12 món ăn người Việt thích mê nhưng chứa cả ổ ký sinh trùng, nhiều bà nội trợ biết hại vẫn mua về cho cả nhà dùng
Việt Nam thuộc nhóm nước có tỷ lệ nhiễm giun sán cao, chủ yếu do ăn gỏi cá, thịt tái, nội tạng chưa nấu chín, gây ra các bệnh nguy hiểm như sán não, sán lá gan...
Theo báo Tri thức cuộc sống có bài "12 món ăn người Việt thích mê nhưng chứa cả ổ ký sinh trùng, nhiều bà nội trợ biết hại vẫn mua về cho cả nhà dùng". Nội dung chính như sau:
Tiết canh là món ăn khoái khẩu của nhiều người, đặc biệt là tiết canh lợn, vịt, dê. Món này được chế biến từ máu tươi của động vật, pha thêm chút sụn, thịt băm và các loại gia vị mà không qua bất kỳ khâu xử lý nhiệt nào.
Chính vì vậy, tiết canh trở thành "cầu nối" cho các loại ký sinh trùng như sán lá gan, sán dây, thậm chí là liên cầu khuẩn lợn xâm nhập vào cơ thể người. Dù động vật được nuôi sạch, nguy cơ vẫn luôn hiện hữu, gây ra các bệnh lý nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Ốc là món ăn vặt được yêu thích, nhưng lại là một trong những món tiềm ẩn nhiều nguy cơ nhiễm giun sán nhất. Ốc sống ở môi trường bùn đất dưới đáy sông, ao, hồ, nơi tập trung nhiều mầm bệnh và ký sinh trùng.
Nếu ốc không được ngâm rửa kỹ lưỡng và nấu chín hoàn toàn, các ấu trùng sán lá có thể tồn tại và gây nhiễm cho người ăn. Khi vào cơ thể, chúng có thể di chuyển đến các cơ quan như não, phổi, gây ra những biến chứng nguy hiểm và khó điều trị.
Lòng lợn (ruột non, ruột già) là bộ phận chứa nhiều ký sinh trùng nhất trong cơ thể lợn, đặc biệt là sán dây lợn. Mặc dù được làm sạch bề ngoài, nhưng nếu không được nấu chín kỹ, các nang sán hoặc ấu trùng vẫn có thể tồn tại.
Nhiều người ưa chuộng món lòng luộc tái hoặc lòng nướng chưa chín tới để giữ độ giòn, dai, vô tình tạo điều kiện cho sán xâm nhập, phát triển trong cơ thể, gây ra các bệnh lý về đường tiêu hóa, thiếu máu, suy nhược và các biến chứng thần kinh nếu sán di chuyển lên não.
Rau sống là món ăn kèm không thể thiếu trong nhiều bữa ăn của người Việt. Tuy nhiên, các loại rau này thường được trồng trong môi trường có thể tiếp xúc với phân bón tươi, nước tưới bẩn, hoặc đất có chứa trứng giun sán.
Mặc dù đã được rửa sạch bằng nước, việc loại bỏ hoàn toàn trứng và ấu trùng giun sán là rất khó. Các loại giun đũa, giun móc, giun tóc, hoặc sán lá gan nhỏ là những ký sinh trùng phổ biến có thể lây nhiễm qua rau sống, gây ra các vấn đề về tiêu hóa, suy dinh dưỡng.
Nem chua được chế biến từ thịt lợn sống, bì lợn, sau đó ủ lên men tự nhiên mà không qua xử lý nhiệt. Quá trình lên men này không đủ để tiêu diệt hoàn toàn các loại vi khuẩn hay ký sinh trùng có trong thịt lợn, đặc biệt là nếu thịt lợn nhiễm sán lợn gạo.
Khi ăn nem chua chưa chín kỹ hoặc được làm từ nguồn nguyên liệu không đảm bảo, nguy cơ nhiễm sán dây lợn là rất cao, gây ra các triệu chứng như đau bụng, rối loạn tiêu hóa, và thậm chí là sán não.
Thịt bò tái (như: phở tái, bò nhúng giấm, bò bít tết tái) là món ăn được nhiều người ưa chuộng vì giữ được độ mềm, ngọt tự nhiên của thịt. Tuy nhiên, thịt bò chưa chín kỹ là môi trường lý tưởng cho ấu trùng sán dải bò (sán xơ mít) tồn tại.
Khi ăn phải thịt bò có chứa nang ấu trùng, chúng sẽ phát triển thành sán trưởng thành trong ruột người, gây đau bụng, buồn nôn, sụt cân và có thể gây biến chứng tắc ruột. Để đảm bảo an toàn, cần nấu chín thịt bò hoàn toàn.
