Một nửa trẻ mắc đái tháo đường type 1 được phát hiện trong tình trạng cấp cứu
Một nửa số trẻ em mắc đái tháo đường type 1 tại Việt Nam chỉ được phát hiện khi đã rơi vào tình trạng cấp cứu, thường gặp nhất là nhiễm toan xeton.
Ngày 2 tháng 8 năm 2025, báo VnExprerss đã đăng tải bài viết với tiêu đề "Một nửa trẻ mắc đái tháo đường type 1 được phát hiện trong tình trạng cấp cứu". Nội dung như sau:
TS.BS. Nguyễn Quang Bảy, Trưởng Khoa nội tiết - đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết thông tin trên tại chương trình Dã ngoại cùng đái tháo đường type 1, hôm 2/8 tại Hà Nội. Chương trình nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, cải thiện chăm sóc toàn diện và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho bệnh nhân nhỏ tuổi.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là các triệu chứng ban đầu của bệnh dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Việc thiếu insulin kéo dài hoặc tự ý bỏ điều trị khiến các biến chứng nguy hiểm xảy ra sớm và trở nên nặng nề. Nhiễm toan xeton là một biến chứng cấp tính đặc biệt nghiêm trọng, có thể để lại di chứng vĩnh viễn, thậm chí gây tử vong nếu không được can thiệp y tế kịp thời.
Khác với đái tháo đường type 2 vốn liên quan nhiều đến lối sống, đái tháo đường type 1 là một bệnh tự miễn, xảy ra khi cơ thể tự sản sinh kháng thể tấn công tế bào beta của tụy, làm mất khả năng sản xuất insulin. Vì insulin là hormone duy nhất có chức năng hạ đường huyết, người bệnh bắt buộc phải tiêm insulin thay thế suốt đời. Ngoài ra, bệnh nhân còn phải đối mặt với các biến chứng mạn tính khác như suy thận, mù lòa, nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng sống.
Việc điều trị cho trẻ nhỏ càng thêm phần thách thức do các em chưa thể tự theo dõi đường huyết hay điều chỉnh liều insulin phù hợp với chế độ ăn uống và vận động. Tuy nhiên, những tiến bộ công nghệ gần đây như máy đo đường huyết liên tục kết nối với điện thoại thông minh hay hệ thống bơm insulin tự động đang mở ra triển vọng về một "tụy nhân tạo", giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
Bác sĩ Bảy nhấn mạnh rằng, nếu được điều trị đúng cách và kiểm soát tốt đường huyết, trẻ mắc đái tháo đường type 1 hoàn toàn có thể học tập, vui chơi và phát triển bình thường. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa việc tuân thủ phác đồ điều trị, theo dõi đường huyết thường xuyên, xây dựng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh và duy trì hoạt động thể chất phù hợp.
Đơn cử, trẻ được khuyến khích ăn thực phẩm ít béo, giàu chất dinh dưỡng, như ngũ cốc và bánh mì nguyên hạt, trái cây, rau, sản phẩm từ sữa và protein. Hạn chế thức ăn và đồ uống có đường. Thường xuyên hoạt động thể chất phù hợp.
Cùng ngày, báo Tuổi Trẻ cũng đăng tải bài viết với tiêu đề "Đái tháo đường type 1 ở trẻ, làm gì để đồng hành với con?". Nội dung như sau:
Hiểu đúng về bệnh để không chậm trễ điều trị
Ngày 2-8 tại Hà Nội, Hội Nhi khoa Việt Nam phối hợp với chương trình "Changing Diabetes in Children" (CDiC) và Bệnh viện Nội tiết trung ương tổ chức chương trình "Dã ngoại cùng đái tháo đường type 1 - Kết nối và sẻ chia".
Hoạt động nằm trong khuôn khổ chuỗi hợp tác quốc tế nhằm nâng cao nhận thức, cải thiện chăm sóc toàn diện và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho bệnh nhi.
Tham gia chương trình cùng con trai 7 tuổi, chị Huệ (38 tuổi, Hà Nội) kể: "Con tôi được chẩn đoán mắc đái tháo đường type 1 từ hơn 3 năm trước. Khi đó cháu chỉ có biểu hiện sốt nhẹ, đi viện kiểm tra thì đường huyết cao bất thường.
Lúc đầu, tôi nghĩ do con đang ốm nên bị rối loạn chuyển hóa. Nhưng sau tái khám một tháng, chỉ số đường huyết vẫn cao, làm các xét nghiệm cần thiết thì bác sĩ chẩn đoán cháu mắc đái tháo đường type 1".
