ trong hai khung giờ cao điểm là từ 6h đến 9h và từ 16h đến 19h.

Theo lộ trình tiếp theo, đến năm 2028, thành phố dự kiến cấm toàn bộ xe máy chạy xăng, dầu lưu thông trong vùng LEZ, ngoại trừ phương tiện của người khuyết tật. Cùng thời điểm, ô tô không đạt tiêu chuẩn Euro 4 cũng sẽ bị hạn chế vào khu vực trung tâm trong giờ cao điểm, trừ các phương tiện thuộc diện đặc thù.

Đến năm 2030, TPHCM dự kiến mở rộng vùng phát thải thấp ra khu vực vành đai 1, bao gồm nhiều trục giao thông lớn như Phạm Văn Đồng, Kha Vạn Cân, khu vực quanh sân bay Tân Sơn Nhất, Cách Mạng Tháng Tám, Âu Cơ, Lũy Bán Bích, Kinh Dương Vương và Võ Văn Kiệt. Các biện pháp kiểm soát khí thải sẽ tiếp tục được siết chặt theo lộ trình.

Để bảo đảm việc thực thi, thành phố dự kiến lắp đặt hệ thống camera nhận dạng biển số tự động tại các cửa ngõ ra vào vùng LEZ, kết nối với cơ sở dữ liệu đăng ký phương tiện và kết quả kiểm định khí thải. Trong tháng đầu triển khai, cơ quan chức năng chủ yếu nhắc nhở; từ tháng thứ hai trở đi sẽ xử phạt các trường hợp vi phạm.

Song song với các biện pháp hạn chế, đề án cũng đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang phương tiện xanh. Cá nhân và hộ gia đình được hỗ trợ một phần chi phí mua xe mới, miễn hoặc giảm các khoản phí ban đầu như lệ phí trước bạ, đăng ký, kiểm định lần đầu và phí bảo trì đường bộ.

Riêng tại Côn Đảo và Cần Giờ, hộ chính sách và hộ nghèo được đề xuất hỗ trợ 100% chi phí mua xe trong hạn mức; hộ cận nghèo được hỗ trợ khoảng 70%. Thành phố cũng khuyến khích tài xế xe máy công nghệ chuyển sang xe điện, với mức hỗ trợ tối đa 5 triệu đồng mỗi xe và miễn các loại phí ban đầu đến hết năm 2028.

Ngoài ra, TP.HCM sẽ tiếp tục phát triển hạ tầng giao thông xanh, mở rộng mạng lưới xe buýt điện, ưu đãi đầu tư trạm sạc thông qua miễn tiền thuê đất công trong 5 năm đầu, hỗ trợ lãi suất, chi phí sạc và tạm miễn phí sử dụng lòng đường, vỉa hè đến năm 2030.

Theo đánh giá của đơn vị tư vấn, việc lùi thời điểm triển khai LEZ đến năm 2027 sẽ giúp người dân và doanh nghiệp có thêm thời gian thích ứng, đồng thời tạo điều kiện để thành phố chuẩn bị tốt hơn về hạ tầng và chính sách hỗ trợ.