Giữa nhiều cơ hội việc làm ở thành phố, Kim Em (quê Cà Mau) và Yến Nhi (TPHCM) chọn gắn bó với công việc mà ngay cả nhiều nam giới cũng e dè.

Ngày 17 tháng 8 năm 2025, báo VietNamNet đăng tải bài viết với tiêu đề "Chuyên 'làm đẹp' cho tử thi, 2 cô gái ở TPHCM kể những cách vượt qua nỗi sợ hãi". Nội dung như sau:

Công việc ít người dám làm

Ở tuổi 22, Kim Em đã có gần 1 năm làm việc tại một công ty dịch vụ tang lễ nổi tiếng ở phường An Khánh, TPHCM (trước thuộc phường Thạnh Mỹ Lợi, TP Thủ Đức).

Ngoài nhiệm vụ chính là tổ chức tang lễ kiêm chuyên viên vệ sinh, trang điểm tử thi, cô còn đảm nhận nhiều “việc không tên” như an ủi người nhà và hỗ trợ gia quyến chu toàn tang lễ.

“Ban đầu, mình chỉ nghĩ đơn giản là đi làm kiếm tiền gửi về quê cho ba mẹ. Nhưng càng làm, mình càng hiểu được ý nghĩa mà công việc này mang lại nên muốn gắn bó lâu dài hơn”, Kim Em chia sẻ.

Cô gái quê Cà Mau biết đến nghề tắm xác, trang điểm thi hài cách đây 2 năm, sau khi xem một số video về những người trẻ làm dịch vụ tang lễ.

Phần vì cảm phục tinh thần và mục đích cao cả của họ, phần vì muốn có thêm thu nhập phụ giúp gia đình, cô quyết định thử sức với công việc “kén” người làm này.

“Trước khi được phân công làm việc chính thức, mình phải trải qua 2 tháng đào tạo kỹ năng, trong đó tham gia ít nhất 5 tang lễ thực tế. Mình sẽ thực hiện nhiệm vụ chính là tắm xác, trang điểm thi hài. Ngoài ra, còn hỗ trợ tổ chức tang lễ và an ủi, xoa dịu tinh thần cho người thân trong gia quyến.

Quá trình này giúp mình học hỏi được thêm nhiều kinh nghiệm cần thiết khi theo nghề, từ kiến thức về lễ nghi đến chuyên môn phục vụ và quan trọng phải hiểu được tâm tư, nguyện vọng của gia đình người đã khuất”, Kim Em chia sẻ.

Thời gian đầu, cô thừa nhận không thấy sợ khi tiếp xúc với thi hài nhưng vẫn bối rối và lo lắng. Để giữ tinh thần, Kim Em thường thì thầm với người đã mất: “Hãy để con làm sạch, làm đẹp để cô/chú/anh/chị ra đi thanh thản nhé”.

"Lúc đó, mình cũng tự nhủ rằng bản thân đang làm điều tốt đẹp cho người đã khuất, nên cố gắng thực hiện nhiệm vụ một cách trọn vẹn với mong muốn giúp họ được ra đi nguyên vẹn và chỉn chu”, cô bày tỏ.

Kim Em cho hay, khâu tắm xác, vệ sinh đôi khi gặp khó khăn do tình trạng mỗi thi hài khác nhau, có trường hợp mắc bệnh lây nhiễm như viêm gan, lao phổi. Khi đó, cô phải mặc đồ bảo hộ chuyên dụng và khử khuẩn bằng cồn 90 độ sau khi xong việc.

Cảm xúc của gia đình cũng ảnh hưởng đến quá trình làm việc của Kim Em. “Khi mình tắm xác, trang điểm thi hài đều có người nhà ở cạnh. Vì đau buồn nên họ gào khóc rất xót thương. Những lúc đó, mình cần phải giữ bình tĩnh và ổn định cảm xúc để không bị ảnh hưởng tâm lý”, cô tâm sự.

Sau khi hoàn thành công việc, Kim Em thường nán lại tang lễ để thắp nén hương chia buồn, đồng thời an ủi gia đình người đã khuất.

Không ít lần Kim Em xúc động khi họ chạy lại ôm chầm lấy cô, nói lời cảm ơn, thể hiện sự trân quý trước công việc đặc biệt mà không phải ai cũng làm được.

