Người đàn ông ở Hà Nội nguy kịch vì mắc cúm A: Làm thế nào để phân biệt cúm với cảm lạnh?
Bệnh viện Bạch Mai đang điều trị cho nhiều bệnh nhân bị cúm A trong đó có các trường hợp phải thở máy, lọc máu để duy trì sự sống.
Báo Thanh Niên Việt ngày 07/02 đưa thông tin với tiêu đề: "Người đàn ông ở Hà Nội nguy kịch vì mắc cúm A: Làm thế nào để phân biệt cúm với cảm lạnh?" cùng nội dung như sau:
Bệnh nhân được chuyển từ bệnh viện gần nhà đến Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng sốt cao, khó thở mỗi lúc một tăng. Bệnh nhân có tiền sử huyết áp cao, bệnh Alzheimer, test dương tính cúm A.
Trước tình trạng bệnh nhân bị suy hô hấp, các y bác sĩ đã phải mở nội khí quản, cho bệnh nhân thở máy và điều trị tích cực. Bên cạnh đó, Trung tâm hiện đang điều trị cho nhiều bệnh nhân cúm có dấu hiệu trở nặng, trong đó đa phần là người cao tuổi, người có hệ miễn dịch yếu và một số trường hợp là phụ nữ mang thai.
Trên thực tế ở nước ta vừa qua đã ghi nhận nhiều bệnh nhân mắc cúm mùa phải thở máy và đã có trường hợp tử vong. Những bệnh nhân nặng thường là những đối tượng người già, có bệnh nền. Chúng tôi đã trao đổi với PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới để tìm hiểu thêm về các mức độ nguy hiểm của cúm mùa và cách phòng tránh.
Cúm mùa: Những người có bệnh nền, người có hệ miễn dịch yếu và phụ nữ mang thai 3 tháng đầu cần đặc biệt chú ý đề phòng
Bệnh cúm mùa (seasonal flu) đã có từ rất lâu ở hầu hết các nơi trên thế giới, thường gây ra bởi vi rút cúm A/H1N1, A/H3N2 và cúm B, lây trực tiếp từ người sang người qua đường hô hấp. Thế giới đã ghi nhận nhiều đại dịch cúm với hàng trăm triệu người mắc và có thể tử vong cướp đi sinh mạng của hàng triệu người. Ngoài ra, cúm gia cầm A/H5N1 được ghi nhận với tỷ lệ tử vong rất cao, tuy nhiên cúm gia cầm ít lây truyền từ người sang người.
Thời gian gần đây, chúng tôi tiếp nhận nhiều bệnh nhân cúm mùa nhập viện với các biến chứng nặng, hay xảy ra trên các bệnh nhân có nhiều bệnh lý nền như tim mạch, hô hấp, nội tiết, người đang dùng các thuốc ức chế miễn dịch,..
Ở trên người khỏe mạnh có hệ miễn dịch tốt thì các biểu hiện cúm thường nhẹ như là sổ mũi, ngạt mũi, hắt hơi, ho, đau người, sốt và nếu được nghỉ ngơi, giữ ấm, ăn uống đầy đủ và uống thuốc cảm cúm thông thường thì thường tự khỏi và không phải nhập viện. Tuy nhiên, ở những người có hệ miễn dịch yếu mang bệnh nền, bệnh mạn tính hoặc người cao tuổi thì vi rút sẽ tấn công mạnh vào hệ hô hấp và gây ra những biến chứng như viêm phổi, bội nhiễm các vi khuẩn, viêm cơ tim, suy hô hấp nặng, suy đa tạng có thể phải thở máy, lọc máu, nguy cơ tử vong cao.
Chúng ta cũng cần phân biệt rõ triệu chứng cảm lạnh và bệnh cúm. Cảm lạnh (cold) là cơ thể bị nhiễm gió lạnh, mưa lạnh thường gây mệt mỏi qua loa vài ngày tự khỏi, còn cúm (flu) thì là một bệnh do tác nhân là vi-rút cúm gây ra các triệu chứng đường hô hấp như ho, sốt, ngạt mũi, hắt hơi, khó thở,... và có thể gây biến chứng nguy hiểm cần phải điều trị. Thuốc kháng vi-rút điều trị cúm là Oseltamivir (Tamiflu) giúp điều trị giảm nhanh triệu chứng, tuy nhiên cần phải có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.
