Tại dự Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, Bộ Nội vụ đã đề xuất nhiều nhiệm vụ, quyền hạn mới của chủ tịch UBND cấp tỉnh khi bỏ cấp huyện.

Báo Tuổi trẻ ngày 29/03 đưa thông tin với tiêu đề: "Đề xuất chủ tịch cấp tỉnh chỉ định chủ tịch cấp xã sau sáp nhập" cùng nội dung như sau: 

Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến dự Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi. Dự luật này dự kiến sẽ được trình tại kỳ họp thứ 9 của Quốc hội sắp tới để thực hiện theo chủ trương mô hình chính quyền địa phương hai cấp gồm cấp tỉnh và cấp cơ sở, bỏ cấp huyện.

Đề xuất nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch tỉnh

Đáng chú ý, dự luật đề xuất bổ sung một số nhiệm vụ, quyền hạn mới của chủ tịch UBND tỉnh so với Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 hiện hành.

Cụ thể, chủ tịch UBND tỉnh sẽ thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn trên địa bàn theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025.

Ngoài ra, dự thảo đề xuất chủ tịch UBND tỉnh sẽ thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn mới như chỉ đạo, tổ chức thực hiện việc hợp tác, liên kết vùng, tham gia các chương trình hợp tác quốc tế nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và văn hóa theo quy định của pháp luật.

Chỉ đạo và chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện dự toán ngân sách của địa phương; quản lý, sử dụng có hiệu quả cơ sở hạ tầng, giao thông, tài sản trên địa bàn, tài chính và nguồn ngân sách thuộc phạm vi quản lý theo quy định của pháp luật.

Chỉ đạo và chịu trách nhiệm xây dựng, quản lý các thiết chế văn hóa, thể dục, thể thao quan trọng của địa phương; bảo đảm an sinh xã hội, thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công, các đối tượng bảo trợ xã hội.

Quản lý các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, trung học phổ thông, bệnh viện, trung tâm y tế, phúc lợi xã hội thuộc phạm vi quản lý theo quy định của pháp luật.

Chỉ đạo và chịu trách nhiệm việc xây dựng, quản lý, khai thác hạ tầng công nghệ, thông tin của địa phương; tổ chức thực hiện các chiến lược, kế hoạch, chương trình, đề án về phát triển công nghệ, thông tin, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của địa phương theo quy định pháp luật.

Đồng thời, chủ tịch cấp tỉnh được đề xuất sẽ chỉ đạo và chịu trách nhiệm việc xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số ở địa phương.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động của chính quyền địa phương cấp mình và cung ứng dịch vụ công cho người dân, doanh nghiệp ở địa phương theo quy định của pháp luật;

Chỉ đạo và chịu trách nhiệm việc quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất; cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản, tài nguyên; quyết định các biện pháp bảo vệ môi trường tại địa phương.

Việc xây dựng và triển khai các chương trình, dự án phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp quy mô lớn của địa phương theo quy định của pháp luật; việc xây dựng và quản lý các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu du lịch trọng điểm.

Việc thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch; việc xây dựng và quản lý các công trình giao thông, hạ tầng đô thị quan trọng của địa phương theo quy định của pháp luật.

Chỉ đạo và chịu trách nhiệm việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ về hành chính tư pháp, hộ tịch của địa phương; chỉ đạo, hướng dẫn công tác hành chính tư pháp, hộ tịch của chính quyền cấp cơ sở theo quy định của pháp luật.

Tổ chức thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền của cấp mình, cấp cơ sở và việc ung ứng các dịch vụ công phức tạp, vượt quá khả năng, nguồn lực của chính quyền địa phương cấp cơ sở hoặc có phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp cơ sở trở lên.

Chỉ đạo việc thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước và trong các hoạt động kinh tế - xã hội ở địa phương.

Việc thực hiện các nhiệm vụ về bảo vệ tài sản của cơ quan, tổ chức, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác tại địa phương theo quy định của pháp luật.

Chỉ đạo việc thực hiện các chính sách về dân tộc, tôn giáo ở địa phương; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số, tín đồ tôn giáo ở địa phương theo quy định của pháp luật.

Quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên tổ chức cộng đồng dân cư trên địa bàn theo quy định của pháp luật...

