Ô tô được xuất khẩu để bán, vì sao lại đứng im ngoài cảng?

Ngày 21/4/2024, Tạp chí điện tử Người đưa tin đã đăng tải thông tin với tiêu đề: "Hình ảnh xe đậu bạt ngàn ở cảng: Điều gì đang xảy ra với ô tô Trung Quốc ở châu Âu?". Nội dung cụ thể như sau:

Ô TÔ TRUNG QUỐC NGẬP TRÀN CẢNG CHÂU ÂU

Mới đây, những hình ảnh chụp tại một số cảng ở châu Âu đã khiến nhiều người chú ý. Điều đặc biệt trong những bức hình ảnh chính là cả trăm, ngàn chiếc ô tô xếp san sát nhau, trải khắp từ khu này sang khu khác.

Đại diện của Cảng Antwerp-Bruges (ở Bỉ, là một trong những cảng nhập khẩu ô tô lớn nhất châu Âu) cho biết rằng: "Các nhà phân phối ô tô ngày càng coi bãi nhập xe tại cảng là cái kho. Thay vì lưu xe ở kho của nhà phân phối thì giờ họ cứ để xe ngay tại cảng".

Đại diện của cảng này cũng cho hay rằng "tất cả các cảng nhập khẩu ô tô lớn" đều đang tắc nghẽn vì vấn đề này; song, vị đại diện không nêu cụ thể nguồn gốc số xe nhập khẩu này tới từ đâu.

Tuy nhiên, tờ Thời báo Tài chính (Financial Times) dẫn nhận định của một nhân vật lớn trong ngành xe, cho rằng xe Trung Quốc là nguồn cơn chính dẫn đến tắc nghẽn tại cảng. Các chuyên gia nhận định rằng các nhà sản xuất Trung Quốc không bán được xe tại châu Âu nhanh như dự tính.

Một người phụ trách chuỗi cung ứng trong ngành xe cho biết: "Các nhà sản xuất xe đang coi cảng là sân đỗ ô tô".

Các chuyên gia cũng cho Thời báo Tài chính hay rằng có không ít xe điện mang thương hiệu Trung Quốc đã nằm im tại cảng tới 18 tháng; phía quản lý cảng thậm chí còn yêu cầu các nhà nhập khẩu phải trình minh chứng cho thấy những chiếc xe này có kế hoạch vận chuyển tiếp.

Ý kiến của một chuyên gia trong ngành logistics còn cho rằng những chiếc xe này sẽ cứ nằm ở đó cho tới khi có nhà phân phối hoặc khách hàng nhận mua.

ĐIỀU GÌ ĐANG XẢY RA VỚI Ô TÔ TRUNG QUỐC?

Thực tế, chuyện ô tô từ Trung Quốc nằm "ngập" cảng châu Âu là điều dường như đã có thể dự báo từ trước.

Tại Trung Quốc, tuy rằng trong nhiều năm qua vẫn là thị trường ô tô có quy mô lớn số 1 thế giới, nhưng sức tiêu thụ tại đây vẫn không đáp ứng được khả năng sản xuất của các nhà sản xuất ô tô nước này. Cung vượt cầu, các nhà sản xuất Trung Quốc phải tìm cách đưa xe tới các thị trường khác.

Các nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc như BYD, Great Wall, Chery hay SAIC đều có kế hoạch đẩy mạnh bán hàng tại châu Âu. Giả sử họ có thể bán được nhiều xe hơn tới châu Âu, nhà máy của họ tại Trung Quốc có thể vận hành ở công suất đủ lớn để giảm chi phí làm xe, giúp xe giữ được mức giá thấp.

Khi nhìn vào con số, có thể thấy rõ hơn xu hướng này của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc. Trong năm 2023, số lượng ô tô xuất khẩu của nước này đã tăng trưởng tới 58% so với năm 2022 - tức tăng trưởng hơn 1,5 lần.

Tính riêng hai tháng đầu năm nay, các thị trường xuất khẩu lớn nhất với xe thuần điện, xe lai điện sạc ngoài (PHEV) và xe chạy hydro có những cái tên ở châu Âu như Bỉ, Anh, Đức và Hà Lan.

