Loại cá chứa chất kịch độc khiến nhiều người rơi vào nguy kịch sau khi ăn: Cách nhận biết
Tại nhiều chợ đầu mối và chợ dân sinh, loại cá này vẫn được bán một cách công khai. Không ít người dân còn vô tư mua về chế biến mà không lường hết mức độ nguy hiểm.
Ngày 28 tháng 11 năm 2025, báo Đời Sống Pháp Luật đăng tải bài viết với tiêu đề "Loại cá chứa chất kịch độc khiến nhiều người rơi vào nguy kịch sau khi ăn: Cách nhận biết". Nội dung như sau:
Cá nóc từ lâu được xem là một trong những loài cá nguy hiểm nhất ở vùng biển nước ta bởi chứa chất độc thần kinh cực mạnh. Dù cơ quan chức năng nhiều lần cảnh báo, tình trạng người dân tự đánh bắt hoặc sử dụng cá nóc làm thực phẩm vẫn tiếp diễn, dẫn đến nhiều ca ngộ độc nặng và tử vong.
Cá nóc (Ảnh minh họa).
Ngày 19/11 vừa qua, Thời báo VTV đưa tin về một bệnh nhân nguy kịch chỉ vì ăn cá nóc. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, đồng tử giãn 5mm, liệt mềm tứ chi, cơ lực 0/5, phản xạ gân xương giảm. Được biết trước 1 giờ nhập viện, bệnh nhân có ăn cá nóc.
Trước đó, báo Tuổi Trẻ đưa tin về một gia đình gồm 9 người tại Lâm Đồng bị ngộ độc sau khi ăn cá nóc. Trong đó, có 4 người ngộ độc với biến chứng suy hô hấp mức độ nặng phải nhập viện cấp cứu. 5 người còn lại có triệu chứng ngộ độc nhẹ hơn nên không nhập viện điều trị.
Những bệnh nhân kể trên chỉ là một số ít trong hàng loạt các vụ ngộ độc cá nóc xảy ra mỗi năm. Thế nhưng, tại nhiều chợ đầu mối và chợ dân sinh, cá nóc vẫn được bán một cách công khai. Không ít người dân còn vô tư mua về chế biến mà không lường hết mức độ nguy hiểm.
Loại “cá tử thần”
Cá nóc (Ảnh minh họa).
Cá nóc thường được gọi là “cá tử thần”, báo Sức khỏe và Đời sống thông tin. Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), độc tố chính trong cá nóc là tetrodotoxin. Loại chất này tập trung nhiều nhất ở gan, buồng trứng, da, mang và một phần ở cơ thịt. Điều đáng lo ngại là độc tính của tetrodotoxin tăng mạnh vào mùa sinh sản của cá, từ tháng 2 đến tháng 7 hằng năm. Các chuyên gia cho biết độc tố này mạnh gấp 275 lần xyanua, một hóa chất vốn đã được xếp vào nhóm cực độc. Chỉ một lượng cực nhỏ cũng có thể khiến người trưởng thành tử vong.
Đáng sợ hơn, tetrodotoxin không bị phá hủy ở nhiệt độ nấu ăn thông thường. Luộc, hấp, nấu chín hay chiên cũng không làm mất độc. Vì vậy, chỉ cần cá bị dập nát khiến độc tố lan vào thịt, hoặc sơ chế không đúng cách, người ăn vẫn có thể bị ngộ độc.
Tại nhiều ca bệnh, triệu chứng ngộ độc cá nóc xuất hiện chỉ sau vài phút đến vài giờ, bao gồm: tê môi lưỡi, chóng mặt, nôn ói, yếu cơ, khó thở. Nếu không được cấp cứu kịp thời, nạn nhân có thể tử vong do liệt cơ hô hấp, tụt huyết áp và ngừng tim.
Cách nhận biết cá nóc
Một số loài cá nóc (Ảnh minh họa).
Theo báo Sức khỏe và Đời sống, có gần 70 loài cá nóc tại Việt Nam, thuộc 12 giống và 4 họ, tập trung nhiều ở ven biển miền Trung. Cá nóc sống ở tầng đáy hoặc sát đáy, nơi có cát, bùn cát, vụn san hô; đôi khi xuất hiện ở cửa sông, nước lợ. Cá nóc xuất hiện quanh năm, nhưng nhiều nhất vào tháng 5 - 6 và tháng 9 - 10.
Cá nóc còn có các tên gọi khác như cá cóc, cá bống biển,...
5 loài cá nóc cực độc tại Việt Nam (Ảnh: AI khởi tạo, nội dung: Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế).
Đặc điểm hình thái chung:
- Thân ngắn, dài khoảng 4 - 20 cm (một số loài có thể tới 40 cm).
- Thân chắc, da cứng, vảy rất ngắn hoặc gần như không có.
- Đầu to, mắt lồi, vây ngắn.
- Không có vảy ở lưng và bụng, bề mặt da thường lởm chởm gai.
- Bụng to, có thể tự phình lên như quả bóng; khi gặp nguy hiểm thường căng bụng và nổi theo dòng nước.
- Thịt màu trắng.