Gỏi cá là món ăn sống phổ biến ở nhiều vùng miền, được chế biến từ cá tươi thái lát trộn với gia vị. Mặc dù hương vị hấp dẫn, gỏi cá tiềm ẩn nguy cơ nhiễm sán lá gan nhỏ, sán lá phổi và nhiều loại ký sinh trùng khác.
Các loại cá nước ngọt hoặc cá nuôi ở vùng nước lợ có thể chứa ấu trùng sán. Khi ăn gỏi cá sống, ấu trùng sẽ xâm nhập vào cơ thể, di chuyển đến gan, phổi hoặc các cơ quan khác, gây ra các bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng chức năng gan, phổi.
Tương tự như thịt bò tái, thịt lợn tái trong các món như nem chạo, gỏi lợn, thịt hun khói oặc thịt lợn luộc chưa chín tới cũng là nguồn lây nhiễm giun sán nguy hiểm, đặc biệt là sán dây lợn và giun xoắn.
Giun xoắn có thể gây ra bệnh giun xoắn với các triệu chứng như sốt, đau cơ, phù mặt, và trong trường hợp nặng có thể ảnh hưởng đến tim, phổi, não, đe dọa tính mạng. Vì vậy, luôn đảm bảo thịt lợn được nấu chín kỹ trước khi ăn.
Tôm sống trong các món gỏi tôm, tôm nhúng lẩu tái là món ăn được nhiều người yêu thích bởi vị ngọt và độ tươi. Tuy nhiên, tôm, đặc biệt là tôm nuôi ở vùng nước lợ hoặc khu vực cửa sông, có thể chứa các loại ký sinh trùng như sán lá gan, sán lá phổi.
Mắm tôm và mắm cá là những gia vị đặc trưng trong ẩm thực Việt Nam. Tuy nhiên, nếu quy trình sản xuất không đảm bảo vệ sinh hoặc nguyên liệu không tươi sống, các sản phẩm này có thể chứa trứng giun sán hoặc vi khuẩn gây bệnh.
Hàu sống tái chanh là món hải sản được ưa chuộng vì hương vị tươi ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, hàu sống tự nhiên hoặc nuôi ở những vùng nước ô nhiễm có thể chứa các loại vi khuẩn như Vibrio (gây tiêu chảy, ngộ độc) và các loại ấu trùng sán.
Mặc dù chanh hoặc mù tạt có tính sát khuẩn, chúng không đủ khả năng tiêu diệt hoàn toàn các mầm bệnh. Việc ăn hàu sống tiềm ẩn nguy cơ cao nhiễm trùng đường tiêu hóa và các bệnh do ký sinh trùng.
Báo Người đưa tin đăng tải bài viết: "2 loại rau dễ là nơi "tổ ký sinh trùng" ẩn náu, nhất cái số 1", cho biết các loại rau sau tiềm ẩn nhiều nguy cơ:
Rau cần
Đây là một loại rau quen thuộc trong mâm cơm mỗi nhà. Rau là một nguồn thực phẩm quan trọng đối với chế độ ăn uống của mỗi người. Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề "rau bẩn" với lượng thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất tồn dư hay ký sinh trùng ẩn náu trong rau củ khiến nhiều người lo ngại.
Rau cần trồng dưới nước thường sẽ chứa nhiều giun sán, vi khuẩn hơn loại rau cần trồng trên cạn. Chưa kể, nhiều người có thói quen ăn cả phần gốc rau cần sau khi bỏ rễ vì cho rằng như vậy mới thơm ngon và tiết kiệm. Tuy nhiên, đây là phần bẩn nhất, dễ nhiễm ký sinh trùng và không thể làm sạch hoàn toàn dù rửa nhiều lần.
Lá và thân cây rau cần cũng dễ ngập sâu trong nước, khó rửa sạch nên nguy hiểm khi ăn sống. Tốt nhất là không nên ăn sống rau cần, bỏ phần gốc, nhặt sạch rễ và lá sâu sau đó rửa thật kỹ. Khi nấu cũng phải đảm bảo chín kỹ và nếu có nhúng lẩu hãy đảm bảo đã ngâm nước muối trước đó, nhúng trong nước sôi hẳn để đảm bảo sức khỏe.
Bác sĩ Lê Văn Thiệu - Khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.W (Hà Nội) chia sẻ với Kinh tế & Đô thị, rau cần thường bị nhiễm ấu trùng sán lá gan lớn và nhiều loại giun sán khác. Khi ăn sống rau cần có nhiễm ấu trùng sán, nguy cơ mắc bệnh rất cao.