Khi nhập được xe tới châu Âu, các nhà sản xuất còn vướng phải một vấn đề mới, đó là không thuê được xe tải vận chuyển xe đi tiếp. Tờ Thời báo Tài chính nhận định rằng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc là những người mới tại thị trường, họ sẽ gặp nhiều khó khăn khi không có được sự ưu tiên từ các công ty vận chuyển.

Trước đây, chính Tesla khi nhập xe tới châu Âu cũng gặp vấn đề tương tự vì không thuê được xe tải vận chuyển. Trong khi Tesla đã xử lý được, những người mới tới thị trường sẽ cần vượt qua rào cản này.

Một chuyên gia trong lĩnh vực logistics nhận định: "Bất kỳ đơn vị nào mới cũng sẽ gặp vấn đề này, nếu bạn không đủ lớn, không thường xuyên có đơn vận chuyển thì bạn sẽ không phải là khách hàng lớn nhất [đối với các công ty vận tải]".

Trên thực tế, việc vận chuyển ô tô từ Trung Quốc tới các thị trường khác không chỉ riêng châu Âu cũng là một trở ngại mà các nhà sản xuất từ nước tỷ dân phải vượt qua.

Khi các hãng xe Trung Quốc tập trung vào xuất khẩu nhiều hơn cũng đè nặng lên dịch vụ cho thuê tàu thủy chuyên dụng vận chuyển ô tô (thường là loại Roll On - Roll Off, còn gọi là RORO).

Theo dữ liệu được công bố, tổng quãng đường di chuyển của các con ràu RORO này đã tăng tới 17% so với năm ngoái, cũng vì các nhà sản xuất xe Trung Quốc cần chuyển xe đi xa.

Tàu đi xa hơn đồng nghĩa thời gian chờ tàu dài hơn, sẽ khiến lịch vận chuyển xe trở nên giãn cách hơn. Chính vì điều này, một số nhà sản xuất xe đã lên kế hoạch tự đóng tàu để chủ động hơn với việc xuất khẩu xe.

Tiêu biểu cho công cuộc này là BYD - nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới. Theo kế hoạch mới nhất, BYD sẽ có thêm 8 tàu chở hàng trong 2 năm tới, đều phục vụ mục đích xuất khẩu xe. Hiện tại, BYD đã có 1 tàu đi vào vận hành, vừa rời cảng Thâm Quyến, Trung Quốc hồi tháng 1.

Theo ông Vương Truyền Phúc - Chủ tịch BYD: "BYD sẽ triển khai [thêm] 7 tàu chở ô tô trong vòng 2 năm tới để giải quyết vấn đề thiếu xe [ở một số thị trường]".

Nguồn cơn của quyết định này tới từ việc phí thuê bao nguyên chuyến (charter) đã tăng lên, do vậy mà mua tàu sẽ là cách tối ưu giúp cắt giảm chi phí vận chuyển, từ đó bảo tồn thế mạnh về giá bán của xe BYD với các đối thủ khác.

Trước đó, ngày 11/4/2024, báo Tuổi trẻ cũng đã đăng tải thông tin với tiêu đề: "Ôtô nhập khẩu chất đống, các cảng châu Âu biến thành 'bãi đỗ xe'". Nội dung cụ thể như sau:

Các cảng châu Âu đang biến thành những "bãi đỗ xe" với lượng xe nhập khẩu chất đống trong bối cảnh các nhà sản xuất và phân phối ôtô hứng chịu doanh số bán hàng giảm và ách tắc về logistics, đặc biệt là tình trạng thiếu tài xế xe tải.

Các giám đốc điều hành ngành ôtô và cảng biển cho rằng tình trạng ứ đọng xe điện Trung Quốc là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra vấn đề, khi một số công ty đặt chỗ chứa hàng tại cảng, song không tiếp tục vận chuyển xe đến nơi khác.

Các nhà sản xuất ôtô cũng đang gặp khó khăn trong việc đặt dịch vụ vận chuyển bằng xe tải do thiếu tài xế và thiết bị để chất hàng.

