Người phụ nữ duy nhất trên thế giới 'lây nhiễm' UT cho 4 người
Thông thường, ung thư không lây từ người này sang người khác. Tuy nhiên, người phụ nữ này lại "lây nhiễm" bệnh ung thư của mình cho 4 người.
Ngày 13/8/2025, Tạp chí Thanh Niên Việt đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "Người phụ nữ duy nhất trên thế giới 'lây nhiễm' UT cho 4 người". Nội dung như sau:
Tế bào ung thư không hoạt động như vi khuẩn hay virus, không thể “nhảy” từ cơ thể bệnh nhân sang người khỏe mạnh để gây bệnh. Nhưng đời sống luôn tồn tại những ngoại lệ khó tin.
Tại Châu Âu, một câu chuyện hy hữu đã xảy ra: một người phụ nữ, vì tấm lòng thiện nguyện, vô tình “truyền” ung thư cho 4 người xa lạ.
Năm 2007, một phụ nữ 53 tuổi qua đời vì xuất huyết não. Bà từng đăng ký hiến tạng, nên sau khi mất, bác sĩ đã lấy phổi, gan và hai quả thận của bà để ghép cho bốn bệnh nhân khác, người trẻ nhất 32 tuổi, lớn nhất 62 tuổi. Trước khi ghép, các bác sĩ kiểm tra kỹ lưỡng và không phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào của khối u. Ca ghép diễn ra suôn sẻ, bệnh nhân dần hồi phục.
Thế nhưng chỉ 16 tháng sau, người nhận phổi nhập viện vì nhiều hạch bạch huyết sưng to. Sinh thiết cho thấy đó là ung thư vú di căn, đặc biệt, tế bào ung thư không phải của bệnh nhân mà thuộc về người hiến tạng. Hóa ra, phổi hiến đã mang sẵn tế bào ung thư ẩn, và khi được cấy vào cơ thể mới, chúng phát triển nhanh, di căn sang xương và gan. Một năm sau, bệnh nhân này qua đời.
Bác sĩ lập tức cảnh báo ba người còn lại. Suốt nhiều năm, họ được theo dõi sát sao, nhưng tưởng chừng mọi chuyện yên ổn thì bốn năm sau, bệnh nhân ghép gan phát hiện khối u, cũng là ung thư vú từ người hiến. Gần như cùng thời điểm, người ghép thận phải phát hiện tế bào ung thư ở thận.
Người duy nhất chưa bị phát hiện là bệnh nhân nhận quả thận trái. Nhưng hai năm sau (tức sáu năm sau ca ghép), bà sụt cân nhanh, kết quả xét nghiệm cho thấy ung thư vú đã lan khắp gan, lách, xương.
Trong bốn người, ba người đã qua đời. Người sống sót duy nhất, người nhận thận phải, mới hơn 30 tuổi, đã kịp thời cắt bỏ thận ghép, ngừng thuốc chống thải ghép, kết hợp hóa trị và điều trị nhắm trúng đích. Khối u hiện được kiểm soát, nhưng anh vẫn phải chờ ca ghép mới.
Các chuyên gia giải thích, ung thư lây qua đường ghép tạng là cực kỳ hiếm, chỉ 0,01-0,05% trường hợp, bởi quy trình sàng lọc trước khi ghép rất chặt chẽ. Tuy nhiên, nếu tế bào ung thư đã di căn âm thầm vào nội tạng nhưng chưa đủ lớn để phát hiện, rủi ro vẫn tồn tại.
Mặc dù đây không phải là lần đầu tiên khối u được cấy ghép và truyền đi, nhưng trường hợp này rất đặc biệt và đã thu hút sự chú ý của nhiều chuyên gia. Đầu tiên, đây có lẽ là báo cáo đầu tiên về một bệnh nhân ung thư vú "lây nhiễm" cho bốn người nhận nội tạng cùng một lúc; trước đây, bệnh này thường chỉ lây nhiễm cho một người. Thứ hai, đây là một trong những "khối u lây nhiễm" có thời gian ủ bệnh dài nhất từ trước đến nay, với sự khác biệt lớn nhất giữa các bệnh nhân. Bệnh nhân ghép phổi sớm nhất được phát hiện sau 16 tháng, trong khi bệnh nhân ghép thận trái muộn nhất được phát hiện sau đó 6 năm.
Câu chuyện này cho thấy mối liên hệ phức tạp giữa miễn dịch và ung thư. Ở người hiến, hệ miễn dịch đã kiểm soát tế bào ung thư suốt thời gian dài, đến mức khám kỹ cũng không phát hiện. Nhưng khi các cơ quan được cấy sang cơ thể bệnh nhân ghép, những người phải dùng thuốc ức chế miễn dịch, tế bào ung thư lại có điều kiện bùng phát.
Bài học rút ra là chúng ta khó tránh hoàn toàn sự xuất hiện của tế bào ung thư, nhưng có thể giữ cho hệ miễn dịch khỏe mạnh để kiểm soát chúng bằng cách bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc và duy trì lối sống lành mạnh. Vì khi miễn dịch còn mạnh, ung thư sẽ khó có cơ hội “trỗi dậy”.
Trước đó, báo Thanh Niên đã từng đăng tải thông tin: "Sự thật về ung thư có thể lây nhiễm". Cụ thể như sau:
Ung thư thường là một mối đe dọa đến từ bên trong, các tế bào đột biến có thể nhân lên ngoài tầm kiểm soát, đồng thời tránh được các cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể. Khi điều này xảy ra sẽ hình thành khối u và thường gây tử vong nếu không được điều trị.
Rất may, các khối u thường không thể lây lan ra ngoài vật chủ của chúng, giống như vi khuẩn hoặc virus.