Trong môi trường tự nhiên, ấu trùng đuôi và nang trùng sán lá gan lớn có thể bám vào rau thủy sinh. Do đó, người dân thường xuyên ăn các loại rau thủy sinh chưa nấu chín kỹ như rau cần, rau ngổ, rau muống nước, ngó sen hay ăn ốc chưa nấu chín kỹ có thể khiến đưa lượng sán lá gan lớn vào người.
"Nếu ăn rau cần chưa nấu chín nhiễm sán, thông qua đường tiêu hóa, ấu trùng sán lá gan lớn vào dạ dày, xuống tá tràng, tự tách vỏ và xuyên qua thành tá tràng vào khoang phúc mạc đến gan, đục thủng bao gan và xâm nhập vào nhu mô gan gây tổn thương gan. Sán lá gan lớn ký sinh chủ yếu ở mô gan nhưng trong giai đoạn xâm nhập, sán có thể di chuyển lạc chỗ và gây tổn thương ở các cơ quan khác như thành ruột, thành dạ dày, thành bụng" - bác sĩ Thiệu lý giải.
Theo chuyên gia, sau giai đoạn xâm nhập vào nhu mô gan 2 - 3 tháng, sán xâm nhập vào đường mật, trưởng thành và đẻ trứng. Tại đây, sán trưởng thành có thể ký sinh và gây bệnh trong nhiều năm (có thể tới 10 năm) nếu không được phát hiện và điều trị.
Tại đường mật, sán có thể gây tổn thương biểu mô đường mật, tắc mật, viêm và xơ hóa đường mật thứ phát, thậm chí có thể gây ung thư biểu mô đường mật.
Tuy nhiên, chuyên gia cho rằng, số lượng các ca nhiễm giun sán, ký sinh trùng có xu hướng giảm so với trước đây nhờ vào việc hạn chế sử dụng mô hình canh tác vườn ao chuồng nhưng mức độ nghiêm trọng của các ca bệnh vẫn ở mức đáng báo động.
Cải xoong
Tương tự rau cần cải xoong cũng là loại rau dễ "nhiễm ký sinh" bởi một số nơi trồng ở ao hồ nguồn nước không đảm bảo. Cải xoong hay còn gọi xà lách xoong là một loại thực vật thủy sinh hay bán thủy sinh. Bởi vì gần như có quanh năm, lại dễ trồng, nhanh lớn, ít tốn công chăm bón, nên được xếp vào một trong những loại rau xanh cực kỳ phổ biến từ rất lâu trước đây.
Mặc dù cải xoong giàu dinh dưỡng tuy rất giàu chất dinh dưỡng, ăn giòn, vị ngọt, vô cùng hấp dẫn nhưng loại rau này cũng dễ gây bệnh cho con người nếu chế biến không cẩn thận. Ngoài việc mang theo bùn đất, vi khuẩn rất khó rửa sạch hoàn toàn, cải xoong còn chứa các loại giun như: giun đũa, giun móc, giun tóc, giun kim...
Từng chia sẻ với VTC News Tiến sỹ Nguyễn Hồng Hạnh, Học viện Nông Nghiệp Việt Nam cho biết, một số loại rau thủy sinh như rau cải xoong, rau muống nước, rau cần, rau ngổ, rau rút... có nguy cơ nhiễm ký sinh trùng rất cao, đặc biệt là sán lá gan lớn.
"Các loại rau mọc dưới nước thường là môi trường lý tưởng để ấu trùng đuôi và nang trùng sán bám vào. Khi con người ăn sống hoặc ăn tái những loại rau này, nguy cơ nhiễm sán rất lớn", bà nhấn mạnh.
Sán lá gan lớn (Fasciola hepatica) là loại ký sinh trùng nguy hiểm có thể gây tổn thương gan, mật và hệ tiêu hóa. Trong môi trường tự nhiên, ấu trùng của sán này thường cư trú trong các động vật thủy sinh hoặc bám vào cây cỏ mọc dưới nước. Nếu rau được ăn sống hoặc chưa nấu chín kỹ, người ăn có thể vô tình đưa loại ký sinh trùng này vào cơ thể.
Chuyên gia cảnh báo việc ăn rau cần, rau ngổ, rau muống nước, ngó sen, rau rút mà chỉ trụng sơ hay ăn sống là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiễm ký sinh trùng. Đây là điều đặc biệt nguy hiểm với trẻ em và người có hệ miễn dịch yếu.
Để bảo vệ sức khỏe tốt nhất bạn nên hạn chế ăn rau sống; cần ăn chín uống sôi. Đặc biệt, tránh ăn sống các loại rau trồng dưới nước như: cần, ngổ, muống, cải xoong, ngó sen…
