Sở hữu gia sản khổng lồ, Công tử Bạc Liêu để lại gì cho con cháu
Được thừa hưởng khối tài sản khổng lồ từ người cha giàu nhất Nam kỳ, Công tử Bạc Liêu có nếp sinh hoạt không ai theo kịp. Tuy nhiên, khi công tử mất đi, con trai của ông phải chật vật mưu sinh bằng nghề chạy xe ôm.
Theo báo VietnamNet ngày 20/06/2022 có đăng tải bài viết với tiêu đề: "Sở hữu gia sản khổng lồ, Công tử Bạc Liêu để lại gì cho con cháu". Nội dung như sau:
Tài sản khổng lồ của gia đình Công tử Bạc Liêu
Công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy là con trai của ông hội đồng Trần Trinh Trạch (1872 - 1942), quê ấp Cái Dầy (xã Châu Hưng, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu).
Ông Trạch có một tuổi thơ cơ cực, lam lũ, phải đi làm công từ năm 10 tuổi. Tuy nhiên, nhờ đi học thay cho con trai điền chủ, ông tiếp thu được khá nhiều kiến thức, đọc và nói trôi chảy tiếng Pháp.
Sau khi trở thành công chức của tòa hành chánh tỉnh Bạc Liêu, ông Trạch kết hôn với bà Phan Thị Muối là con gái thứ 4 của bá hộ Phan Hộ Biết, người có nhiều ruộng nhất trong vùng và được mệnh danh là vua lúa gạo Nam kỳ.
Khách sạn Công tử Bạc Liêu, nơi trước đây là nhà của hội đồng Trạch. Ảnh: Trần Chánh Nghĩa
Trong thời gian làm thư ký điền địa, hiểu biết về pháp luật và sẵn vốn liếng từ phía vợ, ông Trạch lần lượt thu gom ruộng đất của những địa chủ không may, trong đó có những anh chị em vợ của ông do mê cờ bạc bị phá sản.
Khi đã trở thành địa chủ, ông tiếp tục mua thêm nhiều ruộng đất và lấn sang lĩnh vực ruộng muối. Theo tài liệu để lại, toàn tỉnh Bạc Liêu có 13 sở muối thì trong tay ông Trạch đã có tới 11 sở.
Thâu tóm được nhiều ruộng đất, ông Trạch nghỉ làm cho Pháp để tiếp tục làm giàu. Ông đăng ký đấu thầu quản lý sở cầm đồ và trúng thầu, nghiễm nhiên trở thành người hoạt động độc quyền cầm đồ tại Bạc Liêu. Tiếp tục đấu thầu, ông trúng thầu quản lý hãng rượu Bình Tây nắm độc quyền phân phối rượu tại địa phương.
Bước sang lĩnh vực địa ốc, ông có hai dãy phố lầu ở Bạc Liêu, một dãy phố lầu ở Sài Gòn trên đường La Grandière (trước là đường Gia Long, nay là đường Lý Tự Trọng).
Chưa chịu dừng, ông bỏ vốn đầu tư sang lĩnh vực ngân hàng. Ngân hàng Việt Nam đầu tiên được ông đứng tên sáng lập cùng với nhiều doanh nhân khác vào năm 1927. Ông trở thành chánh hội trưởng của ngân hàng này. Trong thời gian đó ông trở thành thành viên của Hội đồng Tư mật Nam kỳ (Conseil Preivé) nên thường được gọi là ông hội đồng Trạch.
Cung cách làm ăn của ông Trạch rất sòng phẳng. Nhờ vậy mà đất đai của ông ngày càng mở rộng. Ông có tới 145.000 mẫu ruộng lúa, 50.000 mẫu ruộng muối… Khối tài sản khổng lồ này khiến ông hội đồng Trạch trở thành đại điền chủ giàu có nhất miền Nam.
Khi ông hội đồng Trạch mất đi, gia sản đó thuộc về tay Trần Trinh Huy - Công tử Bạc Liêu - người được biết đến là ăn chơi nức tiếng Việt Nam trong thế kỷ 20. Những chai rượu champagne đắt tiền nhập từ Pháp, những món ăn cầu kỳ lạ miệng đều được bày biện trong những tiệc rượu có công tử tham dự.