Đề xuất nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch UBND thành phố

Với chủ tịch UBND thành phố trực thuộc trung ương được đề xuất thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch tỉnh theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành, các nhiệm vụ nêu trên.

Đồng thời, đề xuất một số nhiệm vụ, quyền hạn mới như chỉ đạo việc tổ chức thực hiện chính sách dân cư, quản lý nhập cư, phát triển nhà ở và các thiết chế an sinh xã hội đô thị phù hợp với đặc điểm dân số, lao động của thành phố.

Xây dựng và triển khai các chính sách, chương trình đảm bảo an ninh, trật tự, phòng, chống các tệ nạn xã hội ở đô thị.

Chỉ đạo việc phát triển và quản lý hệ thống giao thông công cộng, hạ tầng số, tiện ích đô thị theo hướng hiện đại, thông minh và bền vững theo quy định của pháp luật;

Thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ không gian, kiến trúc và cảnh quan đô thị; tổ chức, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ bảo đảm trật tự công cộng, an toàn giao thông, chống ùn tắc giao thông.

Chịu trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức việc cung ứng các dịch vụ công cộng thiết yếu phục vụ người dân về điện chiếu sáng, cấp nước, xử lý nước thải, rác thải, vệ sinh môi trường, phòng chống cháy nổ trên địa bàn các phường.

Chủ tịch cấp tỉnh sẽ chỉ định chủ tịch cấp xã sau sáp nhập

Tại dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính do Bộ Nội vụ xây dựng đề xuất, chủ tịch UBND cấp tỉnh chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch và các ủy viên UBND xã, phường sau sắp xếp để thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương cho đến khi UBND khóa mới được bầu ra.

Tiếp đến, báo VOV ngày 03/04 cũng có bài đăng với thông tin: "Bỏ cấp huyện, sáp nhập xã: Mỗi xã, phường cần ít nhất 50-60 cán bộ". Nội dung được báo đưa như sau:

Khi bỏ cấp huyện và sáp nhập xã, chính quyền cấp xã phải quản lý địa bàn rộng lớn hơn, dân số đông hơn và khối lượng công việc cũng nhiều hơn. Điều này đặt ra thách thức lớn về tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ, cũng như cách thức quản lý của chính quyền cấp cơ sở.

Chuyển 100% quyền hạn cấp huyện về cơ sở

Trả lời phóng viên Báo Điện tử VTC News, ông Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, dẫn Nghị định 33/2023 của Chính phủ quy định số lượng cán bộ, công chức cấp xã được tính theo loại đơn vị hành chính cấp xã.

"Mỗi xã, phường cần không dưới 50-60 cán bộ, gấp đôi số lượng hiện nay, để đáp ứng nhu cầu công việc." - Ông Nguyễn Tiến Dĩnh.

Theo đó, đối với phường loại I là 23 người, loại II là 21 người, loại III là 19 người; đối với xã, thị trấn loại I là 22 người, loại II là 20 người, loại III là 18 người.

"Hiện nay, với mô hình chính quyền 3 cấp (tỉnh - huyện - xã), thẩm quyền của cấp xã có mức độ, các nhiệm vụ lớn do cấp tỉnh và cấp huyện giải quyết. Do đó, cấp xã với số lượng tối đa khoảng 25 cán bộ, công chức theo quy định hiện hành là phù hợp", ông Dĩnh nhận định.

Theo dự thảo Nghị quyết mới nhất của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính, do Bộ Nội vụ soạn thảo, số xã, phường trên cả nước giảm từ 10.035 xuống khoảng 5.000.

"Thay vì giảm 60-70% số lượng cấp xã như đề xuất trước đó, thì hiện chỉ giảm khoảng 50%. Bên cạnh sự thay đổi về quy mô, Bộ Nội vụ cũng sửa tờ trình theo hướng tất cả công việc của huyện sẽ chuyển giao cho cấp cơ sở. Trước đó, bộ đề xuất 85% quyền hạn, nhiệm vụ xuống cơ sở, 15% lên cấp tỉnh", nguyên Thứ trưởng nói.

Đồng thời, căn cứ thực tiễn, cấp tỉnh đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho cấp xã nhằm nâng cao năng lực quản trị, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Ông Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, việc này thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ cho cấp cơ sở.