Một loài cá nóc (Ảnh minh họa).
Cá nóc còn sống có hình dạng phồng bụng, mắt lồi và da có gai là đặc trưng dễ thấy nhất. Cá cái thường độc hơn cá đực do độc tố tập trung nhiều ở trứng. Tuy nhiên, cá nóc rất khó nhận biết khi đã khô vì kích thước và hình dạng dễ lẫn với các loài cá khác.
Để phòng tránh ngộ độc cá nóc, người dân tuyệt đối không sử dụng cá nóc dưới bất kỳ hình thức nào, kể cả cá tươi, cá khô hay sản phẩm chế biến không rõ nguồn gốc.
Khi nghi ngờ ngộ độc cá nóc, cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt, đồng thời giữ đường thở thông thoáng và theo dõi nhịp thở - mạch trong khi chờ cấp cứu.
Báo Dân Việt cũng đăng tải bài viết với tiêu đề "5 loài cá cực ngon nhưng có độc chết người, thích đến mấy cũng không được phép động đũa". Nội dung như sau:
Bên cạnh nhiều loại ốc chứa chất kịch độc, biển Việt Nam cũng có một số loài cá cực ngon nhưng chứa độc tố gây chết người, chúng ta cần biết cách phân biệt để phòng tránh, tuyệt đối không được ăn.
Loài cá nóc
Cá nóc có chứa tetrodotoxin (C11H17O8N3), chất độc thần kinh, rất độc, gây tử vong cao. Đặc biệt, tetrodotoxin tan trong nước, không bị nhiệt phá huỷ, nấu chín hay phơi khô, sấy, độc chất vẫn tồn tại. Loài cá cực ngon này lại chứa chất kịch độc này có thể gây tử vong nếu chế biến sai cách.
Thịt cá nóc được biết đến là khá độc nhưng nhiều người vẫn không cưỡng lại được hương vị hấp dẫn trong thịt loài cá này. Được biết, nội tạng của loài cá nóc là phần chứa độc tố khiến người ăn choáng váng, ngứa, nặng hơn là tê liệt cơ bắp, hôn mê và tử vong
Máu, mắt, buồng trứng, gan, bộ phận sinh dục, da cá nóc là những bộ phận có chứa loại chất độc này. Mặc dù thịt không độc, nhưng khi cá chết, ươn hoặc va đập, chất độc từ các bộ phận trên sẽ ngấm vào cơ gây độc toàn bộ.
Loài cá bống vân mây
Một trong những loại cá chứa chất kịch độc khác là cá bống vân mây. Ở nước ta, cá bống vân mây tập trung nhiều ở các tỉnh ven biển miền Trung. Theo các nhà khoa học, trong cá bống vân mây có độc tố tetrodotoxin, tương tự như độc tố của cá nóc.
Theo Cục An toàn thực phẩm những loài hải sản độc này có thể gây hại cho con người theo hai cách chính: qua đường tiêu hoá do các món ăn chế biến từ cá và hải sản và qua phản ứng tự vệ của con vật khi ta vô tình chạm vào chúng, bị chúng căn, chích hoặc phóng tên độc.
Mật cá trắm
Chưa có tài liệu khoa học nào khẳng định việc nuốt mật cá có tác dụng chữa bệnh mà thực tế rất nhiều trường hợp nuốt mật cá đã dẫn đến tử vong.
Thịt cá trắm ngon và bổ dưỡng được nhiều bà nội trợ chọn mua chế biến cho bữa ăn gia đình. Thế nhưng, mật cá trắm rất độc bởi có chứa alcool gây xuất huyết, tổn thương nội tạng, đặc biệt là ống thận. Cá có trọng lượng càng lớn, chất độc càng cao.
Theo Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế cảnh báo hiện nay đang có hiện tượng người dân sử dụng mật cá trắm để điều trị nhiều loại bệnh như nhức mỏi, giảm thị lực, hen, mề đay... dưới hình thức nuốt sống trực tiếp hoặc pha trộn túi mật với nước, rượu hoặc mật ong. Điều này gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe và tính mạng của người sử dụng.
Trong những năm gần đây, tại Việt Nam vẫn ghi nhận các trường hợp bị ngộ độc và tử vong do sử dụng mật cá trắm.
Cá kiếm
Cá kiếm là một loài cá biển có chứa hàm lượng thủy ngân cao, nếu lạm dụng việc ăn cá kiếm quá nhiều sẽ tăng nguy cơ nhiễm độc metyl thủy ngân.
Một con cá kiếm có chứa khoảng 976 ppm (phần triệu) thủy ngân. Hàm lượng này có thể gây ngộ độc cho người ăn. Lưu ý phụ nữ mang thai và phụ nữ đang lên kế hoạch mang thai không nên tiêu thụ quá 200g cá kiếm trong một tháng.
Cá mập
Các mập là một loài cá tuyệt đối không nên ăn vì nó chứa hàm lượng thủy ngân cao. Ngoài ra, cá mập còn là loại cá độc vì nó sống nhờ vào việc ăn các loài cá khác, mà những loài cá đó cũng chứa chất độc không kém.