Chiếc xe Công tử Bạc Liêu thường dùng để đi đòi nợ ở các tỉnh. Ảnh tư liệu
Sau những cuộc nhậu nhẹt ngút trời như thế, cờ bạc là thú vui không thể thiếu với Trần Trinh Huy. Công tử từng đánh bạc với quốc trưởng Bảo Đại, với Bảy Viễn - một tay giang hồ trùm sòng bạc Đại Thế Giới. Trong những lần đánh bạc đó, có lần Công tử Bạc Liêu thua đến 30.000đ. Thời điểm này lúa chỉ có 1,7đ/giạ và lương của Thống đốc Nam kỳ cũng chỉ 3000đ/tháng…
Nếp sinh hoạt không ai theo kịp như thế nhưng con, cháu của Công tử Bạc Liêu lại trải qua cuộc sống muôn vàn khó khăn.
Gia cảnh khó tin của con trai Công tử Bạc Liêu
Công tử Bạc Liêu có 8 người con, lần lượt là: Hiếu, Thảo, Nhơn, Đức, Hoàn, Toàn, Trinh, Nữ. Năm 1974, công tử qua đời. Các con đã bán căn nhà cuối cùng của cha để lại ở Sài Gòn, chia cho mỗi người một ít rồi mạnh ai nấy sống.
Trong đó, vợ chồng ông Trần Trinh Đức sinh sống bằng nghề buôn bán. Tuy nhiên, năm 1997, con gái ông là Trần Thị Phượng đã lớn. Ở tuổi đang yêu Phượng theo bạn bè sa vào cờ bạc bị lừa cả tình lẫn tiền. Quẫn trí, Phượng suy sụp lâm vào tình trạng tâm thần phân liệt.
Vợ chồng ông Đức phải bán hết tài sản để trả nợ cho con nhưng vẫn không đủ. Cả nhà đành phải đùm dúm lên tận xứ chùa Tháp để lánh nợ. Trên đất Miên, ông sống bằng nghề sửa giày dép nhưng cũng chỉ được vài năm, năm 2000 cả gia đình ông lại dắt díu về Sài Gòn.
Lần trở về này, ông Đức sống bằng nghề chạy xe ôm. Ông làm việc tối ngày nhưng thu nhập vẫn không bù đắp được nhu cầu cần thiết.
Ông Trần Trung Đức. Ảnh Trần Chánh Nghĩa
Năm 2009 gia đình ông lại quay về Bạc Liêu. Thấy ông Đức khó khăn, năm 2013, Sở Xây dựng Bạc Liêu đưa gia đình ông về ngụ tại căn nhà số 112 đường 15 khu dân cư phường 5, TP Bạc Liêu.
Từ đây, công việc mưu sinh mỗi ngày của ông là có mặt tại nhà trưng bày "Công tử Bạc Liêu" để bán sách của nhiều nhà văn viết về cha mình và chụp ảnh với khách tham quan... Công việc cũng nhàn và có thu nhập khá hơn, không phải bươn chải vất vả như thời còn chạy xe ôm.
2h30 ngày 18/6/2022, ông Trần Trinh Đức qua đời, hưởng thọ 76 tuổi.
Trước đó, báo Lao Động ngày 02/02/2022 có bài viết với tiêu đề: "Công tử Bạc Liêu giàu cỡ nào?". Nội dung như sau:
Thừa hưởng gia sản của dòng họ
Công tử Bạc Liêu (1900-1973) là con thứ ba của ông hội đồng Trần Trinh Trạch. Ông hội đồng Trạch là người gốc Hoa, học hành tử tế, được Pháp tuyển dụng vào làm việc ở Toà bố. Ông được ông Bá hộ Biết (Phan Hộ Biết) giàu nổi tiếng gả con gái cho. Do chăm chỉ làm ăn và giỏi tính toán nên dần dần tài sản của ông Bá Hộ Biết được giao cho ông Trạch quản lý.
Thời ấy, việc kinh doanh lúa gạo, làm muối, đốt than củi, nấu rượu được xem là hàng quốc cấm. Dòng họ Trần Trinh đều làm cho Pháp quốc những mặt hàng này. Hiện tại vẫn còn địa danh Tu Muối, thuộc Phường 2, thành phố Bạc Liêu.
Thực dân Pháp khai thác thuộc địa bằng cách đào kinh để vừa khai thác vùng đất mới, vừa tạo điều kiện để vơ vét sản vật của thuộc địa phục vụ cho Mẫu quốc được thuận lợi. Dĩ nhiên, những mảnh ruộng mới khai phá người Pháp không thể tới mà bán lại cho những ông Hội, điền chủ với điều kiện là những người này đi vay tại Ngân hàng Đông Dương.
Nhờ vào chính sách này, dòng họ Trần Trinh thâu tóm đất đai rồi cho người khác thuê lại gọi là tá điền. Dù vậy, nguồn thu từ những tá điền không nhiều, phần vì ruộng mỗi năm chỉ canh tác 1 vụ, năng suất thấp lại chia với người Pháp. Nguồn thu kết nhiều nhất từ hạt muối, than củi, nấu rượu và những căn nhà phố cho thuê.