Để đáp ứng được các nhiệm vụ, quyền hạn mới, ông Dĩnh dẫn đề xuất của Bộ Nội vụ về việc UBND cấp cơ sở có 5 cơ quan chuyên môn, gồm: Văn phòng (tham mưu thực hiện nhiệm vụ chung của Đảng ủy, HĐND, UBND cấp cơ sở); Phòng Kinh tế (với xã, đặc khu) hoặc Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị (với phường và đặc khu Phú Quốc); Phòng Nội vụ - Tư pháp; Phòng Văn hóa - Xã hội và Trung tâm phục vụ hành chính công.

Theo nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, quy mô mở rộng, nhiệm vụ tăng thêm thì số lượng cán bộ cấp cơ sở cũng phải được bổ sung để đảm bảo hoạt động, phục vụ người dân.

Ông Dĩnh dẫn ví dụ dự thảo đề án sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã được tỉnh Bình Dương công bố hôm 28/3, sau khi sáp nhập theo tiêu chí diện tích và quy mô dân số, tỉnh Bình Dương sẽ giảm từ 91 đơn vị hành chính cấp xã xuống còn 27 đơn vị.

Theo định hướng của Trung ương, dự kiến tổ chức bộ máy ở cấp xã của tỉnh Bình Dương được bố trí từ 80-82 biên chế, trong đó 20 biên chế khối Đảng, 50 biên chế khối chính quyền, 10-20 biên chế khối Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

"Dự thảo đề án của tỉnh Bình Dương xây dựng khi chúng ta dự kiến giảm 60-70% số xã, nghĩa là còn khoảng 3.000-4.000 xã. Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm và Bộ Nội vụ thông tin giảm còn 5.000 xã thì các địa phương phải xây dựng lại đề án. Tôi cho rằng, sắp tới, mỗi xã, phường cần phải có không dưới 50-60 cán bộ, gấp đôi hiện nay, để đáp ứng nhu cầu công việc. Cụ thể bao nhiêu thì Bộ Nội vụ phải xây dựng Nghị định để quy định chi tiết", ông Nguyễn Tiến Dĩnh nêu quan điểm.

Ông Dĩnh nhấn mạnh để đảm bảo nguồn nhân lực cho chính quyền cấp cơ sở, ngoài cán bộ, công chức cấp xã hiện có, cần điều chuyển cán bộ công chức tỉnh và huyện xuống làm việc.

Đặc biệt sau khi Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) có hiệu lực với quy định không phân biệt công chức cấp xã với cấp tỉnh và Trung ương, thì việc điều chuyển này hoàn toàn dễ dàng.

"Luật sửa đổi quy định theo hướng cán bộ, công chức thống nhất về mặt chất lượng, đảm bảo liên thông xã lên tỉnh, tỉnh xuống xã. Tất nhiên, trước đây cũng liên thông nhưng phải có điều kiện, phải có văn bản, thủ tục để xin ý kiến cấp trên thì mới được liên thông", nguyên Thứ trưởng Nguyễn Tiến Dĩnh nói

Việc chọn người

TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, nêu một trong những lưu ý quan trọng để đảm bảo việc thực hiện chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và nâng quy mô xã được thuận lợi, hiệu quả là phân định lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tái cấu trúc lại cơ cấu tổ chức của chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở (cấp xã).

"So với cán bộ, công chức ở các cơ quan cấp trên, cán bộ cấp xã vẫn còn bộ phận thiếu tính chuyên nghiệp, hạn chế về kỹ năng giao tiếp và thực thi công vụ" - TS Trần Anh Tuấn.

Đồng thời, phải xác định vị trí việc làm, biên chế của bộ máy chính quyền mới và phải đánh giá, phân loại đội ngũ cán bộ, công chức để lựa chọn, bố trí người làm việc vào bộ máy mới sau sáp nhập. Và giải quyết chế độ, chính sách đối với những người chịu sự tác động của việc sáp nhập và bỏ cấp huyện.

Ông Tuấn nhận định, việc phân định thẩm quyền giữa Trung ương và chính quyền địa phương (cấp tỉnh và cấp cơ sở) sẽ được thực hiện mạnh mẽ. Chính quyền địa phương phải "tự quyết định, tự thực hiện và tự chịu trách nhiệm" trong triển khai các nhiệm vụ, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

"Chính quyền cấp cơ sở (cấp xã) sẽ được trao nhiều thẩm quyền hơn trong quyết định các nhiệm vụ liên quan đến đất đai, đầu tư, phúc lợi xã hội…", ông Tuấn nói.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, vấn đề lo ngại về năng lực của cán bộ cấp xã hiện nay khi chức năng, nhiệm vụ sau sáp nhập có nhiều thay đổi là có cơ sở.