Nhưng có một số loại ung thư, dù không lây sang người, nhưng lại có thể lây nhiễm ở một số động vật. Và một số loại virus có thể dẫn đến ung thư, khiến chúng trở thành cơ chế lây truyền ung thư gián tiếp.
Bản thân các tế bào ung thư ở người thường không nhảy từ vật chủ này sang vật chủ khác. Mặc dù vậy, vẫn có những trường hợp hiếm hoi phá vỡ quy tắc này. Thông thường trong y học, đó là những trường hợp bí ẩn còn nhiều điều để khám phá.
Lây nhiễm ung thư?
Một bác sĩ khi đang phẫu thuật cho một người đàn ông có khối ung thư ở bụng đã làm tay mình bị thương. Nhiều tháng sau, vị bác sĩ này nhận thấy một cục cứng ở tay gần vị trí bị thương, theo Discovermagazine.
Một chuyên gia về tay đã chẩn đoán cục cứng này là một khối u và các nghiên cứu tiếp theo cho thấy nó được nhân lên từ cùng một dòng tế bào của bệnh nhân mà anh đã phẫu thuật vài tháng trước đó.
Khối u của bác sĩ phẫu thuật đã được loại bỏ và anh đã bình phục mà không gặp vấn đề gì.
Nhưng trường hợp này đã được lưu ý trong các tài liệu y khoa về tính khả thi của nó. Ghép khối u là điều không thể xảy ra được.
Nghiên cứu được thực hiện nhiều thập kỷ trước bởi nhà nghiên cứu ung thư Chester Milton Southam, là chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Mỹ lúc bấy giờ, cũng đã xác nhận điều này.
Khi ông cố gắng ghép các khối u từ bệnh nhân ung thư vào người khỏe mạnh, các tế bào ung thư thường bị tiêu diệt bởi hệ thống miễn dịch của người nhận, theo Discovermagazine.
Kết luận của Southam cho thấy rằng các tế bào ung thư thường không thể di chuyển từ vật chủ này sang vật chủ khác. Hệ thống miễn dịch của con người liên tục theo dõi các tế bào đến từ bên ngoài cơ thể. Khi phát hiện bất cứ thứ gì có vẻ khả nghi, hệ thống miễn dịch sẽ nhanh chóng tiêu diệt nó.
Phản ứng này là lý do tại sao những người được cấy ghép nội tạng luôn phải dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi được ghép một bộ phận mới, nhằm làm cho cơ thể họ không đào thải bộ phận mới này.
Trong trường hợp của bác sĩ phẫu thuật, có vẻ như khối u của anh chứa các yếu tố di truyền từ cả cơ thể của anh và của bệnh nhân mà anh đã phẫu thuật.
Mặc dù cơ chế chính xác chưa rõ ràng, nhưng có khả năng sự hiện diện của ADN của chính anh trong các tế bào khối u đã đủ để khiến hệ miễn dịch của anh bị suy giảm, theo Discovermagazine. Các trường hợp ung thư có thể lây truyền ở người khác còn xảy ra ở một nhân viên phòng thí nghiệm tự chọc mình bằng kim có chứa tế bào ung thư và các tế bào u ác tính được cấy ghép từ con gái sang mẹ.
Một số ca cấy ghép nội tạng - ít hơn một phần ngàn - cũng có thể truyền ung thư từ người cho sang người nhận, theo Discovermagazine. Lý do tại sao những bệnh ung thư này có thể lây truyền từ người này sang người khác hầu như vẫn là điều bí ẩn. Nhưng tình trạng ngoại lệ của họ cũng đã chứng minh rằng dù rất hiếm gặp, nhưng các trường hợp này vẫn có thể xảy ra.
Sự lây lan của các khối u
Mặc dù sự lây nhiễm ung thư hiếm gặp ở người, nhưng điều này không đúng với mọi loài. Một số loại ung thư ở động vật có thể lây truyền dễ dàng. Các bệnh ung thư có thể lây truyền ở động vật bao gồm một dạng khối u trên mặt hung hãn đang lan rộng trong các loài Quỷ Tasmania. Quỷ Tasmania là loài động vật chỉ ở đảo Tasmania thuộc Úc, có tai tròn như gấu. Chủ yếu ăn thịt những loài động vật nhỏ, bò sát, côn trùng...
Căn bệnh ung thư, được gọi là bệnh khối u ở mặt quỷ, lây lan qua tiếp xúc với da và thường lây truyền giữa những con đực trong các cuộc giao tranh bạo lực. Các khối u ung thư phát triển nhanh chóng và thường giết chết loài thú này khi khối u đủ lớn chặn đường hô hấp hoặc ăn uống.
Tính đến năm 2014, căn bệnh ung thư này đã làm giảm 80% quần thể Quỷ Tasmania, gây ra lo ngại về nguy cơ tuyệt chủng, theo Discovermagazine. Một ví dụ khác về bệnh ung thư có thể truyền nhiễm được tìm thấy ở chó. Khối u hoa liễu có thể truyền qua da xuất hiện ở bộ phận sinh dục của chó và thường lây nhiễm khi giao phối.
Tuy nhiên, bệnh này thường không gây chết và các khối u thường tự biến mất. Một số loài động vật khác cũng mang bệnh ung thư có thể lây truyền, nhưng còn rất ít nghiên cứu về chúng. Một nghiên cứu năm 1964 đã báo cáo về bệnh ung thư có thể truyền ở chuột đồng Syria. Và một số loài động vật có vỏ cũng đã được chứng minh là có khả năng lây truyền bệnh ung thư cho nhau.
Nhiều ví dụ về ung thư lây truyền có thể đang chờ được khám phá. Nhưng hiện tại, các nhà khoa học đang tập trung vào việc chống lại căn bệnh chết người này ở người, theo Discovermagazine.