Công ty cảng Antwerp-Bruges (Bỉ)- sở hữu Zeebrugge, cảng tiếp nhận ôtô nhập khẩu lớn nhất châu Âu- cho biết các nhà phân phối ôtô đang tăng cường sử dụng các bãi đỗ xe của cảng làm kho chứa với việc xe hơi được bán ngay tại cảng thay vì được chuyển đến các các đại lý. Theo Antwerp-Bruges, tất cả các cảng ôtô lớn đều đang gặp khó khăn với tình trạng ùn tắc.

Một số giám đốc điều hành trong ngành ôtô cho biết ôtô Trung Quốc không bán chạy ở châu Âu như các nhà sản xuất nước này mong đợi, là một nguyên nhân lớn gây nên tình trạng ùn ứ tại các cảng ở khu vực.

Theo họ, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang sử dụng các cảng như bãi đậu xe, với một số xe điện của nước này đã nằm ở các cảng châu Âu tới 18 tháng. Một chuyên gia logistics về ôtô cho biết nhiều xe được lưu giữ tại cảng cho đến khi được bán cho các nhà phân phối hoặc người dùng cuối.

Tổng thư ký Hiệp hội xe khách Trung Quốc, Cui Dongshu, cho biết việc vận chuyển nội địa tại các thị trường châu Âu rất khó khăn đối với các xe điện thương hiệu Trung Quốc.

Theo BLG Logistics, công ty vận hành nhà ga xử lý ôtô tại cảng Bremerhaven (Đức), cảng tiếp nhận ôtô lớn thứ hai ở châu Âu, sau khi chính phủ Đức ngừng trợ cấp việc mua xe điện vào tháng 12 năm ngoái, thời gian các xe lưu giữ tại cảng Bremerhaven kéo dài hơn.

Ách tắc tại các cảng ôtô diễn ra trong bối cảnh nhiều nhà sản xuất ôtô Trung Quốc như BYD, Great Wall, Chery và SAIC đang lên kế hoạch đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu nhằm duy trì công suất các nhà máy ở Trung Quốc đồng thời tận dụng nhu cầu xe điện của châu lục.

Xuất khẩu ôtô của Trung Quốc năm 2023 tăng hơn 58% so với năm trước. Trong hai tháng đầu năm, Bỉ, Anh, Đức và Hà Lan là các thị trường xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc về xe chạy pin, xe hybrid và xe chạy hydro.

Tuy nhiên, các giám đốc điều hành ngành ôtô cho rằng, nhiều tập đoàn ôtô Trung Quốc phải xây dựng mạng lưới ở châu Âu từ con số 0. Là những người mới tham gia thị trường, các nhà sản xuất Trung Quốc đang chật vật với những thách thức về logistics như việc tìm được các công ty vận tải ưu tiên các đơn hàng của họ.

Một chuyên gia về logistics cho hay thiếu xe tải là tình trạng phổ biến, chỉ ra rằng đây là vấn đề mà bất kỳ thương hiệu mới nào cũng gặp phải, bởi nếu họ không có quy mô lớn, không đặt hàng thường xuyên thì khó có thể trở thành khách hàng lớn của các tập đoàn cung cấp dịch vụ vận chuyển xe tải.

Tình trạng này ảnh hưởng dây chuyền đến các tàu hàng chở ôtô. Theo tờ Financial Times, công ty điều hành tàu chở ôtô United European Car Carriers có trụ sở tại Oslo, Na Uy, cho biết các tàu của hãng bị nghẽn tại cảng Livorno, Italy và cảng Piraeus (Hy Lạp) do tình trạng ùn tắc ở các ga tiếp nhận ô tô.

Ùn tắc là trở ngại mới nhất đối với hệ thống vận chuyển ôtô thành phẩm toàn cầu, vốn đang chật vật với tình trạng thiếu hụt năng lực vận chuyển do lượng ôtô xuất khẩu của Trung Quốc tăng mạnh, khiến lượng vận chuyển ôtô toàn cầu tăng 17% so với năm trước.

Các vấn đề càng trở nên trầm trọng do việc chuyển tuyến sau các cuộc tấn công ở Biển Đỏ, khiến lịch trình của các tàu hàng kéo dài đáng kể./.