“Mình vẫn nhớ có lần mình tắm và trang điểm cho 1 bà cụ xong thì con gái của cụ chạy đến ôm chặt lấy mình rồi khóc. Cô liên tục nói cảm ơn vì mình đã thay cô làm tròn bổn phận cuối cùng dành cho người mẹ đã mất.

Lúc đó, trong lòng mình dâng lên những cảm xúc rất khó tả và từ khoảnh khắc ấy, mình càng có động lực yêu nghề và gắn bó với nghề hơn”, Kim Em giãi bày.

“Khó nhất là kiềm chế cảm xúc”

Trần Thị Yến Nhi (25 tuổi), đồng nghiệp của Kim Em, cũng gắn bó với nghề dịch vụ tang lễ. Nhi muốn trở thành nhân viên tổ chức tang lễ chuyên nghiệp để giúp hành trình tiễn biệt người đã khuất của mỗi gia đình thêm trọn vẹn. 

Cô quyết định theo nghề, một phần cũng xuất phát từ suy nghĩ có thể thay đổi cách nhìn nhận của những người lớn tuổi về tang lễ truyền thống ở Việt Nam. 

“Sau khi dịch Covid-19 qua đi, ngoại mình qua đời. Vì đột ngột nên gia đình lựa chọn tổ chức tang lễ truyền thống đơn giản, nhanh gọn nhưng không mấy trọn vẹn, vì có quá nhiều thứ phải chuẩn bị trong lúc bối rối.

Từ lúc đó, mình đã nghĩ đến việc theo nghề dịch vụ tang lễ chuyên nghiệp để có thể làm được nhiều điều ý nghĩa, giúp đỡ được các gia đình khác khi có người thân qua đời”, Nhi tâm sự.

Những ngày đầu, Nhi thừa nhận “không sợ có lẽ là nói dối”, thậm chí từng nghĩ đến chuyện bỏ nghề. Nhưng nhờ từng tham gia tuyến đầu chống dịch Covid-19 năm 2020, cô đã rèn được sự gan dạ và bản lĩnh, từ đó vượt qua nỗi sợ.

“Mình tự nhủ rằng, mỗi lần thực hiện một ca như là lần cuối cùng được làm công việc đó, nên bản thân luôn cố gắng hết sức để đưa tiễn họ về thế giới bên kia một cách chỉn chu”, Nhi nói.

Vì công việc đặc thù nên thời gian làm việc của những cô gái trẻ theo nghề dịch vụ tang lễ như Nhi, Kim Em cũng không có giờ giấc cố định. Bất kể ngày hay đêm, chỉ cần nhận được thông tin, họ sẵn sàng lên đường. 

Thông thường, với mỗi ca tắm xác, trang điểm thi hài như vậy, họ tốn khoảng 2-4 giờ đồng hồ. Trước khi làm, họ sẽ thắp hương, bày tỏ tâm nguyện được giúp người đã khuất ra đi thanh thản.

Với Nhi, điều khó nhất trong công việc này không phải là đối diện thi hài, mà là kiềm chế cảm xúc. “Chúng mình phải bình tĩnh để trấn an các thành viên trong gia quyến, không được bối rối và giữ tinh thần tỉnh táo để hướng dẫn họ các bước tổ chức tang lễ sao cho chu toàn.

Có một số ca, cơ thể người mất không còn nguyên vẹn, chúng mình phải kìm nén rất nhiều để không rơi nước mắt vì quá xót thương”, Nhi nói.

Dù vất vả và áp lực, Nhi vẫn cho rằng đây là công việc giàu giá trị nhân văn, thôi thúc cô sống và làm việc có trách nhiệm, gắn bó lâu dài với nghề

Trước đó, báo Công An Nhân Dân đã đăng tải bài viết với tiêu đề "Nghề làm đẹp cho… người chết!". Nội dung như sau:

Mọi sân si, đau đớn… đều bỏ lại cả. Và hơn tất cả, làm đẹp cho người vừa khuất núi, hiểu một cách đơn giản và nhân văn, đó là chút tình, chút nghĩa cuối cùng của người ở lại dành cho người ra đi.

Sau nhiều lần hẹn, chúng tôi có mặt tại xã Mông Hóa, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình để gặp chị Đinh Thị Phương Loan (sinh năm 1988, quê ở huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ) là người làm nghề trang điểm cho người đã khuất, có lẽ là đầu tiên ở Việt Nam chăng?