Trước đây, cấp xã chỉ có cán bộ bán chuyên trách, không có cán bộ, công chức, trình độ và năng lực còn hạn chế. Tuy nhiên, từ khi thực hiện Luật Cán bộ, công chức 2008, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã từng bước được chuẩn hóa về trình độ, năng lực.

"Dù vậy, ý kiến của nhiều người dân cũng như cán bộ lãnh đạo cấp trên trực tiếp đều đánh giá rằng đến nay so với cán bộ, công chức ở các cơ quan cấp trên, cán bộ cấp xã vẫn còn bộ phận thiếu tính chuyên nghiệp, hạn chế về kỹ năng giao tiếp và thực thi công vụ", TS Trần Anh Tuấn nêu thực tế.

Vì vậy, ông Tuấn kiến nghị, khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, bỏ cấp huyện, phải đánh giá, phân loại lại đội ngũ cán bộ, công chức của toàn hệ thống các cơ quan hành chính cấp tỉnh và cấp cơ sở. Những ai làm việc được thì phải giữ lại và bố trí vào các vị trí việc làm phù hợp. Những ai không phù hợp với mô hình của bộ máy mới và yêu cầu, nhiệm vụ mới thì giải quyết chế độ, chính sách theo quy định.

TS Trần Anh Tuấn cũng nhắc đến việc sửa đổi Luật Cán bộ, công chức đang được Bộ Nội vụ đề xuất nhằm tạo cơ sở pháp lý xây dựng chế độ công vụ mới theo vị trí việc làm, năng động, trách nhiệm, minh bạch, thực tài và hiệu quả.

Cụ thể là bỏ phân biệt cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh; thay thế chế độ tuyển dụng "biên chế suốt đời" bằng chế độ công chức hợp đồng theo vị trí việc làm.

"Bên cạnh chế độ tuyển dụng "công chức lâu dài" cần có thêm chế độ tuyển dụng "công chức hợp đồng" để đảm bảo tính ổn định, đồng thời đảm bảo tính năng động, linh hoạt của nền công vụ. Sau một thời gian làm việc, khi đánh giá nếu đáp ứng được việc thì tiếp tục làm, ngược lại, không đáp ứng công việc thì chấm dứt hợp đồng.

Song song với đó là lựa chọn những người có năng lực, đáp ứng vị trí việc làm để thay thế. Làm được như vậy mới có thể nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức khi tinh gọn bộ máy", ông Trần Anh Tuấn nhấn mạnh.

Cùng bàn luận, TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cho rằng, nhân sự cấp xã gồm 2 nhóm là chính khách và công chức hành chính, chuyên môn.

Trong đó, chính khách phải là người có tầm nhìn, định hướng phát triển xã, động viên và dẫn dắt được toàn bộ nhân dân theo tầm nhìn đó.

"Chúng ta cần lựa chọn một đội ngũ lãnh đạo chính trị như vậy, mà việc lấy phiếu tín nhiệm ở trong đảng chỉ là một bước. Bước thứ hai, những người được lựa chọn phải trình bày trước một hội đồng về tầm nhìn đưa địa phương (xã, phường) phát triển", ông Dũng nhấn mạnh.

Còn nhóm công chức hành chính, chuyên môn, theo ông Dũng, phải được tuyển chọn qua thi cử và được hưởng lương theo phân loại.

Vị chuyên gia đề xuất cải cách tiền lương theo phân loại để một công chức cùng hạng ở Trung ương, tỉnh và xã đều cùng một mức lương.

"Tránh tình trạng làm ở xã thuộc Hà Nội mức lương thế này, còn làm ở xã thuộc tỉnh thì mức lương thế kia. Nếu xếp hạng như vậy thì chỉ số KPI (đo lường và đánh giá hiệu quả công việc) phải rõ, đo kết quả cung cấp dịch vụ cho dân phải rõ. Chúng ta phải áp dụng các tiêu chuẩn của nền công vụ hiện đại, từ thi tuyển đến bổ nhiệm, kết quả đầu ra", TS Nguyễn Sĩ Dũng nói thêm.