Công tử Bạc Liêu chơi nhiều nhưng không ngông như giai thoại
Công tử Bạc Liêu là người thức thời, được cha mình cho đi học ở Pháp, biết lái máy bay, xe Huê Kỳ, cano và tiếp cận rất nhanh với thị trường, thương mại, dịch vụ.
Trần gia có nhiều khách sạn, biệt thự ở Vũng Tàu, Sài Gòn, Mỹ Tho, Cần Thơ, Rạch Giá, Đà Lạt nhưng cậu Ba Huy không nghỉ ở đó.
Ba Huy xin ông Trạch mua máy bay làm phương tiện đi thăm đồng. Máy bay từng hết xăng đáp xuống Thái Lan, phải chuộc 200 ngàn giạ lúa, từng đâm xuống ruộng ở Bạc Liêu mấy lần. Lần cuối bỏ luôn, cho người Đài Loan làm phế liệu (sau được đưa về Bảo tàng Paris). Chính ông thuê người Pháp làm công cho gia đình mình.
Nên nhớ ông hội đồng Trạch là người khó tính, kỹ lưỡng nhưng khi Ba Huy xin những việc này lại chấp nhận. Bởi những việc làm này nhằm phát huy thanh thế, tạo nên danh thế của dòng họ Trần Gia.
Tương tuyền tại điền Bàu Xàng, chính Ba Huy tổ chức cuộc thi “Đấu xảo sắc đẹp” huy động người đẹp tham gia đồng thời mời các công tử nhà giàu, người Sài Gòn đến chứng kiến, làm giám khảo. Hàng đêm, cậu Ba Huy tổ chức hội chợ, cho người bán những xa xỉ phẩm, tổ chức bán hàng như kiểu hội chợ bây giờ.
Dĩ nhiên, tá điền quanh năm với đồng đất, nay có chỗ vui chơi sẽ tìm đến xem. Để có tiền mua sắm, Ba Huy cho vay đến cuối năm đong lúa trừ nợ. Chính cách làm này mà hầu như tá điền nào cũng nợ Ba Huy và không bao giờ xé giấy nợ để bỏ điền tìm nơi khác. Cách kinh doanh này nhất cử lưỡng tiện, tỏ ra rất hiệu quả.
Giàu có nhưng ông không hách dịch, không bóc lột tận xương tủy như những ông hội đồng thường thấy trên sân khấu. Dân chúng không ghét Ba Huy, ông từng hào phóng xé giấy nợ cho tá điền. Có chị ở Vĩnh Châu dẫn theo đứa nhỏ chờ đón dọc đường. Dù không nhớ ra nhưng Huy vẫn rút số tiền cho thằng bé đủ ăn học tới lớn. Nhờ có Công tử Bạc Liêu mà dân chúng vùng nông thôn nhìn thấy những chiếc xe mu rùa, máy bay trực thăng, ca nô, xáng cạp thuỷ lợi, xem nhảy đầm, hội thi sắc đẹp, tham gia “giựt vàng” khi Công tử mang cả 1 thúng tiền xu vãi xuống sân. Nhưng giai thoại Công tử bị xích lô Sài Gòn bủa vây đã thuê mỗi xe chở 1 món (nón, giày, dù, gậy chống…) là của công tử khác.
Giai thoại đốt tiền được cháu Công tử Bạc Liêu là ông Phan Văn Khánh xác nhận có từng hỏi ông sao lấy tiền đốt để nấu chè. Ba Huy nói rằng nếu có nhiều tiền thì lấy vợ Nhật chứ dại gì mà đốt. Thực ra giấy bạc khi đốt cũng chỉ toàn khói, không chín nồi chè. Mà nhà đương quyền đâu cho huỷ hoại tiền.
Dòng họ Trần Gia sống ở Pháp, Vũng Tàu hiện giàu có, khá giả hơn dòng ở TPHCM, Bạc Liêu. Con trai Công tử (ông Trần Trinh Đức) có hoàn cảnh khó khăn, được UBND tỉnh Bạc Liêu hỗ trợ nhà ở.
Ai cũng có một thời vàng son, có những dĩ vãng, những giai thoại để đời. Đối với Công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy chỉ toàn giai thoại vui chơi, khẳng khái, tình cảm. Chưa từng nghe nói hay có giai thoại nào nói ông ép tá điền, đánh đập người dân.
Có lẽ vì vậy nên đến tận bây giờ ông vẫn là người nổi tiếng chăng.