Khi chúng tôi đến, chị Loan đang tỉ mẩn lau dọn, sắp xếp lại bộ dụng cụ trang điểm của mình, chuẩn bị cho ca làm việc vào ngày mai. Trước mỗi ca trang điểm, chị sẽ nhận được những thông tin cần thiết từ gia đình của người đã khuất để lựa chọn một bộ dụng cụ phù hợp.

Duyên âm duyên dương…

Là người đầu tiên ở Việt Nam đến với công việc trang điểm tử thi chuyên nghiệp, chuyển ngang từ một thợ trang điểm cho các sự kiện, đám cưới, đám hỉ… chị Loan vấp phải không ít những ý kiến trái chiều từ người thân trong gia đình và bạn bè xung quanh.

Khoảng 5 năm trước, chị gái một người bạn thân của chị Loan không may qua đời khi tuổi còn rất trẻ. Người bạn buồn bã than thở với chị rằng mong muốn tìm một người thợ trang điểm cho chị gái thật đẹp trước khi khâm liệm, nhưng tiếc là không tìm được ai dám làm việc đó? Ở nhà tang lễ, người ta cũng chỉ đánh một chút son và thoa một ít phấn nhưng cũng không kỹ càng.

Câu nói “sao không có ai làm việc đó” của người bạn thân đã khiến chị Loan phải trăn trở cả tháng trời, chị nghĩ về việc chuyển hướng từ trang điểm thông thường sang trang điểm cho người đã khuất. Cứ như thế, suy nghĩ ấy, cùng những kỹ năng tích lũy từ quá trình làm nghề trong nhiều năm, chị đưa đến quyết định sẽ theo con đường này, mặc dù công việc lúc bấy giờ còn khá xa lạ.

Chị giấu người nhà để cộng tác với nghĩa trang bắt đầu từ năm 2019. Chị cứ lặng lẽ đi làm, cho đến khoảng năm 2022, báo chí, truyền thông biết đến công việc của chị nhiều hơn, chị mới dám chia sẻ với những người thân trong gia đình. Lần đầu thông báo, mẹ chị nghe xong chỉ biết im lặng rồi cúp máy, có lẽ bà thực sự bất ngờ với quyết định của con gái. Một khoảng thời gian sau, bà nhận được những lời khen từ họ hàng, làng xóm về cô con gái dũng cảm của mình, làm công việc ý nghĩa cho những người quá cố.

"Vài tuần sau, khi tôi trở về nhà, mẹ không nhắc gì đến công việc của tôi mà chỉ thổi xôi và luộc gà cho tôi đi lễ. Tôi biết, như vậy là mẹ đã ngầm đồng ý với công việc của tôi" - Chị Loan chia sẻ. Không may mắn được gia đình cảm thông như chị Loan, một người cộng sự của chị khá thạo nghề nhưng vẫn phải quyết định từ bỏ công việc chỉ bởi một lí do là chồng của cô ấy không biết trả lời ra sao khi có người hỏi "vợ anh làm nghề gì?". Cũng có những bạn trẻ sau khi biết đến công việc này đã xin đi cùng chị Loan để học nghề, nhưng có lẽ vì chưa đủ duyên, nên họ không gắn bó với nghề được lâu.

Những vị “khách” đặc biệt

“Khách hàng” đầu tiên của chị là một cụ bà tuổi đã cao. Nhiều năm trôi qua, chị vẫn nhớ như in ngày đầu tiên cùng đồng nghiệp bước vào nhà xác. Lúc tấm vải trắng được lật lên, người đi cùng chị sợ lắm, còn chị thì bình thản đeo găng tay và thực hiện các công đoạn trang điểm cho người đã khuất. Mọi công đoạn, từ chải tóc, trang điểm, đánh môi, sơn móng đều được chị thực hiện một cách tỉ mỉ.

“Tôi không hề cảm thấy sợ hãi trước những người đã khuất, ngay cả khi đến nghĩa địa tôi cũng không cảm thấy sợ hay cảm thấy lạnh lẽo. Khi tôi đã xác định làm công việc này có nghĩa là tôi không sợ, còn nếu mà sợ thì tôi đã không làm” -Chị Loan chia sẻ.