Từ đó cuộc sống gia đình thay đổi hoàn toàn. "Con còn nhỏ, chưa hiểu rõ tình trạng bệnh của mình, chỉ cần ăn uống thiếu kiểm soát là đường huyết tăng cao. Gia đình luôn phải theo sát từng bữa ăn, từng lần vận động của cháu", chị Huệ chia sẻ.
Theo TS.BS Nguyễn Quang Bảy, trưởng khoa nội tiết - đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, đái tháo đường type 1 chiếm khoảng 5% trong tổng số người mắc đái tháo đường, nhưng con số ghi nhận chính thức tại Việt Nam hiện mới chỉ khoảng 1.500-2.000 ca. Trên thực tế, số ca mắc có thể cao gấp nhiều lần do chưa được chẩn đoán đúng.
"Khác với đái tháo đường type 2 liên quan nhiều đến lối sống, đái tháo đường type 1 là bệnh lý tự miễn. Cơ thể sản sinh ra kháng thể tấn công tế bào beta của tụy, nơi sản xuất insulin. Khi mất insulin, hormone duy nhất làm giảm đường huyết, người bệnh bắt buộc phải tiêm insulin suốt đời", bác sĩ Bảy lý giải.
Ở trẻ nhỏ, việc điều trị càng trở nên khó khăn khi các em chưa thể tự theo dõi đường huyết, chưa biết tự tiêm insulin hay điều chỉnh liều lượng khi ăn uống, vận động. Bên cạnh đó, môi trường học đường cũng thiếu sự hỗ trợ cần thiết, khiến nhiều em không thể kiểm soát bệnh hiệu quả.
"Khoảng 50% trẻ mắc đái tháo đường type 1 được phát hiện khi đã rơi vào tình trạng cấp cứu, phổ biến là nhiễm toan xeton do thiếu insulin kéo dài. Nhiều trường hợp trẻ quên tiêm, bỏ điều trị khiến biến chứng xảy ra sớm và nặng nề hơn", bác sĩ Bảy cảnh báo.
Cùng con sống chung với đái tháo đường type 1
Theo bác sĩ Bảy, trong những năm gần đây, công nghệ hiện đại đã góp phần đáng kể vào việc kiểm soát đái tháo đường type 1 ở trẻ. Một trong những giải pháp nổi bật là máy đo đường huyết liên tục, thiết bị nhỏ gọn gắn vào da, có thể tự động đo đường huyết mỗi phút và cảnh báo ngay khi chỉ số vượt ngưỡng.
Báo động người trẻ mắc bệnh đái tháo đường
Đặc biệt, thiết bị này có thể kết nối với điện thoại của phụ huynh hoặc bác sĩ, giúp theo dõi từ xa và can thiệp kịp thời khi cần thiết. Khi kết hợp với bơm insulin tự động, hệ thống gần như tạo ra một "tụy nhân tạo", tự động điều chỉnh lượng insulin theo nhu cầu cơ thể, giúp kiểm soát đường huyết ổn định hơn, giảm nguy cơ biến chứng.
"Trẻ mắc đái tháo đường type 1 vẫn có thể học tập, vui chơi, làm việc và lập gia đình như bao người khác nếu được điều trị đúng cách và kiểm soát tốt đường huyết. Điều quan trọng là cộng đồng cần hiểu rõ về bệnh, giúp các em không mặc cảm, tự tin sống khỏe mạnh", bác sĩ Bảy chia sẻ.
Tại chương trình, các phụ huynh và em nhỏ được chia sẻ những kiến thức thiết thực như việc chăm sóc răng miệng cho bệnh nhân đái tháo đường type 1, quản lý bệnh tại trường học, cách ứng phó với các giai đoạn dậy thì cũng như việc duy trì thói quen luyện tập thể dục.
Ngoài ra, chương trình cũng làm nổi bật những khía cạnh tâm lý của việc sống chung với đái tháo đường type 1 thông qua các chủ đề như hẹn hò, làm việc trong môi trường công sở...
Đái tháo đường âm thầm 'tấn công' người trẻ, 5 người sẽ có 1 người không biết bệnh
Đó là thông tin được PGS Nguyễn Thị Bích Đào - chủ tịch Hội Đái tháo đường và nội tiết TP.HCM - chia sẻ tại hội thảo khoa học Chiến lược quản lý các bệnh lý tim mạch - chuyển hóa từ khuyến cáo đến thực hành lâm sàng do Bệnh viện Gia An 115 tổ chức.