Tiêm vắc-xin: Biện pháp hiệu quả phòng chống cúm mùa
Tổ chức Y tế thế giới và các Hiệp hội về bệnh hô hấp, tim mạch... đưa ra khuyến cáo những đối tượng như người cao tuổi, người có hệ miễn dịch yếu, người mắc các bệnh nền, bệnh mạn tính, bệnh ung thư, phụ nữ chuẩn bị mang thai hoặc đang mang thai, trẻ em dưới 5 tuổi... nên chủ động tiêm phòng cúm hàng năm để phòng bệnh. Vắc-xin cúm mùa sẽ giúp hệ miễn dịch của chúng ta chống đỡ được vi-rút khi có dịch cúm và nếu mắc bệnh thì sẽ giảm nguy cơ tiến triển nặng. Cần lưu ý, việc tiêm phòng vắc-xin cúm cần nhắc lại hàng năm chứ không phải tiêm 1 lần mà miễn dịch lâu dài.
Đối với phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, nếu mắc cúm mùa cần phải được theo dõi chặt chẽ, vì vi-rút cúm ảnh hưởng đến sự phát triển của bào thai có thể gây dị dạng thai. Vì vậy, phụ nữ trước khi mang thai cần chủ động tiêm vắc-xin phòng cúm, kể cả khi đã có thai vẫn có thể tiêm được vắc-xin cúm.
Bệnh cúm mùa có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, tuy nhiên hoàn toàn có thể phòng ngừa nhờ tiêm vắc-xin. Các biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu như: Tăng cường vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang, vệ sinh tay, giữ ấm, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, vệ sinh môi trường như tránh không khí ẩm thấp, thiếu ánh nắng, vệ sinh bề mặt, hạn chế tiếp xúc nơi đông người.
Tiếp đến, báo VietnamPlus ngày 08/02 cũng có bài đăng với thông tin: "Vì sao cúm mùa lại đặc biệt nguy hiểm với người cao tuổi?". Nội dung được báo đưa như sau:
Thời điểm giao mùa như hiện nay khiến người cao tuổi dễ mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp, đặc biệt là cúm mùa. Đối với người cao tuổi, khi nhiễm cúm mùa, cơ thể có thể phải gánh chịu những hậu quả nặng nề.
Vì sao người cao tuổi mắc cúm dễ chuyển nặng?
Cúm là một bệnh nhiễm trùng cấp tính đường hô hấp, do virus cúm gây nên. Virus này có khả năng lây truyền ở mức độ trung bình, nghĩa là một người mắc bệnh có thể lây nhiễm cho một đến hai người khác chưa có đủ miễn dịch.
Thông thường, một người trưởng thành khi mắc cúm có khả năng lây nhiễm cho người khác từ khoảng một ngày trước khi các triệu chứng xuất hiện và kéo dài trong khoảng từ 5 đến 7 ngày.
Virus cúm chủ yếu lây truyền qua các giọt bắn kích thước lớn, được phát tán vào không khí khi người mắc bệnh ho hoặc hắt hơi mà không sử dụng tay, khăn giấy, hoặc bất kỳ vật dụng nào để che miệng và mũi. Những giọt bắn này có thể chứa lượng lớn virus và dễ dàng xâm nhập vào cơ thể của người khác nếu họ đứng trong phạm vi khoảng 1m, khiến nguy cơ lây nhiễm tăng cao.
Virus cúm có thể lây lan khi tiếp xúc trực tiếp với màng nhầy ở mũi, miệng hoặc cổ họng. Việc chạm tay vào mũi, mặt sau khi tiếp xúc với người mắc bệnh cũng có thể dẫn đến nguy cơ lây nhiễm.
Bệnh cúm thường nghiêm trọng hơn so với cảm lạnh thông thường, mặc dù đôi khi cũng có thể biểu hiện nhẹ. Mức độ nguy hiểm của bệnh từ các triệu chứng nhẹ đến viêm phổi nặng, viêm não, hoặc nhiễm trùng toàn thân, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng.
Tuy nhiên, tình trạng bệnh thường trở nên nghiêm trọng hơn ở những người cao tuổi hoặc những đối tượng đã và đang sống chung với các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch hoặc các vấn đề sức khỏe kéo dài khác.
Đối với người cao tuổi, nhiều trường hợp ban đầu chỉ khởi phát với những biểu hiện giống như cúm thông thường, như sốt, đau nhức toàn thân, ho hay nghẹt mũi. Tuy nhiên, đây chỉ là giai đoạn đầu, bởi sau đó bệnh có thể diễn biến nặng lên cực kỳ nhanh chóng. Khi người bệnh được đưa đến bệnh viện, họ thường đã rơi vào trạng thái khó thở, tức ngực dữ dội và thậm chí là mê man, mất tỉnh táo.
Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, người bệnh còn bị viêm phổi nặng dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp cấp tính.
Đối với người cao tuổi, viêm phổi thường không xuất hiện một cách đột ngột mà phát triển âm thầm, kéo dài, thậm chí đôi khi không có bất kỳ triệu chứng đặc biệt nào rõ ràng. Phần lớn các bệnh nhân chỉ cảm thấy sốt nhẹ kết hợp với các biểu hiện như chảy nước mũi, ho, khiến tình trạng này thường bị nhầm lẫn với những cơn cảm lạnh thông thường khi thời tiết trở lạnh hoặc vào mùa mưa.
Những người cao tuổi hoặc những người có sức đề kháng yếu thường xuất hiện các triệu chứng như thở gấp, phát ra tiếng khò khè và có khả năng gặp phải tình trạng khó thở. Đôi khi, các biểu hiện ban đầu có thể không rõ ràng mà chỉ thể hiện qua sự thay đổi tri giác, cảm giác chán ăn, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ bệnh tiến triển nhanh chóng theo chiều hướng xấu.
Khi bệnh nhân bước vào giai đoạn nặng hơn, tình trạng có thể diễn biến nghiêm trọng với các dấu hiệu như khó thở trầm trọng hơn, da tái nhợt hoặc tím tái, trạng thái lơ mơ, thậm chí suy hô hấp nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không được can thiệp kịp thời và hiệu quả.
Theo thống kê, cứ 4 ca tử vong do cúm thì có 3 ca là người trên 65 tuổi. Lý giải nguyên nhân này các nhà nghiên cứu cho rằng do hệ miễn dịch đã suy giảm, người cao tuổi khi mắc cúm dễ gặp những biến chứng hô hấp, trong đó phổ biến là viêm phổi, viêm cơ tim.
Theo Hiệp hội Hô hấp châu Âu, ở người cao tuổi, cúm mùa có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ lên gấp 8 lần, nguy cơ đau tim và nhồi máu cơ tim gấp 10 lần, nguy cơ viêm phổi gấp 8 lần.
Trong khi đó, Viện Y tế Quốc gia Mỹ chỉ ra rằng cúm mùa có thể dẫn đến nguy cơ biến cố bất thường liên quan đến đường huyết lên đến 74%. Vì thế, cúm mùa không phải bệnh vặt đối với người cao tuổi.
Vì vậy, bác sỹ khuyến cáo khi có dấu hiệu bệnh bất thường, người bệnh không nên chủ quan mà phải đến các cơ sở y tế để thăm khám và phát hiện kịp thời.
Phòng cúm ở người cao tuổi
Để phòng ngừa cúm ở người cao tuổi trong mùa lạnh cần tuân thủ điều trị theo đúng chỉ định của bác sĩ nhất là những người mắc bệnh mạn tính.
Người cao tuổi đặc biệt đối với những người lớn từ 65 tuổi trở lên, có thể cân nhắc việc tiêm loại vaccine được khuyến nghị cho tất cả các nhóm tuổi hoặc loại vaccine dành cho những người từ 65 tuổi trở lên.
Ngoài việc tiêm vaccine hàng năm, có những cách khác để người cao tuổi bảo vệ bản thân chống lại bệnh cúm:
- Người cao tuổi cần nên tránh những khu vực đông đúc.
- Đeo khẩu trang và tránh xa người bệnh khi ở nơi công cộng.
- Thường xuyên rửa tay bằng nước xà phòng ấm, hoặc sử dụng gel kháng khuẩn.
- Không nên dùng tay chạm vào mặt, miệng hoặc mũi.
- Có chế độ ăn uống lành mạnh để tăng cường hệ thống miễn dịch, thường xuyên tập thể dục và giảm căng thẳng.
- Không hút thuốc lá, thường xuyên uống nhiều nước giúp tuần hoàn cơ thể tốt, đào thải chất độc ra khỏi cơ thể thuận lợi.
- Thường xuyên vệ sinh nhà ở, phòng ngủ khử trùng các bề mặt trong nhà (công tắc đèn, tay nắm cửa, điện thoại).
- Nếu trên 65 tuổi và xuất hiện bất kỳ triệu chứng cúm nào như sổ mũi, hắt hơi và đau họng, sốt trên 38 độ C; đau cơ bắp; đau đầu; ho khan; mệt mỏi; ngạt mũi; viêm họng… cần đi khám ngay để giảm nguy cơ biến chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh./.