Hơn 4 năm trong nghề, chị Loan đã trang điểm cho hàng trăm tử thi, từ người già cho đến trẻ em, từ nam cho đến nữ. Mỗi lần vén tấm khăn trắng che mặt người đã khuất, ngắm nhìn dung nhan của họ, lòng chị buồn rười rượi như mất đi người thân của mình vậy. Cũng vì thế, mỗi gương mặt chị đều dành vào đó sự chân thành từ đáy lòng mình, cố gắng tập trung cao độ để người quá cố có dung nhan đẹp nhất. Sau mỗi ca trang điểm, lòng chị luôn thấy nhẹ nhõm hơn khi nhận được sự cảm ơn chân thành của thân nhân những người đã khuất.

Trong suốt quá trình làm nghề, nhận hàng trăm ca trang điểm, đã có những trường hợp đặc biệt khiến chị nhớ mãi. Chị xúc động kể cho chúng tôi nghe về trường hợp một cô bé mới chỉ 15 đã phải rời xa cõi đời này. "Gương mặt nhỏ nhắn, thanh thoát của bé gái khiến tôi phải kiềm chế cảm xúc, cố gắng tập trung làm việc và không được để nước mắt rơi. Thậm chí đến khi về nhà, gương mặt của cô bé vẫn lưu trong tâm trí đến nhiều ngày sau đó" - chị Loan kể.

Cũng có lần, chị nhận trang điểm cho một người phụ nữ qua đời ở tuổi 37. Cứ ngỡ đó cũng chỉ là một ca trang điểm bình thường như biết bao ca trang điểm khác. Nhưng khi đến nơi, phía sau người phụ nữ đang nằm ở đó là 4 đứa trẻ vẫn đang tuổi ăn, tuổi lớn. Có em nhỏ chỉ mới 2 - 3 tuổi, vẫn hồn nhiên chưa biết là mẹ đã mất, trong tâm tưởng của các em, mẹ chỉ đang ngủ thôi, rồi mẹ sẽ tỉnh dậy… Dù nhiều năm đã trôi qua, nhưng đến khi kể lại, chị vẫn không khỏi day dứt, xúc động, thương cho hoàn cảnh của những đứa trẻ phải rời xa mẹ. Có lẽ, những lần day dứt đó cũng trở thành một trong những lý do để chị Loan muốn được gắn bó với công việc đầy khó khăn này.

Khó hơn với trang điểm người sống

Mặc dù trước đó chị Loan đã là một thợ trang điểm chuyên nghiệp nhưng khi chuyển hướng sang trang điểm cho người đã mất, chị Loan vẫn không khỏi bỡ ngỡ. Các bước trang điểm không khác gì người sống nhưng thao tác thì nhiều hơn. Hơn nữa, công việc trang điểm cho tử thi ở Việt Nam còn khá mới mẻ, không có những khóa học chuyên biệt nên chị Loan phải tự mình mày mò, học hỏi, rồi tự thực hành để rút kinh nghiệm.

Chị Loan chia sẻ, khi làm công việc trang điểm cho tử thi, chị gặp khá nhiều khó khăn, không nghĩ rằng công việc này lại phức tạp đến vậy. So với việc trang điểm cho người sống thì việc trang điểm cho người chết khó gấp nhiều lần. Bởi nếu thông thường, người thợ chỉ cần trang điểm cho khuôn mặt và tạo kiểu tóc, thì với những người đã chết, chị còn làm thêm cả móng tay, móng chân; “khách hàng” nữ sẽ sơn màu, còn với nam thì sơn bóng. Da của người chết cũng thường tái và khô, khi trang điểm cần phải chọn các dòng mỹ phẩm cũng như tông màu phù hợp. Trước khi làm công đoạn nào cũng sẽ phải thông báo cho gia đình, gia đình có thể yêu cầu làm nhiều hơn hoặc lược bỏ bớt công đoạn.

Thợ trang điểm tử thi cũng có những quy tắc rất đặc biệt. Nếu thợ trang điểm bình thường có thể lựa chọn các loại trang phục thoải mái thì với thợ trang điểm tử thi, họ phải chuẩn bị quần áo chỉn chu, tối màu, đầu tóc gọn gàng và hiểu được một số điều kiêng kỵ. Ở Việt Nam, việc cắt tóc, cạo râu, cắt móng tay cho người chết là điều cấm, trừ trường hợp người nhà yêu cầu thì mới được làm. Trong quá trình trang điểm, mọi động tác động chạm phải thật kín kẽ, tuyệt đối không được lật mặt của họ từ bên này sang bên kia như với người sống.

Chị cũng không ngại chia sẻ với chúng tôi về các bước để trang điểm cho một người đã khuất. Đầu tiên là niệm Phật: “Nam mô A Di Đà Phật. Nam mô A Di Đà Phật. Nam mô A Di Đà Phật”.

“Con xin phép cô/bác, ngày hôm nay cho con được làm đẹp cô/bác để cô/bác có khuôn dung tươi tắn nhất khi đi về miền Tây Phương cực lạc”. Đó là những câu niệm và khấn quen thuộc của chị Đinh Thị Phương Loan trước khi bắt tay vào công việc trang điểm tử thi.

Cũng theo chị Loan, để giúp người đã mất có khuôn dung đẹp, trung bình, thời gian trang điểm từ 1 - 1,5 giờ. Thời gian làm việc của những người thợ trang điểm tử thi không cố định, theo yêu cầu của tang gia, họ sẵn sàng xuất hiện bất kể đó là giữa đêm hay rạng sáng tại nhà của người đã khuất, tại nhà tang lễ, hoặc trong các nhà xác, nơi có phòng lạnh.

“Tôi làm công việc này xuất phát từ sự trăn trở của chính bản thân mình. Tôi mong có thể mang đến một khuôn dung chỉn chu và nhẹ nhàng nhất cho người đã khuất khi họ về miền tây phương cực lạc. Hơn nữa là với gia đình của họ, khi thấy người thân không còn vẻ tím tái, nhợt nhạt, thay vào đó là diện mạo hồng hào, tươi tắn, chỉ như đang nằm ngủ. Như vậy họ sẽ bớt đau buồn”- Chị Loan cho hay.

Hơn 4 năm gắn bó với nghề, chị Loan cũng chia sẻ rằng đã nhận được nhiều sự cảm kích từ gia đình, người thân của những người đã khuất. Họ cảm ơn chị vì đã chọn làm một công việc nhân văn mà không phải ai cũng dám làm, để người thân của họ có thể ra đi với một khuôn dung chỉn chu nhất. Đó cũng là một cách để người thân trong gia đình bày tỏ sự thương tiếc chân thành của mình.

“Sẽ theo nghề đến khi nào có thể”

Với riêng chị Đinh Thị Phương Loan, có nhiều lý do để chị muốn được gắn bó lâu dài với công việc đặc biệt này. Đó là sự ủng hộ và hỗ trợ của những người thân trong gia đình; sau đó là những lời động viên, cảm kích từ phía người thân của những người đã khuất.

Có đôi lần, không chỉ người thân của người đã khuất liên lạc với chị, mà có những người đang sống, trong thời gian ốm nặng, hay bệnh nhân ung thư, họ chủ động liên hệ với chị Loan, mong chị sẽ là người trang điểm cho họ lúc lâm chung. Làm sao để trông tươi tắn, nhẹ nhàng nhất trước khi sang thế giới bên kia.

"Xưa nay, người Việt vẫn coi nghĩa trang, cái chết là những gì đen đủi và không muốn nhắc đến. Thế nhưng cuộc sống đã văn minh, Việt Nam đã có những công viên nghĩa trang rất đẹp chứ không còn u ám, buồn bã; cũng có rất nhiều người còn đang sống khỏe mạnh đã tự đi tìm đất nghĩa trang để chuẩn bị cho việc về cõi vĩnh hằng của mình. Nghề trang điểm của Loan cũng vậy, đó là một công việc ý nghĩa, mang những điều đẹp đẽ cho người quá cố, xoa dịu nỗi đau mất mát của người ở lại" - chị Loan chia sẻ.

 Ai cũng biết rằng đây là một công việc phải đối mặt với vô vàn những khó khăn. Phải có dũng khí vượt qua được nỗi sợ của chính bản thân mình, vượt qua những dè bỉu, chưa kể đến việc có thể gặp nguy hiểm nếu thường xuyên phải phục vụ cho người mất mắc các loại bệnh truyền nhiễm. Một khi đã vượt qua được những rào cản đó, họ sẵn sàng gắn bó với công việc này một cách thành tâm và nghiêm túc.

Với những người làm nghề trang điểm tử thi nói riêng và những người làm việc ở các nhà tang lễ nói chung, từ tấm lòng của mình, họ làm vì người mất nhiều hơn. Niềm mong ước lớn nhất của họ là có thể giúp những người đã qua đời sang thế giới bên kia với diện mạo tôn nghiêm nhất, trang trọng nhất, đó chính là một công việc nhân văn và ý nghĩa.